Ζητήθηκε καινούργια μελέτη και εκ νέου γνωμοδότηση
Στο Περιφερειακό Συμβούλιο την Τρίτη το βράδυ συζητήθηκε η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του λιγνιτωρυχείου Πτολεμαΐδας. Η γνωμοδότηση ήταν αρνητική τόσο από το Περιφερειακό Συμβούλιο, όσο και από την υπηρεσία Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Πολιτικής Προστασίας, Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής, Περιβάλλοντος και Υποδομών κ. Θωμάς Μάνος ο οποίος έκανε και την εισήγηση του συγκεκριμένου θέματος, στάθηκε σε πέντε σημεία. Στο ότι η μελέτη ανατέθηκε από τη ΔΕΗ στην εταιρεία ADENS (Advanced Environmental Studies Α.Ε.) στις 5 Μαρτίου του 2021, κατατέθηκε στο Υπουργείο Ενέργειας τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, πριν τη λήξη της προηγούμενης έγκρισης και αναρτήθηκε στο ηλεκτρονικό περιβαλλοντολογικό μητρώο με καθυστέρηση 22 μηνών, τον Ιούνιο του 2023 προκειμένου να γνωμοδοτήσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες τη διαδικασία διαβούλευσης από το περιφερειακό συμβούλιο. Μετά από παρέμβαση του περιφερειάρχη και τη γνωμοδότηση της διεύθυνσης περιβάλλοντος δεν εκδόθηκε απόφαση ΑΕΠΟ και εστάλη εκ νέου η μελέτη στις 9 Νοεμβρίου στο περιφερειακό συμβούλιο, προκειμένου αυτή να γνωμοδοτήσει σχετικά με την καταληκτική ημερομηνία διαβούλευσης, την 21 Δεκεμβρίου του 2023.
Η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, με το έντυπο Δ9 τον Ιούνιο του 2023 γνωμοδότησε θετικά μόνο ως προς τον χρόνο και το κόστος αποκατάστασης, που σύμφωνα με τον νόμο, θεωρούνται μη ουσιώδεις τροποποιήσεις και αρνητικά για τα υπόλοιπα στοιχεία, που ζητείται τροποποίηση της προηγούμενης έγκρισης, θεωρώντας τη μελέτη ελλιπή και πως χρήζει επικαιροποίησης και συμπλήρωσης των στοιχείων που λείπουν, καταλήγοντας στο ότι η θέση τους είναι αρνητική.
Ο κ. Δημήτριος Αλβανός, διευθυντής της διεύθυνσης χωρικού περιβάλλοντος και σχεδιασμού, έκανε ενδεικτική αναφορά των παρατηρήσεων για τη μελέτη των ορυχείων από τον περασμένο Ιούνιο, αναφέροντας πως τα ορυχεία Πτολεμαΐδας αναπτύσσονται σε μια έκταση περίπου 147,9 τ.χλμ., είναι αδειοδοτημένη περιοχή εκμετάλλευσης κοιτασμάτων λιγνίτη από το 2011, λειτουργούν αυτή τη στιγμή δύο ορυχεία, το ορυχείο της Μαυροπηγής και αυτό του Νοτίου Πεδίου, ενώ το ορυχείο Καρδιάς έχει ολοκληρωθεί και υλοποιούνται εργασίες αποκατάστασης πλέον και μαζί με τα ορυχεία του Αμυνταίου και του Κλειδιού, αποτελούν το λιγνιτικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας.
Η υπηρεσία διαφωνεί σχετικά με τα στοιχεία της μελέτης τα οποία λένε πως τα ορυχεία τροφοδοτούν σήμερα με τις απαραίτητες ποσότητες καυσίμων για τη λειτουργία τους, πέντε μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου και πως μελλοντικά θα τροφοδοτούν τη μονάδα 5 της ΔΕΗ, η οποία έχει κατασκευαστεί ήδη ενώ όταν είχε βγει η μελέτη δεν είχε κατασκευαστεί και θα χρειαστεί να διορθωθούν κάποια στοιχεία της. Η παραγωγική διαδικασία της εκμετάλλευσης των ορυχείων συνίσταται από τις εξής δραστηριότητες: αποκάλυψη του κοιτάσματος, διακίνηση των αγόνων προς τους χώρους απόθεσης, εκλεκτική εξόρυξη του λιγνίτη από τα ενδιάμεσα άγονα υλικά, ώστε να πληρούνται τα ποιοτικά κριτήρια του καυσίμου, μεταφορά και αποθήκευση του λιγνίτη σε υπαίθριες αποθήκες και τροφοδοσία των ατμοηλεκτρικών σταθμών από τις αυλές των ΑΗΣ.
Τα δύο σχέδια, σύμφωνα με τον κ. Αλβανό έχουν αρκετές διαφορές όπως το ότι 30.500 στρέμματα είναι δεσμευμένα για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών, ενώ στη μελέτη του 2011 ήταν 4.000 στρέμματα, δηλαδή το 20% της συνολικής έκτασης, δεσμεύεται από τη ΔΕΗ μόνο για τα φωτοβολταϊκά. Για την αποκατάσταση των ορυχείων για τα έργα αγροτικών καλλιεργειών, προτείνουν 12.090.000 ευρώ σαν σύνολο δαπάνης, ενώ για τη συνολική αποκατάσταση που περιλαμβάνει αγροτικές καλλιέργειες, τεχνητές φυτείες με δασικά είδη, βιομηχανική/επιχειρηματική ζώνη, αποκατάσταση εγκαταστάσεων κ.α. 148,71 εκατομμύρια ευρώ και θεωρούν πως το ποσό είναι μικρό και δεν αρκεί για μια τεράστια έκταση, όπως αυτή. Ενώ ένα ακόμα είναι πως στην επικαιροποιημένη ΜΠΕ προβλέπεται η δημιουργία τριών λιμνών, ενώ στην εκτίμηση τελικής κατάστασης, αποτυπώνονται τέσσερις λίμνες.
