Η εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ” φιλοξένησε στις 27/02/2022, άρθρο του Κωστή Μουσουρούλη, Προέδρου της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, με τίτλο ” Καθετοποίηση του εξορυκτικού κλάδου στις λιγνιτικές περιοχές”.
Ο Κωστής Μουσουρούλης αναφέρεται χαρακτηριστικά στη δυναμική που παρουσιάζει τελευταία ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος, σε συνδυασμό με το ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον, δημιουργώντας προϋποθέσεις για καθοριστική συμβολή στην τοπική ανάπτυξη και στην επίτευξη των στόχων της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης.
Ακολουθεί το άρθρο:
Η Ευρώπη στοχεύει και προετοιμάζεται να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το μέσον του αιώνα. Πρόκειται για την πλέον υπεύθυνη στρατηγική επιλογή -οικονομική και κοινωνική- με την οποία θα συνταχθούν αργά ή γρήγορα, κατά νομοτελειακό τρόπο, όλοι οι πρωταγωνιστές της παγκόσμιας σκηνής. Αλλιώς θα χαθεί η παγκόσμια ισορροπία, επίσης κατά νομοτελειακό τρόπο.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει χαρτογραφήσει όλες τις κρίσιμες προϋποθέσεις για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης υπό συνθήκες κλιματικής ουδετερότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση δέσμευσε τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους και δημιούργησε τα κατάλληλα εργαλεία για την παραγωγική διαφοροποίηση όλων των περιοχών που, κατά το παρελθόν, αναπτύχθηκαν κυρίως λόγω της βιομηχανίας άνθρακα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, είναι η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη, όπου ο λιγνίτης υπήρξε, επί σειρά δεκαετιών, ο οικονομικός σκελετός της ανάπτυξής τους.
Σε εφαρμογή της νέας ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της Ελλάδας, η οποία προβλέπει την απόσυρση του λιγνίτη από το εγχώριο ενεργειακό μίγμα, και με γνώμονα τη δίκαιη μετάβαση των περιοχών αυτών, συγκροτήσαμε ένα μοναδικά ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον, ικανό να διασφαλίσει την παραγωγική τους διαφοροποίηση. Ενδεικτικά αναφέρω: πρότυπος στρατηγικός και επιχειρησιακός σχεδιασμός, εξασφαλισμένοι ισχυροί οικονομικοί πόροι και ελκυστικά κίνητρα, ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο και νέες δομές διακυβέρνησης, αποδέσμευση τεράστιων εκτάσεων για εγκατάσταση νέων οικονομικών δραστηριοτήτων κ.ά.
Στην παραγωγική διαφοροποίηση των λιγνιτικών περιοχών περιλαμβάνεται ασφαλώς και ο εξορυκτικός κλάδος ο οποίος εφοδιάζει με κρίσιμης και στρατηγικής σημασίας ορυκτές πρώτες ύλες τη βιομηχανία. Ο κλάδος αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει αναγνωρίσει την ανάγκη να μειωθεί η πολύ υψηλή εξάρτησή της από εισαγωγές.
Ωστόσο, παρά την μεγάλη ποικιλία και την υψηλή προστιθέμενη αξία των εγχώριων κοιτασμάτων, η καθετοποίηση στον ελληνικό εξορυκτικό κλάδο είναι σχετικά περιορισμένη, αφού μόνον ένα μικρό ποσοστό των ορυκτών πρώτων υλών μετασχηματίζεται σε τελικά προϊόντα. Όμως, η δυναμική που παρουσιάζει τελευταία ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος, σε συνδυασμό με το επενδυτικό περιβάλλον που προανέφερα, μπορούν και πρέπει να ανοίξουν νέους ορίζοντες στη Δυτική Μακεδονία και τις όμορες Περιφέρειες οι οποίες φιλοξενούν στη γη τους ορυκτές πρώτες ύλες που βρίσκουν σύγχρονες εφαρμογές και έχουν υψηλή ζήτηση.
Οι ορυκτές πρώτες ύλες των περιοχών αυτών μπορούν να αξιοποιηθούν μέσω της δευτερογενούς τους επεξεργασίας από νέες καθετοποιημένες μονάδες, η λειτουργία των οποίων θα συμβάλλει καθοριστικά στην τοπική ανάπτυξη και στην επίτευξη των στόχων της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης. Οι μονάδες αυτές είναι δυνατό να εγκατασταθούν εντός των πεδίων εξόρυξης λιγνίτη, σε χώρους οι οποίοι προορίζονται για αποκατάσταση και αλλαγή χρήσης, δημιουργώντας πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Ταυτόχρονα, θα αναπτυχθούν παράπλευρες οικονομικές δραστηριότητες, ενώ το πολυάριθμο και έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό θα έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει νέες ευκαιρίες και δυνατότητες εξέλιξης. Για παράδειγμα, η ανάπτυξης της κυκλικής οικονομίας μπορεί να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εξορυκτικής διαδικασίας και να αποφέρει προστιθέμενη αξία ακόμα και στα απορρίμματα της βιομηχανικής επεξεργασίας. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι δραστηριότητες αυτής της μορφής λειτουργούν πολλαπλασιαστικά, δεδομένου ότι επηρεάζουν την κινητικότητα πολλών τομέων της οικονομίας.
Το νέο Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης που αναμένεται να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενθαρρύνει ιδιαίτερα τις καθετοποιημένες δραστηριότητες παραγωγής τελικών προϊόντων, εξασφαλίζοντας τις αναγκαίες υποδομές και την ταχεία αδειοδότηση των επιχειρήσεων εντός επιχειρηματικών πάρκων με απλές διαδικασίες.
Συνεπώς, όλες οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία στην Ελλάδα τελικών προϊόντων από εγχώριες ορυκτές πρώτες ύλες υπάρχουν. Αυτό που απαιτείται είναι η συνεργασία της κεντρικής διοίκησης και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης για την προσέλκυση επενδυτών καθώς και μια ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση.
