Η Ιωάννα Θεοδοσίου στα Podcast του «Χ»
Στην υπό μετάβαση Δυτική Μακεδονία που από το 2019 έχει περάσει σε φάση αλλαγής του παραγωγικού της μοντέλου και αναμένει -ακόμη- να αυξήσει το ΑΕΠ της και να μειώσει την ανεργία, η έκφραση «να κρατήσουμε τους νέους εδώ» μονοπωλεί τις περισσότερες φορές στις επισκέψεις Κυβερνητικών στελεχών και πολιτικών γενικότερα. Το ίδιο συμβαίνει και στις προτάσεις όλων όσων καταθέτουν σχέδια για την επόμενη μέρα, χωρίς ωστόσο όλοι οι παραπάνω να έχουν συμπεριλάβει τους νέους ουσιαστικά στα σχέδιά τους αφού η διαβούλευση για το αύριο της περιοχής έγινε από ανθρώπους εκτός Δυτικής Μακεδονίας και χωρίς την συμμετοχή της κοινωνίας.
Στο επεισόδιο Podcast «Νέοι και Μετάβαση» που έγινε σε συνεργασία με το Green Tank, ο «Χ» προσεγγίζει το θέμα δίνοντας βήμα σε νέους της περιοχής. Ταυτόχρονα, συζητά με την Συνεργάτιδα Πολιτικής του Green Tank Ιωάννα Θεοδοσίου και τον Project Manager της Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής της Κομισιόν Νάσο Σοφό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε το Green Tank, από το 1991 έως το 2021 το 1/3 των ανθρώπων ηλικίας 15 έως 29 έφυγαν από την Δυτική Μακεδονία. Πρόκειται για μια πληθυσμιακή μείωση της τάξεως του 36% ενώ σε αντίστοιχες ευρωπαϊκές λιγνιτικές περιοχές η μείωση είναι δυο ποσοστιαίες μονάδες μικρότερη. Όμως η περιοχή μας καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό φυγής νέων από όλες τις λιγνιτικές περιοχές της Ευρώπης. Η μείωση πληθυσμού ανέρχεται σε 17% το 2021 ενώ σε άλλες περιφέρειες των κρατών μελών η αντίστοιχη μείωση είναι 12%.
Ένα ακόμη αρνητικό ρεκόρ που κατέχει η Δυτική Μακεδονία είναι ότι ξεπερνάει κατά πολύ σε ανεργία τον μέσο όρο των 96 λιγνιτικών περιφερειών της Ευρώπης. Το ποσοστό αυτό είναι 42% ενώ στις άλλες λιγνιτικές περιοχές η ανεργία ανέρχεται σε 13%.
«Οι νέοι είναι αυτοί που θα κληθούν να ζήσουν στην Δυτική Μακεδονία αύριο. Είναι σοκαριστικό να ακούς από τους ίδιους πως βλέπουν ότι η πόλη τους θα γίνει πόλη συνταξιούχων. Βλέπουμε ότι τα προβλήματα είναι κοινά, άλλοτε πιο έντονα εδώ, άλλοτε λιγότερα έντονα. Ο σχεδιασμός της μετάβασης λοιπόν θα πρέπει να είναι τέτοιος για να αντιμετωπιστούν όλα αυτά, όχι μόνο ως αριθμοί αλλά ουσιαστικά για να πάμε σε ένα βιώσιμο οικονομικό σύστημα και σε βιώσιμες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Πόροι υπάρχουν και μάλιστα πολλών εκατομμυρίων αλλά το θέμα είναι κατά πόσο αυτός ο σχεδιασμός και οι πόροι φτάνουν στους νέους ανθρώπους» ανέφερε, μεταξύ άλλων, η Ιωάννα Θεοδοσίου.
«Η ανεργία, η μείωση του πληθυσμού και η φυγή των νέων είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα. Είναι επιτακτική ανάγκη, πιο πολύ από ποτέ. Η μόνη σχέση που έχουν οι νέοι με την μετάβαση, είναι ότι οι νέοι αναγκάζονται να μεταβούν σε άλλες πόλεις και πολλές φορές σε άλλες χώρες. Με αυτούς τους χειρισμούς και τους σχεδιασμούς οι υπεύθυνοι, έχουν αφήσει μια ολόκληρη γενιά να χάσει κάθε ελπίδα και κάθε προοπτική ώστε να ευημερήσει στον τόπο της» είπε χαρακτηριστικά σε ένα σημείο της παρέμβασής του ο 25χρονος Στέλιος Μήλιος από την Κοζάνη.
