Διεθνής προβολή και ανοιχτά ερωτήματα
Η ΔΕΗ έβαλε τη Δυτική Μακεδονία στον διεθνή χάρτη, καθώς το στρατηγικό της επενδυτικό σχέδιο για την Κοζάνη εντάχθηκε στη συλλογή μελετών περίπτωσης της πρωτοβουλίας Responsible Renewables του World Economic Forum και του Clean Energy Ministerial. Η πρωτοβουλία αυτή συγκεντρώνει παγκόσμια παραδείγματα όπου η κλιματική δράση, η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική πρόοδος συνδυάζονται με την προστασία της φύσης και την ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Το σχέδιο της ΔΕΗ είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά τον Απρίλιο αυτού του έτους από τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Γιώργο Στάσση, στον χώρο του πρώην λιγνιτικού σταθμού της Καρδιάς. Υπενθυμίζουμε πως πρόκειται για έναν οδικό χάρτη επενδύσεων ύψους 5,75 δισ. ευρώ, ο οποίος φιλοδοξεί να μετατρέψει την περιοχή από «λιγνιτική καρδιά» της χώρας σε καθαρό ενεργειακό και ψηφιακό κόμβο.
Σύμφωνα με το World Economic Forum, το σχέδιο της ΔΕΗ ενσωματώνει τις αρχές της κυκλικής οικονομίας: 400 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε αποκατάσταση εδαφών και αποξήλωση υποδομών, με στόχο την ανακύκλωση του 95% των υλικών και την απόδοση 8.000 εκταρίων αποκατεστημένης γης στο Δημόσιο για περιβαλλοντική και κοινωνική αξιοποίηση.
Μια ακόμη καινοτομία είναι η διάθεση του κοινωνικού ομολόγου 5 εκατ. ευρώ αποκλειστικά για τους κατοίκους της Κοζάνης, με εγγυημένη απόδοση 8%. Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, η τοπική κοινωνία αποκτά τη δυνατότητα να συμμετέχει άμεσα στα οφέλη της επένδυσης, όπως είχε αναφέρει και ο Πρόεδρος της ΔΕΗ.
Στο επίκεντρο του σχεδίου βρίσκεται η ανάπτυξη 3 GW νέας καθαρής ισχύος, εκ των οποίων 2,13 GW φωτοβολταϊκών σε αποκατεστημένα ορυχεία, με τα περισσότερα έργα να αναμένεται να είναι σε λειτουργία έως το 2025. Προβλέπεται επίσης η κατασκευή 860 MW αντλησιοταμίευσης , ανάμεσά τους μια μονάδα 320 MW στην Καρδιά και μια 240 MW στο Νότιο Πεδίο, καθώς και έως 300 MW αποθήκευσης με μπαταρίες. Οι γεννήτριες του παλιού σταθμού της Καρδιάς θα μετατραπούν σε συγχρονισμένους πυκνωτές, στηρίζοντας τη σταθερότητα του εθνικού δικτύου και διευκολύνοντας την ενσωμάτωση περισσότερων ΑΠΕ.
Ιδιαίτερα φιλόδοξο είναι το σχέδιο για τη δημιουργία ενός mega data center ισχύος 300 MW, επεκτάσιμου έως 1 GW, που θα τροφοδοτηθεί από τις νέες ανανεώσιμες πηγές και έναν μετασκευασμένο αεριοστρόβιλο 350 MW. Παράλληλα, θα αναπτυχθεί δίκτυο οπτικών ινών, ενισχύοντας την ψηφιακή συνδεσιμότητα της περιοχής και προσελκύοντας επενδύσεις στον τεχνολογικό τομέα.
Συνολικά, η ΔΕΗ υπολογίζει ότι θα δημιουργηθούν έως 20.000 θέσεις εργασίας κατά την κατασκευή και περίπου 2.000 μόνιμες θέσεις κατά τη λειτουργία. Σε συνεργασία με πανεπιστήμια και τεχνικές σχολές, προωθούνται προγράμματα κατάρτισης και επανεκπαίδευσης πρώην εργαζομένων στον λιγνίτη, ώστε η μετάβαση να είναι κοινωνικά δίκαιη.
Ελπίδες αλλά και προβληματισμοί
Παρά το μέγεθος και τη διεθνή αναγνώριση του σχεδίου, παραμένουν ερωτήματα και αμφιβολίες γύρω από ορισμένες πτυχές του. Κεντρικό σημείο προβληματισμού είναι η προτεινόμενη μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων, που αναμένεται να αποτελέσει μέρος του νέου ενεργειακού μίγματος. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και τοπικοί φορείς εκφράζουν ανησυχίες για τις εκπομπές ρύπων και τις πιθανές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, ζητώντας πλήρη διαφάνεια και λεπτομερείς μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων πριν από οποιαδήποτε υλοποίηση.
Επιπλέον, παρότι οι ανακοινώσεις έγιναν πανηγυρικά από τον Γιώργο Στάσση στις αρχές του έτους, ορισμένα έργα, όπως το data center, παραμένουν σε φάση αναμονής μέχρι να ολοκληρωθούν οι συμφωνίες με διεθνείς παρόχους cloud υπηρεσιών. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα ως προς το χρονοδιάγραμμα και την πλήρη απόδοση της επένδυσης.
Η ΔΕΗ επιμένει ότι το σχέδιο της Κοζάνης μπορεί να αποτελέσει «παράδειγμα προς μίμηση» για το πώς πρώην λιγνιτικές περιοχές μπορούν να επανασχεδιαστούν ως κέντρα πράσινης και ψηφιακής ανάπτυξης, συνδέοντας την απανθρακοποίηση με την ανταγωνιστικότητα και τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας για την κοινωνία.
Η πρόκληση πλέον είναι η διασφάλιση ότι αυτή η μετάβαση θα είναι πραγματικά δίκαιη, με ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και χωρίς να δημιουργήσει νέες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις. Η συζήτηση στην Κοζάνη συνεχίζεται και το στοίχημα είναι μεγάλο: αν το σχέδιο πετύχει, μπορεί να μετατρέψει τη Δυτική Μακεδονία σε διεθνές παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης· αν όχι, κινδυνεύει να μείνει μια χαμένη ευκαιρία.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