Σύμφωνα με την υπηρεσία, η μελέτη είναι ανεπίκαιρη γιατί περιέχει αναχρονιστικά στοιχεία καθώς έχει συνταχθεί πριν δύο χρόνια και βάσει του σχεδιασμού της ΔΕΗ έχουν αλλάξει ήδη οι προτεινόμενες χρήσεις μετά την τελική αποκατάσταση. Δεν έχουν τηρηθεί τα χρονοδιαγράμματα και έχουν ήδη προβλεφθεί νέες δραστηριότητες εντός της περιοχής του έργου που δεν αποτυπώνονται στους χάρτες της ΜΠΕ. Αν και προβλέπεται το σύνολο των αποθέσεων να γίνεται σε εσωτερικές αποθέσεις, υπάρχουν σημεία της μελέτης στα οποία γίνεται αναφορά στη συνέχιση λειτουργίας εξωτερικών αποθέσεων. Αναφορά έγινε επίσης στην κατασκευή και λειτουργία μονάδας εξυγίανσης ρυπασμένων εδαφών, σε περιβαλλοντικούς όρους που αφορούν την απόθεση των υλικών κατεδαφίσεων και τη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων στον Χώρο Διάθεσης Βιομηχανικών Αποβλήτων του ορυχείου Καρδιάς, ο οποίος δεν λειτουργεί πλέον, ούτε έχει τις απαιτούμενες άδειες καθώς και το ότι ως μέτρο προστασίας των αποκατεστημένων εδαφών προτείνεται στη ΜΠΕ η χρήση του κομπόστ τύπου Α που θα παράγεται στις Κεντρικές Εγκαταστάσεις Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, χωρίς να δίνονται περαιτέρω στοιχεία.
Αυτά που επισημαίνουν ως υπηρεσία είναι πως το λιγνιτωρυχείο Πτολεμαΐδας βρίσκεται πλέον σε στάδιο τελικής εξόρυξης, συνεπώς θα πρέπει άμεσα να λυθούν όλα τα επί μέρους ζητήματα που αφορούν την αποκατάσταση του και οι προτάσεις της ΜΠΕ να είναι επίκαιρες και συγκεκριμένες με αναλυτικά στοιχεία για την προετοιμασία και τη μεθοδολογία της αποκατάστασης, την παρακολούθηση των εργασιών, τη διαχείριση και τη μεταφροντίδα. Ο τρόπος αποκατάστασης έχει άμεση συνάφεια με την πορεία της εκμετάλλευσης, τις περιβαλλοντικές παραμέτρους της περιοχής αλλά και με τις προγραμματιζόμενες μελλοντικές χρήσεις. Συνεπώς, οι όροι που αφορούν την αποκατάσταση δεν θα πρέπει να διαγραφούν, με την αιτιολογία της πρόνοιας του ΣΔΑΜ καθώς το ορυχείο συνεχίζει τη λειτουργία του. Θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα και ειδική μέριμνα για την αποκατάσταση που θα ακολουθήσει, ώστε να μην προκύψουν μη αναστρέψιμες καταστάσεις.
Τέλος, ο κ. Αλβανός σημείωσε πως η απολιγνιτοποίηση και το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι για την μη τήρηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων και των υποχρεώσεων της ΔΕΗ κατά τη λειτουργία του ορυχείου και πως μέχρι την ολοκλήρωση των εδαφικών σχεδίων και τον καθορισμό των χρήσεων γης που θα καθοριστούν με βάση το ΣΔΑΜ, δεν μπορεί η ΔΕΗ να προβαίνει σε αυθαίρετες αλλαγές οι οποίες θα προκαταλαμβάνουν τον καθορισμό των μελλοντικών χρήσεων, όπως έχει γίνει ήδη με την εγκατάσταση των έργων ΑΠΕ.
Εν κατακλείδι, η υπηρεσία γνωμοδότησε θετικά μόνο σε ότι αφορά το κόστος αποκατάστασης και τον χρόνο αποκατάστασης, αλλά αρνητικά για όλες τις λοιπές τροποποιήσεις που αναφέρονται και προτείνονται στη συγκεκριμένη ΜΠΕ, προκειμένου να επικαιροποιηθεί και διορθωθεί η μελέτη και να έρθει εκ νέου στην υπηρεσία ή το περιφερειακό συμβούλιο για γνωμοδότηση.
Οι επικεφαλής των παρατάξεων εξέφρασαν τον προβληματισμό τους για τη μελέτη τονίζοντας πως αυτός που ωφελείται πραγματικά είναι μόνο η ΔΕΗ ενώ ο κ. Πλακεντάς, ο οποίος πήρε το λόγο και εξέφρασε τη θέση του δήμου Εορδαίας, ανέφερε χαρακτηριστικά πως «για άλλη μια φορά η ΔΕΗ βιάζεται και για να κερδίσει χρόνο και να κάνει αυτά που θέλει να κάνει, υπέβαλε ξανά μια μελέτη η οποία υπήρχε από το 2011».
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
