Το τελευταίο διάστημα μεταξύ των ανιστόρητων συνθημάτων για τη «χούντα που δεν τελείωσε το ‘73» και άλλων αναφορών που εστιάζουν μόνο σε δικαιώματα, αλλά δεν κάνουν καθόλου λόγο για υποχρεώσεις, με απασχολεί πολύ το πως καλλιεργείται η δημοκρατική κουλτούρα στα σχολεία και εν συνεχεία στα Πανεπιστήμια.
Το 1968 ο εκ των διαπρεπέστερων Ελλήνων συνταγματολόγων Αριστόβουλος Μάνεσης, στην περίφημη τελευταία του διάλεξη πριν συλληφθεί από το δικτατορικό καθεστώς, έλεγε «σε ό,τι με αφορά, το ξαναδηλώνω: όσο θα μπορώ να διδάσκω το μάθημα του Συνταγματικού Δικαίου, θα το διδάσκω σαν μάθημα της πολιτικής ελευθερίας. Αν δε το αποψινό μου μάθημα συμβεί να είναι το τελευταίο, θα ήθελα να σας παρακαλέσω να κρατήσετε από τη διδασκαλία μου την ουσία της: τη σημασία της πολιτικής ελευθερίας, ως ιστορικής κατακτήσεως για την παραπέρα εξέλιξη του κοινωνικού βίου και ως προϋποθέσεως για τη γενικότερη απελευθέρωση και καταξίωση του ανθρώπου. Και επειδή θεωρία και πράξη είναι αλληλένδετες, το ουσιώδες είναι να μείνει κανείς ελεύθερος, όρθιος και αλύγιστος απέναντι στους καταναγκαστικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς των κρατούντων…».
Κάθε φορά ανατρέχω σε αυτό το μικρό απόσπασμα που λειτουργεί ως οδηγός για το πως πρέπει να σκέφτεται και κυρίως να δρα κάποιος ως δάσκαλος, δίνοντας πρώτος το παράδειγμα και βάζοντας τον πήχη ψηλά.
Ιωάννα
