Του Χάρη Κουζιάκη
Tον Ιούλιο του 2025 δημοσιεύτηκε μία από τις σημαντικότερες δικαστικές αποφάσεις των τελευταίων ετών για τα περιβαλλοντικά, νομικά και πολιτικά δρώμενα της περιοχής μας και αφορούσε την ευθύνη της ΔΕΗ ΑΕ στην παρουσία εξασθενούς χρωμίου στα υπόγεια νερά της ΔΕ Ελλησπόντου.
Σύμφωνα με την απόφαση 2065/2025 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών η ΔΕΗ ΑΕ «… αν και γνώριζε ότι η διείσδυση της τέφρας στο υπέδαφος θα επέφερε λόγω και της φύσης τους εδάφους και των λοιπών περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής τη μόλυνση του υπογείου υδροφόρου ορίζοντα με εξασθενές χρώμιο, στοιχείο καρκινογενές και συνεπώς βλαβερό για την υγεία του ανθρώπου, εξακολούθησε επί σειρά ετών και πάντως τουλάχιστον από το έτος 1996, να παράγει, μεταφέρει και εναποθέτει την τεφρά που παράγονταν από την καύση του λιγνίτη στην έκταση των εγκαταστάσεων του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, στο έδαφος, χωρίς τη λήψη των αναγκαίων τεχνικών προφυλάξεων όπως στεγάνωση των χώρων, τοποθέτηση μεμβρανών, αποθήκευση σε στεγασμένους χώρους, κάλυψη της τέφρας κατά τη μεταφορά και απόθεσή της, προβαίνοντας σε όλες τις προαναφερόμενες παραβιάσεις με συνέπεια την Άνοιξη του 2013 να καταστούν τα ύδατα με το οποία υδροδοτούνται μέσω του δικτύου της ΔΕΥΑΚ οι ανωτέρω οικισμοί, επικίνδυνα και συνεπώς μη κατάλληλα για ανθρώπινη χρήση, ενώ εξάλλου δεν έλαβε ούτε τα επιβαλλόμενα κατασταλτικά μέτρα για την απορρύπανση του εδάφους και των υπόγειων υδάτων της περιοχής.»
Να σημειωθεί ότι το εξασθενές χρώμιο είναι μια από τις πιο τοξικές μορφές του χρωμίου και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Η παρουσία του εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, ακόμη και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις, λόγω της καρκινογόνου δράσης του.
Τι μας οδήγησε όμως σε αυτή την πρωτοφανή δικαστική απόφαση που θέτει την ΔΕΗ ΑΕ προ των ευθυνών της, οι οποίες επιτέλους αναγνωρίζονται δικαστικά, απέναντι στους πολίτες της ΔΕ Ελλησπόντου, του Δήμου Κοζάνης και κάθε περιοχής στην οποία δραστηριοποιούνταν μέσω της καύσης λιγνίτη;
- Τον Δεκέμβριο του 2012, μετά την ενοποίηση λόγω «Καλλικράτη» του Δήμου Κοζάνης με τον Δήμο Ελλησπόντου, η ΔΕΥΑ Κοζάνης διενήργησε δειγματοληπτικούς ελέγχους σε όλο το δίκτυο πόσιμου νερού ύδρευσης της ΔΕ Ελλησπόντου. Κατά τη διάρκεια των αναλύσεων, διαπιστώθηκε σοβαρή υπέρβαση στις παραμέτρους ολικού και εξασθενούς χρωμίου στα δίκτυα των οικισμών Αγίου Δημητρίου και Ρυακίου που καθιστούσε το νερό μη πόσιμο και μη κατάλληλο για ανθρώπινη χρήση ενώ στο δίκτυο ύδρευσης των ΤΚ Κοιλάδας, Θυμαριάς, Κρεμαστής και Ακρινής παρατηρήθηκαν μικρότερες υπερβάσεις στο χρώμιο.
