Από το Σοχό, μια ορεινή κωμόπολη στον νομό Θεσσαλονίκης ήρθε στην Κοζάνη και από θεολόγος στο Γυμνάσιο Γαλατινής έγινε συγγραφέας. Η Σεβαστή Κωνσταντινίδου μέσα από διαδρομές και συναναστροφές με παιδιά και ενηλίκους, με το θέατρο και τη λογοτεχνία, μας ταξιδεύει σε αξίες και αρχές της καθημερινότητάς μας που οδηγούν στην πρώτη της έκδοση για παιδιά στους “Μυστικούς Πράκτορες σε δράση”.
Γιατί γίνατε συγγραφέας;
Χαίρομαι που ζω και προσπαθώ να απολαμβάνω κάθε στιγμή της ζωής. Συχνά με θυμάμαι να γεμίζω κόλλες ολόκληρες. Για μένα η γραφή είναι μια περιπλάνηση στον εσώτατο εαυτό μας, μια αναζήτηση αυτογνωσίας αλλά και μια προσπάθεια κοινωνίας και προσέγγισης του άλλου. Μια απόπειρα να μιλήσεις, αλλά και να μη μιλήσεις. Αποκαλύπτεσαι αλλά και ταυτοχρόνως κρύβεσαι μέσα στις λέξεις σου, ενώ παράλληλα τις ωθείς να περπατήσουν σιγά σιγά και ν’ απομακρυνθούν από σένα. Κι είναι αυτή ακριβώς η στιγμή που αρχίζουν αυτές να ταξιδεύουν.
Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε όταν ήσασταν παιδί και πόσο σας επηρέασε μετέπειτα;
Το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν μια συλλογή από ποιήματα του Κρυστάλλη, τα οποία συνόδευαν την καινούρια μας εγκυκλοπαίδεια, μια μπλε «2002». Μου άρεσαν οι λέξεις κι οι στίχοι του· με τραβούσαν, θαρρείς, απ’ το χέρι και μ’ έριχναν στην περιπλάνηση, μέσα στα βουνά και στα λαγκάδια. Επίσης, δώρο της ίδιας εγκυκλοπαίδειας ήταν κι οι «Νησιώτικες ιστορίες» του Αργύρη Εφταλιώτη. Κι αυτές με ταξίδεψαν στις θάλασσές τους. Ωστόσο, το βιβλίο που θυμάμαι πολύ καλά ήταν μια συλλογή από 50 νέα ελληνικά παραμύθια που διάβαζα και ξαναδιάβαζα, αλλά και ο Δαβίδ Κόπερφιλντ. Τον είχα διαβάσει τρεις φορές. Όλα αυτά μ’ έκαναν να αγαπήσω την ποίηση και τη λογοτεχνία γιατί με έμπασαν σε έναν μυστικό κόσμο.
«Μυστικοί πράκτορες σε δράση» ο τίτλος της πρώτης σας έκδοσης παραμυθιού. Ποιες είναι οι πιο μυστικές δράσεις των παιδιών;
Η μυστική αποστολή των παιδιών στο βιβλίο είναι η βοήθεια που αναλαμβάνουν να προσφέρουν κρυφά κι αθόρυβα. Σκαρφίζονται κόλπα και τεχνικές για να μπορέσουν να οργανωθούν και να βοηθήσουν τη μικρή αδερφή και τη μεγάλη γιαγιά. Στήνοντας αυτή τη δύσκολη αποστολή μέσα στα πλαίσια ενός παιχνιδιού, τίποτα δε φαντάζει αγγαρεία και στεγνή υποχρέωση. Αντιθέτως, χρωματίζεται όλη η επιχείρηση από περιπέτεια και ενθουσιασμό.
Πώς εμπνευστήκατε τον τίτλο του βιβλίου;
Ήθελα έναν τίτλο που να τραβήξει την προσοχή των παιδιών. Καθώς μάλιστα οι πρωταγωνιστές είναι δυο αγόρια, ήθελα κάτι που να περιέχει στοιχεία δράσης και κινητοποίησης, παράλληλα, όμως, και κάποια μυστικότητα στις ενέργειές τους. Το κρυφό και το συνωμοτικό αρέσει στα παιδιά. Είναι σαν να ψιθυρίζεις, «αυτό θα το ξέρουμε μόνο οι δυο μας» και τα παιδιά τότε σου κλείνουν το μάτι και κουνώντας το κεφάλι σε καθησυχάζουν, «ναι, σύμφωνοι!» σου λένε. Κάπως έτσι προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου.
