Οι εξαγγελίες που δεν φαίνεται να συμβαδίζουν με τα πραγματικά έργα στη Δυτική Μακεδονία
Η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μετάβασης που προχωρά με ταχύτερους ρυθμούς από κάθε άλλη ευρωπαϊκή περιοχή, χωρίς όμως οι εξαγγελμένοι πόροι να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι επίσημες απαντήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσω του Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Φίτο (φωτό) δείχνουν σημαντικό χάσμα ανάμεσα σε όσα ανακοινώθηκαν για το μέλλον της περιοχής και σε όσα έχουν πραγματικά δρομολογηθεί.
Το ζήτημα δεν αφορά μόνο αριθμούς και χρηματοδοτήσεις, αλλά την αξιοπιστία του σχεδιασμού για το αύριο της τοπικής κοινωνίας. Η μετάβαση απαιτεί έργα μετρήσιμα και ορατά, και όχι υποσχέσεις που αναθεωρούνται στην πορεία. Η συζήτηση επιστρέφει με ένταση στο τραπέζι, καθώς η περιοχή αναζητά χειροπιαστικές απαντήσεις για το μέλλον της οικονομίας και της εργασίας.
Μανιάτης: Από τις εξαγγελίες των 7,5 δισ. στη Δυτική Μακεδονία, στα έργα των 1,96 δισ. – Οι δηλώσεις που επανέλαβε και στο «Χ»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκάλυψε ότι οι επενδύσεις που έχουν μέχρι σήμερα δρομολογηθεί για τη Δυτική Μακεδονία μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης απέχουν δραματικά από τις κυβερνητικές εξαγγελίες του 2021. Σύμφωνα με την απάντηση που έδωσε στον ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ και αντιπρόεδρο της ομάδας S&D Γιάννη Μανιάτη ο Εκτελεστικός Αντιπρόδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Fitto, τα έργα που έχουν ενταχθεί στα χρηματοδοτικά εργαλεία InvestEU και Public Sector Loan Facility (PSLF) δεν ξεπερνούν συνολικά τα 1,96 δισ. ευρώ, έναντι των 7,5 δισ. που είχε ανακοινώσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε ομιλία του στην Κοζάνη, τον Νοέμβριο του 2021. Τις ίδιες επισημάνσεις είχε κάνει ο κ. Μανιάτης και στην κοινή εκπομπή των τεσσάρων περιφερειακών μέσων που δημοσιεύτηκε και στην έντυπη έκδοση του «Χ» πριν λίγες μέρες.
Η επίσημη ενημέρωση της Επιτροπής προέκυψε ύστερα από ερώτηση που κατέθεσε ο κ. Μανιάτης στις 5 Φεβρουαρίου 2025, με αφορμή το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν παρείχε στοιχεία στη Βουλή σχετικά με την πορεία των πόρων της Δίκαιης Μετάβασης, παρά τις σχετικές κοινοβουλευτικές ερωτήσεις του πρώην υπουργού και βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Πάρη Κουκουλόπουλου. Η απάντηση της Κομισιόν που υπογράφεται από τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ραφαέλε Φίτο, περιγράφει συγκεκριμένα έργα που χρηματοδοτούνται στη Δυτική Μακεδονία και καταγράφει το ύψος των πόρων που έχουν εγκριθεί ή βρίσκονται στο στάδιο αξιολόγησης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχει η Επιτροπή, στον δεύτερο και στον τρίτο πυλώνα της Δίκαιης Μετάβασης, δηλαδή στις δράσεις που χρηματοδοτούνται μέσω InvestEU και PSLF, έχουν εξασφαλιστεί ή βρίσκονται υπό αξιολόγηση ευρωπαϊκοί πόροι ύψους 326,8 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για χρηματοδότηση μόλις τριών έργων, ενώ υπάρχει ακόμη ένα που εξετάζεται. Αντίθετα, οι κυβερνητικές διαβεβαιώσεις του 2021 έκαναν λόγο για ένα συνολικό σχέδιο ύψους 7,5 δισ. ευρώ, που στη συνέχεια περιορίστηκε σε 5,2 δισ. με αναφορές σε «εθνικούς και κοινοτικούς πόρους μαζί με ιδιωτική μόχλευση».
Στο σκέλος του πρώτου πυλώνα (Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση) το συνολικό ύψος της δημόσιας δαπάνης ανέρχεται σήμερα σε 1,629 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό προέρχεται από 830 εκατ. ευρώ του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, 545 εκατ. από άλλες κοινοτικές πηγές μέσω μόχλευσης, καθώς και 254 εκατ. από το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο λειτουργεί ως βασική αναφορά για τον σχεδιασμό της απολιγνιτοποίησης.
Από την επίσημη απάντηση της Κομισιόν προς τον κ. Μανιάτη προκύπτουν δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις για τη Δυτική Μακεδονία. Η πρώτη αφορά επένδυση φωτοβολταϊκών 230 MW στην Κοζάνη με επιχορήγηση 40 εκατ. ευρώ, μαζί με επιπλέον χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ύψους 195 εκατ. ευρώ. Η δεύτερη αφορά το έργο «Κοινωνικοοικονομική μετάβαση Δυτικής Μακεδονίας», που περιλαμβάνει 15 επιμέρους παρεμβάσεις σε έξι δήμους, με στόχο αναβαθμίσεις κτιρίων, αστική ανάπλαση, ενεργειακή εξοικονόμηση και αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών. Για το έργο αυτό έχουν εγκριθεί 14 εκατ. ευρώ ως επιχορήγηση και 58 εκατ. ως δάνειο από την ΕΤΕπ. Η υλοποίησή του αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026.
Στην ίδια απάντηση γίνεται γνωστό ότι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας υπέβαλε αίτηση για ένα ακόμη πολυτομεακό έργο ύψους 19,8 εκατ. ευρώ, το οποίο βρίσκεται υπό αξιολόγηση. Η αξιολόγηση αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τις αρχές Δεκεμβρίου.
Το ζήτημα των πραγματικών πόρων που έχουν φτάσει στην τοπική οικονομία, σύμφωνα με τον κ. Μανιάτη, αποκτά κρίσιμη σημασία σε μια περίοδο που οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της απολιγνιτοποίησης έχουν ήδη γίνει αισθητές. «Η Δυτική Μακεδονία υλοποιεί το ταχύτερο πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης στην Ευρώπη, χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί οι αντίστοιχες επενδύσεις», είχε υπογραμμίσει ο ίδιος και στη συνέντευξη που μας παραχώρησε στο στούντιο στις Βρυξέλλες. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, το χάσμα μεταξύ εξαγγελιών και πραγματικών έργων παραμένει μεγάλο, ενώ τα περισσότερα έργα που έχουν χαρακτηρισθεί ως «εμβληματικά» είτε βρίσκονται στα πρώτα στάδια υλοποίησης είτε παραμένουν σε στάδιο αξιολόγησης.
Το θέμα αναδεικνύει για ακόμη μία φορά τις εκκρεμότητες στην εφαρμογή του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης και την ανάγκη πλήρους και τακτικής ενημέρωσης των πολιτών για την πορεία των χρηματοδοτήσεων. Οι επίσημες απαντήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν αφορούν μελλοντικές υποσχέσεις, αλλά αποτυπώνουν το τι έχει μέχρι τώρα πραγματικά δρομολογηθεί. Και αυτό, όπως αποδεικνύεται, απέχει πολύ από τις δεσμεύσεις των 7,5 δισ. ευρώ που ακούστηκαν το 2021 στην Κοζάνη.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