Η 27χρονη Ανδρομάχη Παπαδοπούλου αναφέρει: «Στην πράξη διαφαίνονται μόνο οικονομικά οφέλη στους λίγους και όχι σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία. Δίνεται η αίσθηση ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν για τη μετάβαση, όχι ότι και εγώ προσωπικά γνωρίζω πολλά πράγματα, αλλά θεωρώ ότι δεν γνωρίζουν γιατί δεν ενδιαφέρονται. Η φυγή των νέων σε μεγάλα αστικά κέντρα, ακόμα και στην σκέψη να μεταναστεύσουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν τις προοπτικές για να μπορέσουν να χτίσουν τη ζωή τους, είναι η απάντηση στο ερώτημα της σχέσης νέων και μετάβασης. Υπάρχει ένα τεράστιο κενό που θα διαιωνίζεται για πολύ καιρό ακόμα».
Από την μεριά της η Ραφαηλία Στούκη αναφέρει: «Δυστυχώς οι νέοι στη Δυτική Μακεδονία δεν συμπεριλαμβάνονται ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο του σχεδίου δίκαιης μετάβασης. Παρά της ζωτική σημασίας συμμετοχής τους για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα του σχεδίου, δεν υπάρχουν ενδείξεις για τη δημιουργία ειδικών συμβουλίων νέων ή άλλων μηχανισμών που να επιτρέπουν την ενεργή τους συμμετοχή. Πρέπει να υπάρξει μια εντονότερη συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων για τη συμπερίληψη των νέων της περιοχής. Η απουσία τους από αυτές τις διαδικασίες μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη εκπροσώπησης των αναγκών και των προοπτικών τους, καθώς και σε απώλεια πολύτιμων ιδεών και καινοτομιών».
Ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που απασχόλησε και απασχολεί την Δυτική Μακεδονία, είναι το ότι δεν της δόθηκε η δυνατότητα να συμμετέχει στον σχεδιασμό της μετάβασης. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου η προσέγγιση έγινε σύμφωνα με το μοντέλο «από κάτω προς τα πάνω», στην Δυτική Μακεδονία η τοπική κοινωνία και αυτοδιοίκηση παραμερίστηκε και της δόθηκε ένα μοντέλο έτοιμο από τα «επάνω».
Η κ. Θεοδοσίου αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δεν μπορούμε να πούμε ότι γενικά υπήρξε μια ιδιαίτερη μέριμνα από την πλευρά της πολιτείας για να συμμετάσχει με ένα συγκροτημένο τρόπο η νεολαία στην μετάβαση. Συνήθως όπου καλούνται να συμμετέχουν οι νέοι, σχολιάζουν διαμορφωμένες πολιτικές και κείμενα, οπότε δεν συμμετέχουν. Αν όμως κληθούν να πουν την γνώμη τους από την αρχή της διαμόρφωσης των πολιτικών, η συμμετοχή τους έχει αποτέλεσμα. Η Ισπανία και η Ιρλανδία είναι δυο χώρες, που ενέπλεξαν εξαρχής τη νεολαία στη συγκρότηση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης με εργαστήρια και έρευνες. Από την άλλη στην Πολωνία βλέπουμε ότι παρόλο που δεν υπήρξε πρόβλεψη να συμμετέχουν στον σχεδιασμό, οι ίδιοι οι νέοι το διεκδίκησαν, παρευρέθηκαν δηλαδή σε συναντήσεις που γινόντουσαν στο πλαίσιο του σχεδιασμού της μετάβασης, διεκδίκησαν το ρόλο τους, μπήκαν σε γκρουπ που είχαν κυρίως άξονα την κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση και επεξεργασία προτάσεων και σήμερα συμμετέχουν και στην επιτροπή παρακολούθησης. Στην Δυτική Μακεδονία μετά από προσπάθειες συμμετέχει ο Όμιλος Ενεργών Νέων Δυτικής Μακεδονίας με μια ομάδα νέων που είναι ενεργή. Το ζητούμενο όμως είναι αυτή η ομάδα να μεγαλώνει και το θέμα της μετάβασης να φτάνει στους νέους όλης της περιφέρειας, όχι μόνο των μεγάλων πόλεων της και να καταφέρουν να οικειοποιηθούν τη μετάβαση, γιατί το δικό τους μέλλον εξαρτάται από τις πολιτικές που λαμβάνονται σήμερα και τα μέτρα που παίρνονται».
