Γράφει ο Ηλίας Ηλιάδης
Με βασανίζει και με τρομάζει ταυτόχρονα η σκέψη πως βρισκόμαστε σε μια εποχή που τα αποδέχεται σχεδόν όλα ως απολύτως φυσιολογικά και νομοτελειακά· που τα πάντα, ή σχεδόν τα πάντα, γίνονται ανεκτά· που δεν μας σοκάρει ή εκπλήσσει τίποτα· που η κοινωνία είναι έτοιμη να δικαιολογήσει το εξόφθαλμο· που μπορεί το ανήθικο να παρουσιαστεί ως ηθικό, το άδικο ως δίκαιο, το παράλογο ως λογικό, το λάθος ως σωστό!
Άνθρωποι, στον καθημερινό περίγυρο της παρέας, της εργασίας, του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος, έχουν πειστεί ότι όλα τα παραπάνω είναι κανονικότητα, την οποία οφείλουν άκριτα να αποδέχονται και να υπηρετούν. Είναι τόσο πεπεισμένοι γι’ αυτό, που, με τη στάση, τη συμπεριφορά και τις πράξεις τους, νομιμοποιούν τελικά το ανήθικο, το άδικο, το παράλογο, το λάθος.
Τι συμβαίνει στ’ αλήθεια; Έχει υποστεί τέτοια μετάλλαξη ο αξιακός μας κώδικας, που αδυνατούμε να ξεχωρίσουμε το αυτονόητο; Και εάν όντως έχει μεταλλαχθεί, πού οφείλεται;
Άκουσα πρόσφατα γνωστό δημοσιογράφο να λέει ότι, σε συνέντευξή του με το Γρηγόρη Μπιθικώτση, ο τελευταίος του είχε πει αφοπλιστικά ότι σήμερα δεν μας σοκάρει τίποτα, γιατί απουσιάζει πλέον ο πόνος από την κοινωνία. Οπότε, απουσία πόνου, απουσία ενσυναίσθησης θα πω εγώ. Συγκοινωνούντα δοχεία. Ίσως πράγματι να είναι κι έτσι.
Παρ’ όλα αυτά, η ρίζα της μετάλλαξης του αξιακού μας κώδικα βρίσκεται σε μεγαλύτερα βάθη — στον εναγκαλισμό μας με τα διάφορα συστήματα εξουσίας: πολιτικά, οικονομικά, επικοινωνιακά, ιδεολογικά· αυτά που, με τρόπο αόρατο και επίμονο, διαμορφώνουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε, επιθυμούμε και ενεργούμε. Οι θεμελιώδεις αξίες και αρχές μας έχουν αλλοιωθεί, όχι γιατί χάσαμε την ηθική μας πυξίδα, αλλά γιατί ο συνεχής συμβιβασμός με τα συστήματα αυτά έχει μετασχηματίσει τα κριτήριά μας. Η αλλοτρίωση δεν έσβησε την ικανότητά μας να διακρίνουμε το σωστό· απλώς μας υπενθυμίζει ότι η υπεράσπισή του ισοδυναμεί με ενδεχόμενο κοινωνικό αποκλεισμό και με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε όρους επιβίωσης.
Χθες βράδυ (21 Οκτωβρίου 2025) έφυγε από τη ζωή ο μουσικός δημιουργός Διονύσης Σαββόπουλος. Έργο-σταθμός στην πορεία του η ‘Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη’. Ο Καραϊσκάκης στο έργο του ‘Νιόνιου’ γίνεται το πρόσωπο του Έλληνα που παλεύει, αμφισβητεί, πέφτει και ξανασηκώνεται — μια προσωποποίηση της ίδιας της Ελλάδας, του Έλληνα που εναντιώνεται στην επιβολή, την υποκρισία και τις μικρότητες της κοινωνίας, παλεύοντας να διατηρήσει την ατομική και συλλογική του αξιοπρέπεια. Ας έχουμε το έργο του αυτό ως σημείο αναφοράς· ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε έναν άνθρωπο που τραγούδησε σκέψεις και προβληματισμούς μιας ολόκληρης εποχής και που συνεχίζει να παραμένει επίκαιρος.
