Τις επιπτώσεις σε οικονομία και απασχόληση που έχει η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, παραθέτει σε ειδική ενότητα το Δελτίο εξελίξεων στη Βιομηχανία του ΙΟΒΕ, το οποίο εκδόθηκε προχθες. Στην ενότητα αυτή, η οποία συνοψίζει τα συμπεράσματα της αναλυτικής μελέτης του ΙΟΒΕ με το συγκεκριμένο αντικείμενο («Απολιγνιτοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής: Κοινωνικοοικονομικές επιδράσεις και αντισταθμιστικές δράσεις»), περιλαμβάνονται οι επιπτώσεις τόσο στο σύνολο της χώρας και της εθνικής οικονομίας, όσο και στις επιμέρους περιοχές που πλήττει η απολιγνιτοποίηση, δηλαδή στην Αρκαδία, τη Φλώρινα και την Κοζάνη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συμπεράσματα της μελέτης υπολογίζονται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αντισταθμιστικές δράσεις που προωθούνται για τις εν λόγω περιοχές μέσω του Σχέδιου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ). Έτσι, στις επιπτώσεις έχουν συνεκτιμηθεί και οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις που θα είχε η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, στο υποθετικό σενάριο που δεν αναπτυσσόταν σε αυτές τις περιοχές απολύτως καμία νέα επιχειρηματική πρωτοβουλία. Ωστόσο, ακόμη κι έτσι, η έρευνα δίνει μία σαφή εικόνα για το «κενό» που καλείται να καλύψει το ΣΔΑΜ, με σκοπό τον ομαλή μετάβαση στην «εποχή μετά τον λιγνίτη».
Έτσι, σε επίπεδο εθνικής οικονομίας, η μείωση του ΑΕΠ υπολογίζεται κατά 1,6 δισ. ευρώ, ενώ η απώλεια των θέσεων εργασίας εκτιμάται σε περισσότερες από 19.000. Ως συνέπεια, η μείωση στο εισόδημα από εργασία υπολογίζεται στα 342 εκατ. ευρώ.
Από τις τρεις περιοχές, την αρνητική πρωτιά σε απόλυτους αριθμούς κατέχει η Κοζάνη, καθώς η μείωση του τοπικού ΑΕΠ αγγίζει τα 680 εκατ. ευρώ (25%). Επίσης, έχει και τον μεγαλύτερο αριθμό χαμένων θέσεων εργασίας, ο οποίος αγγίζει τις 7.500 (16%). Όπως είναι φυσικό, το νούμερο αυτό συμπαρασύρει ψηλά και την απώλεια σε εισόδημα από εργασία, με συνέπεια να διαμορφώνεται σε 180 εκατ. (27%).
Σε ποσοστιαία βάση, το μεγαλύτερο οικονομικό πλήγμα αφορά τη Φλώρινα, καθώς η μείωση του τοπικού ΑΕΠ διαμορφώνεται στο 28%, ήτοι σε 331 εκατ. ευρώ. Σημαντική θα είναι επίσης η μείωση των τοπικών θέσεων εργασίας, η οποία σύμφωνα με το ΙΟΒΕ ανέρχεται σε 2.900 (15%). Έτσι, η απώλεια εισοδήματος από εργασία εκτιμάται σε 85 εκατ. (28%).
Υψηλός είναι και ο αριθμός των θέσεων εργασίας που θα χαθούν στην Αρκαδία, καθώς υπολογίζεται σε 3.000 (9%). Σε απόλυτους αριθμούς, σημαντική είναι και η απώλεια του τοπικού ΑΕΠ (305 εκατ. σε σχέση με το 2019), αν και η πιο μεγάλη διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων, το διαμορφώνει σε ποσοστιαία βάση στο 18%. Για τον ίδιο λόγο, αν και η απώλεια θέσεων εργασίας αγγίζει τις 3.000, το νούμερο αυτό αντιστοιχεί στο 9% του τποικού εργατικού δυναμικού. Ως συνέπεια, η απώλεια εισοδήματος από εργασία (80 εκατ.) αντιστοιχεία στο 19%.
Στο δελτίο γίνεται και αποτύπωση του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης (ΣΔΑΜ)
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης της ΕΕ
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης της ΕΕ (ΜΔΜ) αποτελεί μέρος της Νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής και σε εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και του επενδυτικού σχεδίου «Βιώσιμη Ευρώπη».
