Η δική μας Θένια Βασιλειάδου ήταν μεταξύ των 12 δημοσιογράφων από τη Νοτιανατολική Ευρώπη που συμμετείχαν στην πρακτική εκπαίδευση για θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης, που διοργάνωσε το Κέντρο Pulitzer μαζί με τον εκπαιδευτικό πυλώνα του iMEdD, Ideas Zone, στις 1 και 2 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα σε εκατοντάδες αιτήσεις, το Pulitzer Center επέλεξε δώδεκα δημοσιογράφους με το κατάλληλο υπόβαθρο και εμπειρία, ικανούς να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του προγράμματος.
Από την έναρξη της σειράς AI Spotlight το 2024, το Pulitzer Center έχει υλοποιήσει περισσότερες από 20 εκπαιδευτικές συνεδρίες —διαδικτυακές και δια ζώσης— εκπαιδεύοντας σχεδόν 2.000 δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο. Η διήμερη εκπαίδευση στη Θεσσαλονίκη αποτέλεσε την πρώτη φορά που το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε με αυτόν τον διευρυμένο, εντατικό τρόπο, καθώς έως σήμερα οι δράσεις περιορίζονταν σε διάρκειες λίγων ωρών.
Στόχος της εκπαίδευσης ήταν να προσφέρει στους δημοσιογράφους την ευκαιρία να μάθουν πώς να καλύπτουν αποτελεσματικά τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και τις επιπτώσεις της στην καθημερινή ζωή, αλλά και να διαχειρίζονται τα πρακτικά ζητήματα και τις προκλήσεις που προκύπτουν στις κοινωνίες και τους πολίτες.
Πού χρησιμοποιείται η AI; Πού λειτουργεί και πού αποτυγχάνει; Ποιοι πλήττονται και ποιοι επωφελούνται; Πώς μπορεί το κοινό μας να κατανοήσει τι σημαίνουν όλα αυτά; Είναι ασφαλής η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη δημοσιογραφία; Πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί; Αυτά ήταν μερικά από τα ερωτήματα που απαντήθηκαν κατά το διήμερο εντατικό πρόγραμμα.
Μεταξύ των εκπαιδευτών του σεμιναρίου ήταν ο βραβευμένος δημοσιογράφος Gabriel Geiger ο οποίος αυτή την περίοδο εργάζεται στο Lighthouse Reports, έναν μη κερδοσκοπικό δημοσιογραφικό οργανισμό με έδρα την Ολλανδία. Ρεπορτάζ του έχουν δημοσιευτεί σε μέσα όπως τα WIRED, Le Monde, Der Spiegel και The Guardian. Και η βραβευμένη Αμερικανίδα δημοσιογράφος, Karen Hao, η οποία καλύπτει τα θέματα ΤΝ και επί του παρόντος συνεργάζεται με το The Atlantic. Μάλιστα, στις 20 Μαΐου αναμένεται να εκδοθεί το πολυαναμενόμενο βιβλίο της «Empire of AI: Dreams and Nightmares in Sam Altman’s OpenAI».
Το διήμερο περιλάμβανε εισηγήσεις και εργαστήρια με επίκεντρο τη δημοσιογραφική προσέγγιση πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη καθώς και τη διερεύνηση και τεκμηρίωση της χρήσης της. Οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα μέσα από μελέτες περίπτωσης και ρεπορτάζ των δύο κορυφαίων εκπαιδευτών του προγράμματος να μάθουν, μεταξύ άλλων, πώς να εντοπίζουν πηγές και να χαρτογραφούν τις επιπτώσεις των αλγοριθμικών συστημάτων (χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης) στις ζωές των ανθρώπων.