- Άμεσα η παροχή πόσιμου νερού στις Τοπικές Κοινότητες Αγίου Δημητρίου και Ρυακίου διακόπηκε και η πηγή υδροδότησης αντικαταστάθηκε μετά από ενέργειες της ΔΕΥΑΚ και της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
- Τον Ιούνιο του 2016 παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας που εκπόνησε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον καθηγητή Νικόλαο Καντηράνη για λογαριασμό της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, Δήμου Κοζάνης και ΔΕΥΑΚ σύμφωνα με την οποία οι αυξημένες τιμές του εξασθενούς χρωμίου στο νερό ύδρευσης των δημοτικών διαμερισμάτων Ακρινής, Αγίου Δημητρίου και Ρυακίου φαίνεται να επηρεάζονται και από την ύπαρξη της τέφρας λόγω των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ.
- Τον Σεπτέμβριο του 2016 η ΔΕΗ ΑΕ παρουσίασε έκθεση στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, σύμφωνα με την οποία, η επίδραση της απόθεσης τέφρας στις αυξημένες συγκεντρώσεις χρωμίου στα υπόγεια νερά της λεκάνης Σαριγκιόλ εκτιμάται ως αμελητέα. Το πόρισμα της έρευνας δεν έγινε αποδεκτό, μετέπειτα, από το δικαστήριο.
- Τον Μάϊο του 2018 η ΔΕΥΑΚ προσέφυγε νομικά κατά της ΔΕΗ ΑΕ για τη ρύπανση με εξασθενές χρώμιο των υπόγειων νερών της λεκάνης Σαριγκιόλ.
- Τον Μάρτιο του 2019 καταδικάστηκαν πρωτόδικα στελέχη της ΔΕΗ ΑΕ για περιβαλλοντικές παραβάσεις σχετικές με τη ρύπανση των υπόγειων νερών της Σαριγκιόλ με χρώμιο. Σε δεύτερο βαθμό τα εμπλεκόμενα στελέχη αθωώθηκαν.
- Τον Ιούλιο του 2025 δημοσιεύτηκε η απόφαση 2065/2025 που προαναφέρθηκε η οποία βασίστηκε στην έκθεση του ΑΠΘ, καθώς και στις γνωμοδοτήσεις ανεξάρτητων πραγματογνωμόνων με συνέπεια να επιδικάζεται υπέρ της Δ.Ε.Υ.Α.Κ. το συνολικό ποσό των 1.456.979,59 ευρώ νομιμότοκα λόγω ευθύνης της ΔΕΗ ΑΕ στη ρύπανση των υπόγειων νερών της Σαριγκιόλ με εξασθενές χρώμιο.
Είναι ξεκάθαρο ότι η σημασία της απόφασης αυτής υπερβαίνει την οικονομική αποζημίωση, υπερβαίνει την περιοχή της ΔΕ Ελλησπόντου, υπερβαίνει τον Δήμο Κοζάνης και αγγίζει το μεγάλο ζήτημα των ευθυνών και των υποχρεώσεων της ΔΕΗ ΑΕ απέναντι στον τόπο και τους κατοίκους. Είναι μια απόφαση που λέει τα πράγματα με τ΄όνομά τους και αποκαλύπτει ενέργειες και παραλείψεις της ΔΕΗ ΑΕ, αποκαλύπτει την προίκα που αφήνει πίσω της παραδίνοντας μη αποκατεστημένα εδάφη και τεράστια περιβαλλοντική και κοινωνική καταστροφή.
Η ηθική, νομική και πολιτική διάσταση του θέματος δυστυχώς δεν έχουν γίνει αντιληπτές από την Δημοτική αρχή Κοκκαλιάρη και την διοίκηση Ματιάκη της ΔΕΥΑΚ που δηλώνει ικανοποιημένη με την αποζημίωση.
Κάθε άλλο παρά ικανοποιημένοι όμως μπορούμε να είμαστε, η ΔΕΗ ΑΕ οφείλει πολλά στον τόπο και είναι υποχρεωμένη να τα αποδώσει. Χρέος όλων, και ειδικά των θεσμικών εκπροσώπων μας, είναι να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες έτσι ώστε η απόφαση αυτή να μη μείνει μόνο στην επιδικασθείσα αποζημίωση αλλά να αποτελέσει θρυαλλίδα περαιτέρω διεκδικήσεων.
Η δικαστική απόφαση 2065/2025 είναι μόνο η αρχή.
Κοζάνη, 20-10-2025
Χάρης Κουζιάκης
Δημοτικός Σύμβουλος
Επικεφαλής της Δημοτικής Κίνησης «Κοζάνη Τόπος να Ζεις»