Βλέπουμε στο βιβλίο τα παιδιά να προσφέρουν βοήθεια. Τι μπορούν να προσφέρουν τα παιδιά στον κόσμο μας;
Πολλά. Φρέσκιες ιδέες, αγάπη, δημιουργικότητα. Η φαντασία που έχουν εμπνέει λύσεις περίεργες, μοναδικές και πρωτότυπες. Συνάμα μας δείχνουν πώς να εμπιστευόμαστε τους άλλους και, κυρίως, πώς να ατενίζουμε το γύρω μας· με περιέργεια, έκπληξη, χαρά κι ευγνωμοσύνη. Μας δείχνουν τον δρόμο της αναζήτησης και της ανακάλυψης, του ενθουσιασμού της στιγμής. Κι έτσι μας κομίζουν έντονα την αίσθηση της ελπίδας και της αλλαγής προς το καλύτερο, προς έναν κόσμο προσωπικό κι όμορφο.
Υπάρχουν “εργαλεία” στα χέρια μιας συγγραφέα-μητέρας; Πόσο βοήθησε ο ρόλος σας ως μητέρας στη συγγραφή των Μυστικών πρακτόρων;
Ναι, νομίζω, ότι με βοήθησε στο να προσεγγίσω τη συμπεριφορά των παιδιών, την ανάγκη τους για παιχνίδι και την αποφυγή της πλήξης. Προσπάθησα να υιοθετήσω την οπτική ματιά τους και να στήσω ένα κόσμο μέσα στον οποίο αυτενεργούν, βοηθούν αλλά και περνούν ωραία. Οι Μυστικοί πράκτορες έχουν, όμως, και στοιχεία βιωματικά· το θέμα στο οποίο αναφέρονται το ζήσαμε σαν οικογένεια.
Τι μπορεί να βρει ο αναγνώστης στο βιβλίο αυτό;
Μια ιστορία για ένα δύσκολο θέμα, αυτό της άνοιας, που προσεγγίζεται με πολύ χιούμορ κι αγάπη. Μια συμμετοχή όλων σ’ ένα πρόβλημα που υπάρχει. Μια πρόταση συνύπαρξης των ηλικιωμένων μες στην οικογένεια, μια προσπάθεια κατανόησης και αντιμετώπισή τους ως μικρά παιδιά. Κυρίως, όμως, μια εμπλοκή όλων όχι για να υπάρξουν μαγικές και οριστικές λύσεις, αλλά για να δούμε τη ζωή σαν περιπέτεια, σαν μια διαδρομή που τη χαιρόμαστε σε κάθε στιγμή της.
Οι «Μυστικοί πράκτορες σε δράση» είναι ένα παραμύθι για διασκέδαση, για παιχνίδι ή για μια παιδαγωγική διαδρομή;
Νομίζω το παραμύθι είναι όλα αυτά και ακόμη περισσότερα. Θα έλεγα ότι είναι ένα ταξίδι, ένα κάλεσμα σε μια πορεία αυτογνωσίας. Το τι θα κρατήσεις και το τι θα αφήσεις να σε προσπεράσει, αυτό το αποφασίζεις εσύ. Σου λέει, «έλα να σου πω μια ιστορία» κι εσύ την ακούς, τη ζεις και την κάνεις δικιά σου. Κρατάς αυτό που εσύ ανακαλύπτεις, που εσύ έχεις ανάγκη να βρεις μες στις λέξεις του.
Πόσο σπουδαίο είναι το παραμύθι για την ανθρωπότητα;
Θα έλεγα ότι είναι πολύ σημαντικό. Το παραμύθι έρχεται από πολύ παλιά, απ’ το μακρινό μας παρελθόν. Μιλά για τους φόβους μας, τις ελπίδες μας, τα θέλω μας, αλλά και τις δυσκολίες και τα εμπόδια που εμφανίζονται στον δρόμο μας. Τι θα κάνουμε τελικά; Θα προχωρήσουμε ή θα τα παρατήσουμε; Θα κάτσουμε πάνω σε μια πέτρα και θα κλάψουμε ή αφού κλάψουμε θα κάνουμε και ένα- δυο βήματα παραπέρα; Νομίζω ότι το παραμύθι αυτή την προσπάθεια μας δείχνει· την προσπάθεια να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας, να βρούμε ποιοι είμαστε, να ενηλικιωθούμε μέσα από μια επώδυνη διαδικασία και να υπάρξουμε κοινωνικά με τους άλλους. Η συμβολική του γλώσσα είναι η γλώσσα της αλήθειας.
