Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στέλνει μήνυμα προστασίας των παραγωγών ενώ τα μπλόκα φέρνουν τη συμφωνία ΕΕ Mercosur στο προσκήνιο
Σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία οι αγρότες σε Ελλάδα και Ευρώπη κλιμακώνουν τις κινητοποιήσεις τους, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιχειρεί να απαντήσει στις ανησυχίες του πρωτογενούς τομέα, εγκρίνοντας τη θέση του υπέρ της θέσπισης αυστηρών ρητρών διασφάλισης στη συμφωνία ΕΕ Mercosur. Η συζήτηση για τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από τη Λατινική Αμερική, το κόστος παραγωγής και τον άνισο ανταγωνισμό μεταφέρεται πλέον ανοιχτά από τα μπλόκα και τους δρόμους στις αίθουσες των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η θέση του Κοινοβουλίου εγκρίθηκε με 431 ψήφους υπέρ, 161 κατά και 70 αποχές, δίνοντας πολιτική εντολή για διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο που ξεκινούν στις 17 Δεκεμβρίου 2025. Στόχος είναι να καθοριστεί το πλαίσιο μέσω του οποίου η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορεί να αναστέλλει προσωρινά τις δασμολογικές προτιμήσεις για εισαγωγές ευαίσθητων αγροτικών προϊόντων από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη, όταν διαπιστώνεται ότι προκαλείται ή απειλείται σοβαρή ζημιά στους Ευρωπαίους παραγωγούς.
Στο επίκεντρο της ρύθμισης βρίσκονται προϊόντα όπως τα πουλερικά και το βόειο κρέας, τα οποία αποτελούν σταθερά σημείο τριβής για τον ευρωπαϊκό αγροτικό κόσμο. Οι οργανώσεις των παραγωγών επισημαίνουν ότι τα προϊόντα αυτά εισάγονται συχνά σε χαμηλότερες τιμές, με διαφορετικά πρότυπα παραγωγής, γεγονός που εντείνει τον ανταγωνισμό και συμπιέζει τα εισοδήματα.
Όπως τόνισε στη συνέντευξη Τύπου στο Στρασβούργο ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη ρήτρα διασφάλισης, Gabriel Mato, το Κοινοβούλιο επιδίωξε να αποδείξει ότι η εμπορική πολιτική μπορεί να προχωρά χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τους αγρότες. Υπογράμμισε ότι ο μηχανισμός που εγκρίθηκε ενισχύει την επιτήρηση της αγοράς, θέτει αντικειμενικά κριτήρια για τον εντοπισμό σοβαρών διαταραχών και επιταχύνει τις διαδικασίες για τα ευαίσθητα προϊόντα, δίνοντας τη δυνατότητα ακόμη και προσωρινών παρεμβάσεων όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για ένα εργαλείο που επιτρέπει στην Ένωση να αντιδρά «νωρίτερα και καλύτερα» στις πιέσεις της αγοράς, στέλνοντας σαφές μήνυμα τόσο προς τους αγρότες όσο και προς τους εταίρους της Mercosur.
Σε αντίθεση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Κοινοβούλιο ζητά η διερεύνηση της ανάγκης λήψης μέτρων να ξεκινά όταν οι εισαγωγές ευαίσθητων γεωργικών προϊόντων αυξάνονται κατά μέσο όρο κατά 5 τοις εκατό σε περίοδο τριών ετών, αντί για όριο 10 τοις εκατό σε ετήσια βάση. Παράλληλα, οι ευρωβουλευτές πιέζουν για ταχύτερες έρευνες, με αποτελέσματα σε τρεις μήνες γενικά και σε δύο μήνες για τα ευαίσθητα προϊόντα, ώστε οι δικλείδες ασφαλείας να ενεργοποιούνται χωρίς καθυστερήσεις.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην έννοια της αμοιβαιότητας. Στο τραπέζι μπαίνει η δυνατότητα τα μέτρα διασφάλισης να συνδέονται με την τήρηση περιβαλλοντικών, εργασιακών και υγειονομικών προτύπων αντίστοιχων με εκείνα της ΕΕ. Πρόκειται για βασικό αίτημα των αγροτών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει δίκαιος ανταγωνισμός όταν τα εισαγόμενα προϊόντα παράγονται με κανόνες χαλαρότερους από αυτούς που ισχύουν εντός της Ένωσης.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Bernd Lange, τοποθέτησε το ζήτημα και σε γεωπολιτικό πλαίσιο, επισημαίνοντας ότι σε ένα περιβάλλον αυξημένων διεθνών εντάσεων η ενίσχυση των δεσμών με αξιόπιστους εταίρους, όπως οι χώρες της Mercosur, αποτελεί στρατηγική επιλογή. Αναγνώρισε ωστόσο ότι η συμφωνία περιλαμβάνει τόσο επιθετικά όσο και αμυντικά συμφέροντα για τον αγροτικό τομέα, σημειώνοντας ότι ενώ ανοίγουν νέες αγορές για ευρωπαϊκά προϊόντα όπως τα γαλακτοκομικά και τα αλκοολούχα ποτά, απαιτούνται ισχυρές εγγυήσεις για την προστασία των πιο ευάλωτων κλάδων.
Η ευρωπαϊκή συζήτηση συμπίπτει με ένα κύμα αγροτικών κινητοποιήσεων, που αναδεικνύουν την ανασφάλεια του πρωτογενούς τομέα απέναντι στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες. Οι αγρότες προειδοποιούν ότι χωρίς ουσιαστικές δικλείδες προστασίας, η συμφωνία ΕΕ Mercosur κινδυνεύει να επιβαρύνει περαιτέρω έναν κλάδο ήδη πιεσμένο από το αυξημένο κόστος, τις κλιματικές επιπτώσεις και τις διακυμάνσεις των τιμών.
Οι διμερείς ρήτρες διασφάλισης θα ενσωματωθούν τόσο στη Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ Mercosur όσο και στη σχετική ενδιάμεση εμπορική συμφωνία, οι οποίες θα πρέπει να επικυρωθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά την υπογραφή τους. Με την ΕΕ να αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Mercosur σε αγαθά και να διατηρεί ισχυρή παρουσία και στον τομέα των υπηρεσιών, το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων θα κρίνει αν η εξισορρόπηση μεταξύ εμπορικού ανοίγματος και προστασίας των αγροτών μπορεί να περάσει από τη θεωρία στην πράξη, τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στα χωράφια.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