Όπως τονίστηκε κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα εργαλείο τεχνολογικής διευκόλυνσης, αλλά ένας μηχανισμός που μπορεί να ενσωματώσει και να αναπαράγει, εν μέσω άλλων, και αποφάσεις εξουσίας. Μέσα από τη χρήση της αναδύονται ζητήματα διαφάνειας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης και κοινωνικής συνοχής. Γι’ αυτό και η αποστολή της δημοσιογραφίας είναι να ερευνά μεθοδικά, να αποκαλύπτει δυσλειτουργίες ή καταχρήσεις, και να απαιτεί υπευθυνότητα από τους θεσμούς και τους ιδιωτικούς φορείς που υλοποιούν αυτές τις τεχνολογίες.
Παρότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν είχε σκοπό να εκπαιδεύσει τους δημοσιογράφους στη χρήση εργαλείων AI, έγινε σαφές ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να φανεί χρήσιμη για την επεξεργασία δεδομένων και την ανάλυση πληροφοριών. Όμως, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείται με αυστηρή επίβλεψη και επαγγελματική κρίση, διότι πρόκειται για εκπαιδευόμενο μοντέλο – ένα σύστημα που μαθαίνει και λειτουργεί με βάση τα δεδομένα που του παρέχονται. Αν δεν υπάρχει ανθρώπινος έλεγχος, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει προκαταλήψεις, να οδηγήσει σε λανθασμένες ερμηνείες και τελικά να υπονομεύσει την αξιοπιστία της ενημέρωσης.
«Είχα το προνόμιο να συμμετάσχω μαζί με 11 ακόμη συναδέλφους από τη Νοτιανατολική Ευρώπη σ’ ένα πρόγραμμα που μετατράπηκε σε μια αξέχαστη εμπειρία μάθησης. Κατά τη διάρκεια δύο ημερών εντατικής εκπαίδευσης, εξερευνήσαμε τον ταχέως εξελισσόμενο κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης: πώς αλλάζει τις κοινωνίες μας, ποια ηθικά ερωτήματα εγείρει και, το σημαντικότερο, πώς μπορούμε εμείς, ως δημοσιογράφοι, να την καλύψουμε με υπευθυνότητα, κριτική σκέψη και αντίκτυπο. Είχαμε τη σπάνια ευκαιρία να εκπαιδευτούμε από δύο από τους κορυφαίους δημοσιογράφους παγκοσμίως στον τομέα της AI—την Karen Hao και τον Gabriel Geiger—των οποίων η δουλειά συνεχίζει να διαμορφώνει τη διεθνή συζήτηση γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και τη λογοδοσία της. Η γνώση τους, η γενναιοδωρία τους και η ενθάρρυνσή τους έκαναν αυτή την εκπαίδευση κάτι πολύ περισσότερο από ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα» είπε η Θένια.
Το σημαντικότερο ωστόσο, όπως μας λέει, είναι ότι «επιστρέφω πίσω με νέες γνώσεις, εργαλεία, και τη διάθεση να συνεχίσω να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό κάθε μέρα, παραμένοντας πιστή στις αξίες της δημοσιογραφίας και μεταφέροντας τις γνώσεις πίσω στο αναγνωστικό κοινό του «Χρόνου» και της Δυτικής Μακεδονίας».
Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με δυνατότητα υποβολής πρότασης για ερευνητικό ρεπορτάζ προς το Pulitzer Center, με στόχο τη συνέχιση της δουλειάς στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Οι συμμετέχοντες εντάχθηκαν στο AI Accountability Network, ένα διεθνές δίκτυο δημοσιογράφων που παρακολουθεί συστηματικά την ανάπτυξη, εφαρμογή και επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως.
Η ανάγκη για ενημερωμένη, τεκμηριωμένη και υπεύθυνη κάλυψη της τεχνητής νοημοσύνης είναι πλέον επιτακτική. Όπως αναδείχθηκε από το διήμερο, η δημοσιογραφία έχει τον κρίσιμο ρόλο όχι να προσαρμοστεί απλώς στις τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά να τις παρακολουθεί, να τις ελέγχει και να εξηγεί στους πολίτες τι σημαίνουν για τη ζωή τους.