Διαβάζουν τα παιδιά σήμερα βιβλία;
Νομίζω ότι αρκετά παιδιά διαβάζουν. Υπάρχει, θαρρώ, μια τάση για βιβλία με εικόνες, βιβλία που θυμίζουν κόμικς, αλλά και βιβλία γνώσεων. Σίγουρα η εικόνα αποτελεί βασικό στοιχείο σ’ ένα βιβλίο. Διακρίνω μια τάση ανάγνωσης μικρών βιβλίων όσο αφορά το κείμενο. Μια μερίδα παιδιών, βέβαια, τρυπώνει στις βιβλιοθήκες και ψάχνει. Διαβάζουμε κι εμείς και τα παιδιά βιβλία με θέματα που μας ενδιαφέρουν. Επομένως, αυτό από μόνο του μας δείχνει έναν δρόμο που θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε.
Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να διαβάζουν βιβλία;
Εδώ, βέβαια, παίζει μεγάλο ρόλο η πρώτη επαφή με το βιβλίο. Αν συνδεθεί το βιβλίο με την αγκαλιά του γονέα σε μια ήσυχη γωνιά, με το προσωπικό χρόνο που αφιερώνουμε στα παιδιά, με την καθημερινή καληνύχτα, τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι κάτι κάνουμε. Μεγάλο ρόλο, πιστεύω, παίζει και το Νηπιαγωγείο. Φέρνει τα παιδιά σε επαφή με τις ιστορίες και τα παραμύθια μέσα από πολύ δημιουργικούς και ευφάνταστους δρόμους. Επίσης, η επιλογή βιβλίων ανάλογα με την ηλικία των παιδιών και ο κατάλληλος αριθμός λέξεων μπορούν να λειτουργήσουν ενθαρρυντικά για να αγαπήσουν τα παιδιά το διάβασμα. Πολλά παιδιά —αλλά και εμείς οι ίδιοι, θυμάμαι κι εγώ ανάλογες περιπτώσεις— τρομάζουν με μεγάλα βιβλία σε μικρές ηλικίες. Χρειάζονται μικρές ιστορίες που διαβάζονται σε μια καθισιά, μιλώ για την προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία. Έτσι τα παιδιά δεν αποθαρρύνονται και μπορούν να έχουν συνολική εικόνα της ιστορίας. Μια προσωπική βιβλιοθήκη στο δωμάτιό τους με τα βιβλία που αγαπάνε μπορεί να λειτουργήσει, επίσης, ενθαρρυντικά. Φυσικά, η εικόνα των ίδιων των γονιών μ’ ένα βιβλίο στο χέρι μπορεί να είναι πολύ πιο εύγλωττη απ’ τα λόγια. Αν βλέπουν τους αγαπημένους τους να διαβάζουν, θα διαβάσουν κι αυτά. Τέλος, η προσωπική τους συμμετοχή στην ιστορία που γνωρίσανε, είτε με δική τους αφήγηση είτε με ζωγραφιές ή αλλαγές που θα μπορούσαν να κάνουν, δημιουργεί έναν κόσμο φωτεινό και ολότελα δικό τους. Κι αυτή η δημιουργία είναι ένα μεγάλο κίνητρο να αγαπήσεις το διάβασμα.
Ποια είναι τα επόμενα λογοτεχνικά σας σχέδια;
Μια συλλογή από διηγήματα μικρής φόρμας έχει δρομολογηθεί για έκδοση τον Οκτώβριο και ένα ακόμη παραμύθι μου ετοιμάζεται για τη νέα χρονιά. Με ενδιαφέρει πολύ η παιδική λογοτεχνία αλλά και τα μικρά διηγήματα.
Ποια είναι η αγαπημένη σας ατάκα από το βιβλίο;
«Συμβαίνουν κι αυτά» λέει η μαμά».
