Γράφουν οι Κωνσταντίνος και Χαρίσιος Μπουντούλας*
«Ενός κακού μύρια έπονται» -Σοφοκλής 496-406 π.Χ.-
Πρόσφατα, στο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (Journal American Heart Association, 29 Οκτωβρίου 2025, Kawai K. και συνεργάτες), δημοσιεύθηκε μια εκτεταμένη ανασκόπηση όπου έγινε λεπτομερής ανάλυση της αλληλοσυσχέτισης που υπάρχει μεταξύ ιογενών λοιμώξεων και καρδιαγγειακών νόσων.
Σ ’αυτή την ανασκόπηση έχουν περιληφθεί πάνω από εκατό πενήντα εργασίες σχετικές με το θέμα, οι οποίες είχαν δημοσιευθεί από το 1997 ως το 2024, και είχαν γίνει σε διάφορα μέρη του πλανήτη (Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Ευρώπη και Ασία, μεταξύ άλλων). Αν και οι μελέτες είχαν γίνει σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, με διαφορετική μεθοδολογία και σε διάφορα μέρη της γης, σε γενικές γραμμές, όλες καταλήγουν στο ίδιο τελικό συμπέρασμα, ότι δηλαδή ο κίνδυνος για έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αυξάνει σημαντικά μετά από λοίμωξη από τον ιό της γρίπης ή από τον κορονοϊό.
Ο κίνδυνος για έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι περίπου τετραπλάσιος τον πρώτο μήνα μετά από γρίπη και τριπλάσιος τις πρώτες εβδομάδες μετά από λοίμωξη με κορονοϊό ( COVID-19). Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακό νόσημα μετά από αυτές τις λοιμώξεις, δυνατόν να παραμείνει για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και όχι μόνο για μερικές εβδομάδες.
Σε άλλες πιο σπάνιες ιογενείς λοιμώξεις, όπως π. χ. είναι ο ιός που προκαλεί το σύνδρομο της επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS), ο ιός που προκαλεί την ηπατίτιδα C, και ο ιός που προκαλεί τον έρπητα ζωστήρα, μεταξύ άλλων, ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά συμβάντα παραμένει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και πάνω από πέντε χρόνια.
Κατά συνέπεια, μια ιογενής λοίμωξη, όσο απλή κι αν φαίνεται, μπορεί να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου γι’ αυτά που θα ακολουθήσουν, γιατί δυνατόν να έχει σοβαρές επιπτώσεις και σε πολλά άλλα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού. Η λοίμωξη δυνατόν να προκαλέσει βλάβη του ενδοθηλίου των αγγείων (λεπτή μεμβράνη που καλύπτει το εσωτερικό του αυλού του αγγείου). Αν σε ένα αγγείο που τροφοδοτεί το μυοκάρδιο ή τον εγκέφαλο με αίμα, υπάρχει αθηροσκληρωτική πλάκα, η βλάβη του ενδοθηλίου που προκαλείται από τη λοίμωξη, δυνατόν να συμβάλλει στη ρήξη της αθηροσκληρωτικής πλάκας, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί θρόμβος στο αγγείο, και να προκαλέσει έμφραγμα του μυοκαρδίου ή /και εγκεφαλικό επεισόδιο. Αύξηση της αδρεναλίνης και πιθανή αφυδάτωση που συνήθως συνοδεύουν τη λοίμωξη αυξάνουν την πιθανότητα θρόμβωσης, ενώ πυρετός και ταχυκαρδία που επίσης υπάρχουν με τη λοίμωξη αυξάνουν το έργο της καρδιάς και επιτείνουν την όλη κατάσταση.
Από αυτό το άρθρο καθώς και από πολλές άλλες εργασίες, επίσης βγαίνει το συμπέρασμα ότι στη βιολογία δεν υπάρχουν «στεγανά διαμερίσματα», αλλά υπάρχει στενή αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μεταξύ των διαφόρων οργάνων και συστημάτων του οργανισμού, και κατά συνέπεια, βλάβη σε ένα όργανο δεν σταματά μόνο σ’ αυτό, αλλά δυνατόν να επεκταθεί και σε πολλά άλλα όργανα με αρκετά δυσάρεστες συνέπειες.
Φυσικά κανένας δεν πρέπει να μείνει με την εντύπωση, ότι αν ένα άτομο πάθει ιογενή λοίμωξη, θα πάθει και έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Απλούστατα, οι λοιμώξεις αυτές αυξάνουν την πιθανότητα να συμβούν αυτές οι επιπλοκές. Η πιθανότητα αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη σε άτομα που έχουν υποκείμενη καρδιαγγειακή νόσο και ιδιαίτερα αθηροσκληρωτικές πλάκες στις αρτηρίες που αρδεύουν με αίμα το μυοκάρδιο ή τον εγκέφαλο.
Τα ευχάριστα όμως νέα είναι, ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό, μπορούμε να προλάβουμε αυτά τα νοσήματα και τις επιπλοκές που τα συνοδεύουν. Υπάρχουν ασφαλή εμβόλια τα οποία θα μας προφυλάξουν από τις ιογενείς λοιμώξεις (γρίπη, κορονοϊό, έρπητα, άλλες). Ακόμα και αν νοσήσουμε μετά από το εμβόλιο, η αρρώστια θα είναι πολύ πιο ήπια και η πιθανότητα να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα όργανα θα είναι πολύ μικρή. Ένας άλλος ασφαλής τρόπος, για να μην πάθουμε έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό, είναι να κρατήσουμε τα αγγεία και την καρδιά μας υγιή, με υγιεινό τρόπο ζωής. Σε τελείως φυσιολογικά αγγεία, ο σχηματισμός θρόμβου είναι εξαιρετικά σπάνιος (αν όχι απίθανος).
Ο υγιεινός τρόπος ζωής πρέπει να αρχίζει νωρίς από τους γονείς στο σπίτι από την παιδική ηλικία, να συνεχίζεται στο σχολείο (νηπιαγωγείο, δημοτικό, ή ακόμα και στο γυμνάσιο). Όπως φροντίζουμε για τη μόρφωση του παιδιού, είναι εξίσου σπουδαίο (αν όχι σπουδαιότερο) να φροντίζουμε και για την υγεία του.
Υγιεινή δίαιτα, σωματική άσκηση, μακριά από κάπνισμα (ενεργητικό και παθητικό), επαρκής διάρκεια ύπνου, διατήρηση του σωματικού βάρους, της αρτηριακής πίεσης, του σακχάρου, και της χοληστερίνης εντός των φυσιολογικών ορίων, αποφυγή αλκοόλ, ζάχαρης και άλατος θα συμβάλλουν σημαντικά στη διατήρηση της υγείας του κάθε ατόμου.
Αυτό θα έχει ως συνέπεια το παιδί να συνηθίσει σε αυτό τον τρόπο υγιεινής ζωής και να τον συνεχίσει σε ολόκληρη τη ζωή του χωρίς καμία προσπάθεια. «Έξις δευτέρα φύσις» είχε επισημάνει ο Αριστοτέλης, δηλαδή η συνήθεια είναι η δεύτερη φύση του ανθρώπου. Η διατήρηση της υγείας του κάθε ατόμου χωριστά και κατά συνέπεια και ολόκληρης της κοινωνίας, θα έχει τεράστιες κοινωνικοοικονομικές, και όχι μόνο, επιπτώσεις.
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
*Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon., Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, academician (an. mem.)
