Άρχισε η δεύτερη διαβούλευση για το διαμορφωμένο κείμενο του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης Δυτικής Μακεδονίας, καθώς και το Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης της περιόδου 2021-2027. Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι τις 25 Ιουνίου και όσοι επιθυμούν μπορούν να στείλουν τα σχόλιά τους στο email: [email protected] με την ένδειξη «2η διαβούλευση επί του Π ΔΑΜ και των ΕΣΔΙΜ».
Ο «Χρόνος» παρουσιάζει τα κύρια σημεία του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας και τις βασικές διαπιστώσεις του.
Δύο στάδια και τρεις πυλώνες
Στο Εδαφικό Σχέδιο της Δυτικής Μακεδονίας αναγνωρίζονται δύο στάδια, του σχεδιασμού και της υλοποίησης, και τρεις πυλώνες :
- Αποκατάσταση και επανάχρηση υποβαθμισμένων εκτάσεων και εγκαταστάσεων
- Κοινωνική συνοχή και οικονομικός μετασχηματισμός (Μετάβαση στο νέο παραγωγικό μοντέλο)
- Διακυβέρνηση
Πέντε προτεραιότητες
Το Εδαφικό Σχέδιο ξεδιπλώνεται σε πέντε προτεραιότητες με συγκεκριμένες περιοχές (ΠΕ) παρέμβασης: Ενίσχυση και προώθηση της επιχειρηματικότητας, Ενεργειακή Μετάβαση-Κλιματική Ουδετερότητα, Αναπροσαρμογή χρήσεων γης- Κυκλική Οικονομία, Δίκαιη Εργασιακή Μετάβαση και Ενδυνάμωση του Ανθρώπινου Δυναμικού και Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις Μικρής Κλίμακας- Ευφυείς κοινότητες.
Να σημειωθεί ότι στην πρώτη φάση της διαβούλευσης οι φορείς αποτύπωσαν τις προτάσεις τους κυρίως αναφορικά με τις επηρεαζόμενες περιοχές, τις αποκαταστάσεις των εδαφών, τις αναπτυξιακές προκλήσεις, τις προτεραιότητες και τα είδη πράξεων, καθώς και το σύστημα διακυβέρνησης. Οι κύριες αλλαγές που πραγματοποιηθήκαν στα εδαφικά σχέδια, σύμφωνα με την Συντονιστική Επιτροπή, αφορούν κυρίως στον εμπλουτισμό των στοιχείων με βάση τις μελέτες που εκπονήθηκαν, στην αποτύπωση ενός ολιστικού χρονοδιαγράμματος μετάβασης, στην ενίσχυση της στατιστικής επεξεργασίας και την μεθοδολογία προσδιορισμού των επηρεαζόμενων εδαφών, στην ανάδειξη των στρατηγικών επιλογών για τη μετάβαση των εδαφών, στην ενίσχυση της λογικής παρέμβασης και στην πληρέστερη αποτύπωση των ενδεικτικών παρεμβάσεων.
Πως θα λειτουργήσει το Πρόγραμμα
Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Προγράμματος Δίκαιης Μετάβασης θα δημιουργηθεί με νομοθετική ρύθμιση που προετοιμάζεται για τη σύσταση Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Δικαιούχος των έργων θα είναι θυγατρική της «Εγνατία Οδός Α.Ε» που θα αναλάβει την υλοποίηση έργων του ΠΔΑΜ και την υποστήριξη των δικαιούχων σε τοπικό επίπεδο για την ωρίμανση των έργων τους
Η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας η πλέον αραιοκατοικημένη, φτωχή και γηρασμένη
Η περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας αποτελεί την πλέον αραιοκατοικημένη περιφέρεια της χώρας, με πληθυσμό που ανέρχεται (2020) σε 266,16 χιλιάδες κατοίκους. Η πλειοψηφία του πληθυσμού της Δυτικής Μακεδονίας συγκεντρώνεται στην περιφερειακή ενότητα Κοζάνης, ενώ ακολουθούν η Φλώρινα, η Καστοριά και τα Γρεβενά.
Στις δύο πολυπληθέστερες περιφερειακές ενότητες (Κοζάνη και Φλώρινα) συγκεντρώνεται το 71% του πληθυσμού της περιφέρειας.
Η παρατηρούμενη μείωση οφείλεται κυρίως στο μετανάστευση νεότερων ενηλίκων, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να είναι αυτοί με παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών και οδηγεί σε γήρανση του πληθυσμού της περιφέρειας, ο οποίος ήταν ήδη από τους πλέον γερασμένους σε επίπεδο ελληνικής επικράτειας -οι ηλικιωμένοι (65+) αντιπροσώπευαν το 21,5 % του πληθυσμού της περιφέρειας το 2008, σε σύγκριση με το 23,6 % το 2018 (εθνικός μέσος όρος: 21,8 %) (Christiaensen & Ferré, October 2020).
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα το 75% του πληθυσμού στη Δυτική Μακεδονία ζει σε νοικοκυριό με επικεφαλής άνεργο. Σημειώνεται, επίσης, ότι η φτώχεια πλήττει περισσότερο τις νεότερες γενεές, όσους έχουν χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και τα γυναικεία νοικοκυριά. Τα νοικοκυριά με επικεφαλής κάποιον που δεν ολοκλήρωσε τουλάχιστον το γυμνάσιο, καθώς και με νεότερο ενήλικα, είναι πιο πιθανό να είναι φτωχά (1 στα 3), ενώ τα νοικοκυριά με επικεφαλής γυναίκα είναι φτωχότερα από τον μέσο όρο της Δυτικής Μακεδονίας (30 %). Το ποσοστό φτώχειας στη Δυτική Μακεδονία είναι μεταξύ των υψηλότερων σε εθνικό επίπεδο.
Η μετάβαση θα επηρεάσει κυρίως Κοζάνη και Φλώρινα
Η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων και η παύση λειτουργίας των ορυχείων εκτιμάται πως θα επηρεάσει σημαντικά την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, στο σύνολο της, με κύρια ένταση πρωτίστως στις Π.Ε Κοζάνης και Φλώρινας, λόγω παύσης εξόρυξης λιγνίτη και δευτερευόντως στις Π.Ε Καστοριάς και Γρεβενών, αφού στις δύο τελευταίες παρουσιάζεται αλληλεπίδραση σε οικονομικό- επιχειρηματικό επίπεδο, καθώς και όσον αφορά στην απασχόληση.
42.000 νοικοκυριά χωρίς θέρμανση με την παύση των λιγνιτικών μονάδων
Μεγάλο πρόβλημα για τους κατοίκους της περιοχής αποτελεί το ζήτημα της τηλεθέρμανσης και το γεγονός ότι με την παύση της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων ~42 χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα μείνουν χωρίς θέρμανση, όπως αναφέρεται στην έκθεση.