Υπέρ μιας «δίκαιης μετάβασης για όλους» τάχθηκε ο Programme Manager της διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Νάσος Σοφός, ο οποίος κάλεσε τους νέους να συμμετέχουν με όποιον τρόπο μπορούν σε αυτό που γίνεται και να «πάρουν το μέλλον στα χέρια τους».
«Για να υπάρξουν δουλειές και προσέλκυση μυαλών και επενδυτών στην περιοχή θα πρέπει να αδράξουμε με τρόπο συντεταγμένο τις ευκαιρίες που μας δίνονται, έτσι ώστε να περάσουμε από την άμυνα στην επίθεση, δηλαδή να χρησιμοποιήσουμε τα ευρωπαϊκά κονδύλια για να βασίσουμε την ανάπτυξη πάνω στην πολύτιμη βιομηχανική κουλτούρα της Δυτικής Μακεδονίας και να αναπτύξουμε δραστηριότητες όπως η αγροδιατροφή και ο αειφόρος τουρισμός, να ενισχύσουμε τις επενδύσεις και να τις αντιστοιχίσουμε με κατάλληλες δεξιότητες και ικανότητες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί αυτή την προσπάθεια μέσω προγραμμάτων με χρηματοδότηση απευθείας δράσεων, κυρίως ευαισθητοποίησης των νέων στην κλιματική μετάβαση. Επίσης στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ για τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση, μέσω του οποίου πάνω από ένα δις ευρωπαϊκών και εθνικών κονδυλίων κατευθύνονται προς τη Δυτική Μακεδονία. Για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ενίσχυσης των επιχειρήσεων και βελτίωσης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εργαζομένων και ανέργων, στην Εδαφική Επιτροπή Δυτικής Μακεδονίας ειπώθηκε ότι το πρόγραμμα αυτό σκοπεύει να συζητήσει μαζί με τους νέους της περιφέρειας σχετικά με ειδικές δράσεις που θα ήθελαν στην περιοχή τους σε μια διαδραστική ημερίδα που θα οργανωθεί μετά το καλοκαίρι».
Τη δημιουργία ενός Συμβουλίου Νέων για τη δίκαιη μετάβαση, βλέπει πολύ θετικά η κ. Θεοδοσίου, η οποία τόνισε πως θα μπορούσε να είναι πολύ βοηθητικό και ενισχυτικό στην όλη αυτή η προσπάθεια. «Ένα τέτοιο Συμβούλιο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ομπρέλα για συλλογικότητες νέων ή και άτομα με στόχο να αποτελέσει μια ανεξάρτητη συμβουλευτική επιτροπή προς τις αρχές και τοπικές και εθνικές που εμπλέκονται με τη δίκαιη μετάβαση. Με αυτό τον τρόπο ενδυναμώνονται οι νέοι να συμμετέχουν ενεργά, μαθαίνουν τις διαδικασίες, ενισχύουν ένας τον άλλον, συνεργάζονται μεταξύ τους. Και παράλληλα μπορούν να συγκεντρώνουν και δεδομένα για την ίδια τη μετάβαση να βοηθάνε στη δουλειά που κάνει ένα εν δυνάμει Παρατηρητήριο Δίκαιης Μετάβασης που να παρακολουθούν τις εφαρμογές των πολιτικών ειδικά για τη νεολαία και να υποβάλλουν προτάσεις και και για επιχειρηματικά σχέδια, αλλά και για νομοθετικές πρωτοβουλίες και συνολικά για την πολιτική της μετάβασης για την περιοχή τους. Από όσο έχουμε από την ενασχόλησή μας με τη νεολαία στην περιοχή, διαπιστώνουμε ότι είναι δύσκολο να εμπλακεί ενεργά ώστε να νιώσει μετάβαση» ανέφερε, μεταξύ άλλων, η κ. Θεοδοσίου.
Ακούστε το podcast εδώ:
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
