Ο ιατρός σε όλες τις επιδημίες έκανε το καθήκον του με αυτοθυσία, ηρωισμό και κίνδυνο της ζωής του χωρίς εξαίρεση. Αυτό το είδαμε,το ζήσαμε, αλλά και το ζούμε σήμερα με την πανδημία του κορωνοϊού. Ο ηρωισμός όμως και η ανιδιοτέλεια του Ιατρού δεν περιορίζονται μόνο στις επιδημίες, αλλά επεκτείνονται σε όλες τις περιπτώσεις όπου απαιτείται αλτρουισμός. Τότε ο Ιατρός σπεύδει να βοηθήσει το συνάνθρωπό του όχι από υποχρέωση ή προσωπικό συμφέρον, αλλά από καθαρά ανθρωπιστικό καθήκον. Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η δράση του Ιατρού στο Μακεδονικό Αγώνα, η οποία και περιγράφεται συνοπτικά.
Ο Μακεδονικός Αγώνας ήταν ένας «άτυπος» πόλεμος και μια συνεχής διαμάχη μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων, που έλαβε χώρα στην τότε σκλαβωμένη από τους Τούρκους Μακεδονία. Οι Βούλγαροι με προπαγάνδα προσπαθούσαν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι η Μακεδονία δεν είναι Ελληνική, με απώτερο σκοπό να την προσαρτήσουν στο κράτος τους. Εκτός από την ψεύτικη διαφώτιση, συχνά χρησιμοποιούσαν και βία. Φυσικά οι Έλληνες αντέδρασαν έντονα σε αυτή την προσπάθεια των Βουλγάρων με αποτέλεσμα να αρχίσουν έναν «ανένδοτο» αγώνα, ο οποίος κράτησε πολλά χρόνια. Ο Μακεδονικός Αγώνας όμως κορυφώθηκε το 1904 με τις μάχες που έλαβαν χώρα στο Βάλτο των Γιαννιτσών, και τελείωσε το 1912, όταν η Μακεδονία ελευθερώθηκε από τον Ελληνικό στρατό με τους Βαλκανικούς πολέμους. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, εκτός από τις απώλειες που είχαν οι Έλληνες αγωνιστές στις μάχες που έδιναν εναντίον των Βουλγάρων και πολλές φορές και εναντίον των Τούρκων, δολοφονίες, βασανιστήρια και φυλακίσεις στον άμαχο πληθυσμό ήταν καθημερινό φαινόμενο.
Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να περιγράψει το Μακεδονικό Αγώνα, αλλά απλά να δώσει λίγα στοιχεία για τη μεγάλη συμβολή του Ιατρού σε αυτό τον εθνοσωτήριο αγώνα.
Ο Ιατρός τότε, ήταν από τους λίγους μορφωμένους Έλληνες στην σκλαβωμένη Μακεδονία, ήταν από τους λίγους που είχε μελετήσει αρχαία Ελληνικά κείμενα, τους Έλληνες φιλοσόφους, την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πολλά άλλα. Ο Ιατρός επίσης γνώριζε ότι η Ιατρική, η επιστήμη την οποία υπηρετούσε, είχε ξεκινήσει από την Ελλάδα, με τον πατέρα της Ιατρικής Ιπποκράτη και γνώριζε απόλυτα την επίδραση που είχε ο Ελληνικός πολιτισμός σε ολόκληρο το Δυτικό κόσμο. Έχοντας υπόψη του όλα αυτά, ο Ιατρός ήταν αδύνατο να παραμείνει αδρανής στην προπαγάνδα που έκαναν οι Βούλγαροι για το δήθεν Βουλγαρικό στοιχείο της Μακεδονίας και στον συνεχή αγώνα που είχαν αρχίσει για να την προσαρτήσουν στη Βουλγαρία.
Το μέσο μορφωτικό επίπεδο της τότε κοινωνίας ήταν χαμηλό, οι συνθήκες υγιεινής σχεδόν ανύπαρκτες, οι αρρώστιες πολλές και όχι σπάνια θανατηφόρες. Γι’αυτό το λόγο, και όχι μόνο, ο Ιατρός ασκούσε μια «γοητεία» στον τότε πληθυσμό της Μακεδονίας. Αυτός, λόγω της ιδιότητάς του, εύκολα μπορούσε να έλθει σε καθημερινή επαφή με ανθρώπους όλων των εθνικοτήτων. Με το πρόσχημα ότι πραγματοποιεί ιατρικές επισκέψεις, πήγαινε σε διάφορες περιοχές χωρίς να τον υποπτεύονται. Επιπλέον αρκετοί από τους ιατρούς ήταν θεράποντες Τούρκων αξιωματούχων και των οικογενειών τους, οι οποίοι γι’αυτό το λόγο ένιωθαν κάποια υποχρέωση προς στον Έλληνα Ιατρό. Οι ιατροί «εκμεταλλεύονταν» αυτά τα προνόμια που είχαν και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν οι Έλληνες τις παραδόσεις και τη θρησκεία τους. Γι’ αυτό και δεν δίσταζαν να ζητήσουν άδειες, τις πιο πολλές φορές με επιτυχία, για την ίδρυση σχολείων, εκκλησιών, ή και άλλων φιλανθρωπικών οργανώσεων.