Στόχος η παροχή υποστήριξης σε περιφέρειες και τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία και στηρίζεται στους εξής πυλώνες
:▪Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ)
▪Ειδικό Καθεστώς InvestEU
▪Δανειακή Διευκόλυνση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ)
▪Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης (παροχή Τεχνικής Βοήθειας στα κράτη-μέλη και τους επενδυτές)
Οι επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση στις πληγέντες περιοχές θα εγκρίνονται ως μέρος των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης(ΕΣΔΜ-Territorial Just Transition Plans)
Ειδική χρηματοδότηση που θα αφορά στην ενίσχυση των επενδύσεων στους εξής τομείς:
▪Παραγωγικές επενδύσεις σε ΜμΕ και σε νέες επιχειρήσεις
▪Έρευνα, καινοτομία και μεταφορά προηγμένων τεχνολογιών
▪Ανάπτυξη τεχνολογίας και υποδομών για μείωση εκπομπών ΑτΘ, για ενεργειακή απόδοση και για ΑΠΕ
▪Ψηφιοποίηση και ψηφιακή συνδεσιμότητα
▪Περιβαλλοντική αποκατάσταση των πληγέντων περιοχών
▪Ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας
▪Ενίσχυση της απασχόλησης
Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης στην Ελλάδα
Το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) στην Ελλάδα αποτελεί τον Αναπτυξιακό Οδικό Χάρτη (Master Plan) για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τον Δήμο Μεγαλόπολης.
Στόχος η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης
- Βραχυπρόθεσμες, για την αντιμετώπιση των άμεσων κοινωνικών επιπτώσεων από την απόσυρση των μονάδων
- Μεσοπρόθεσμες,για τον οικονομικό μετασχηματισμό, μέσω προσέλκυσης επενδύσεων
- Μέσομακροπρόθεσμες,για την προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων με σκοπό την αξιοποίηση του ειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και τη συνέχιση έργων αποκατάστασης των λιγνιτικών πεδίων.
Οι δράσεις θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΠΔΑΜ) το οποίο θα έχει δυο σκέλη:
- Το συγχρηματοδοτούμενο στο οποίο θα ενσωματωθούντα ΕΣΔΜ και θα αναφέρονται οι επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού ΜΔΜ.
- Το μη συγχρηματοδοτούμενο που αφορά στις μη επιλέξιμες για το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος δραστηριότητες,οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν από άλλες πηγές.
Σε ένα Μεταβατικό Πρόγραμμα θα ενταχθούν έργα προτεραιότητας, καθώς και έργα που θα προκύψουν κατά τη διαβούλευση του Master Plan.Το Μεταβατικό Πρόγραμμα μπορεί να εγκριθεί με την επόμενη αναθεώρηση του ΕΣΠΑ 2014-2020
Ενισχύσεις και φορολογικά κίνητρα
Ενισχύσεις και φορολογικά κίνητρα θα δοθούν για την προσέλκυση και προώθηση επενδύσεων σε παραγωγικούς κλάδους των 5 πυλώνων του MasterPlan: α)Καθαρή ενέργεια, β)Βιομηχανία, βιοτεχνία και εμπόριο ,γ)Έξυπνη αγροτική παραγωγή, δ) Βιώσιμος τουρισμός και ε)Τεχνολογία και εκπαίδευση
Η Ελλάδα θα λάβει χρηματοδότηση για το ΣΔΑΜ με συνολικό κεφαλαιουχικό κόστος που εκτιμήθηκε με βάση τη μέχρι στιγμής αποτύπωση των επενδύσεων πως θα υπερβαίνει τα €5δις εκ.,και ενδεικτικές πηγές χρηματοδότησης:
1ος Πυλώνας (ΤΔΜ)
- Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης\
- ΕΣΠΑ 2021-2027
- Λιγνιτικός Πόρος
- Εθνικοί πόροι
- Πράσινο Ταμείο
2ος Πυλώνας (Ειδικό καθεστώς Δίκαιης Μετάβασης του InvestEU)
- Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
3ος Πυλώνας (Μηχανισμός δανειοδότησης του δημόσιου τομέα με τη συμμετοχή της ΕΤΕπ)
- Τακτικός Προϋπολογισμός
- Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά Προγράμματα
- Δημόσιοι Οργανισμοί
Με πληροφορίες ΙΟΒΕ, energypress