Οι ιατροί με κίνδυνο της ζωής τους, προσπαθούσαν καθημερινά να εμψυχώσουν και να ενθαρρύνουν τους Έλληνες της Μακεδονίας. Σαν το Παπαφλέσσα, ήταν οι «μπουρλοτιέρηδες» των ψυχών των σκλαβωμένων Ελλήνων. Εκτός των άλλων οι ιατροί επίσης διευκόλυναν με όποιο τρόπο μπορούσαν τους αγωνιστές που έρχονταν στη Μακεδονία από την ελεύθερη Ελλάδα. Έτσι ο Ιατρός τότε ήταν ο εθνικός κήρυκας, ο διαφωτιστής, ο συλλέκτης και φορέας πληροφοριών, και ο πρόξενος της Ελλάδας στη σκλαβωμένη Μακεδονία. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιατροί χρησιμοποιούσαν τα σπίτια τους για να περιθάλπουν πληγωμένους αγωνιστές, ως αποθήκες όπλων, ως κέντρα μυστικών συζητήσεων και ως κρυψώνες αγωνιστών. Εκτός από αυτή την εθνοσωτήρια δράση του, ο Ιατρός ποτέ δεν είχε ξεχάσει την υψηλή αποστολή του, που ήταν να θεραπεύει τους τραυματίες αγωνιστές καθώς και τον άμαχο πληθυσμό όταν οι καταστάσεις το απαιτούσαν.
Ο Ιατρός κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, αγωνιζόταν αθόρυβα,με υψηλό ηθικό, αυταπάρνηση, ηρωισμό, ανθρωπισμό και αμίμητο πατριωτισμό, χωρίς να περιμένει ανταλλάγματα ή για να αποκτήσει φήμη και δόξα. Απλά έκανε ανιδιοτελώς αυτό που του υπαγόρευε η συνείδησή του, από καθήκον προς το συνάνθρωπο και με υψηλό αίσθημα ευθύνης και αγάπης προς την πατρίδα. Γι’αυτό το λόγο και παρά το γεγονός ότι ο Ιατρός στο Μακεδονικό Αγώνα έχει παίξει ένα εξαιρετικά σημαντικό ρόλο, έχει μείνει σχεδόν στην αφάνεια.
Χωρίς τη δράση των Μακεδονομάχων, στην οποία η συμβολή του Ιατρού ήταν απαράμιλλη, δεν θα υπήρχε σήμερα Μακεδονία με Ελληνικό πληθυσμό. Με ιδιαίτερη χαρά είδα σχετικά πρόσφατες μελέτες, που έγιναν από Έλληνες συναδέλφους στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που δείχνουν με ανάλυση του DNA, ότι οι σημερινοί Μακεδόνες είναι Έλληνες και όχι εξελληνισμένοι Σλάβοι, ενώ οι Σκοπιανοί είναι γενετικά αποδεδειγμένα Σλάβοι και όχι Έλληνες. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών έχουν ανακοινωθεί στην Ακαδημία Αθηνών και έχουν δημοσιευθεί στα Πρακτικά της Ακαδημίας.
Οι μετέπειτα Έλληνες και ιδιαίτερα οι Μακεδόνες, αλλά και ολόκληρο το έθνος, χρωστάμε ευγνωμοσύνη σε όλους αυτούς που αγωνίσθηκαν τότε, για να είμαστε εμείς ελεύθεροι τώρα. Αν θέλουμε να τιμήσουμε τη μνήμη του Ιατρού για την προσφορά του στο Μακεδονικό Αγώνα, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε, είναι να γίνουμε Εκείνου μιμητές. Δηλαδή, ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί, να προσφέρουμε στην πατρίδα μας, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, ανιδιοτελώς και χωρίς να περιμένουμε ανταλλάγματα, αλλά απλά από καθαρά καθήκον προς Αυτή. Πατριωτισμός δεν είναι οι στιγμιαίες εκρήξεις εθνικού ενθουσιασμού, αλλά η ήρεμη και σταθερή αφοσίωση προς τη πατρίδα εφόρου ζωής. Πατριώτης δεν είναι αυτός που λέει ότι είναι περήφανος για την πατρίδα του, αλλά αυτός που με τα έργα του κάνει την πατρίδα του να είναι υπερήφανη γι’αυτόν.
Harisios K Boudoulas MD, Dr, Dr Hon, Professor of Medicine and Pharmacy (emeritus)
The Ohio State University, Columbus Ohio, USA
Honorary Professor, Academician (an. Mem.)
