Το ευετηριακό και ψυχαγωγικό έθιμο του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα έως Θεοφάνια) γνωστό ως «Μωμοέρια» παρουσιάζεται από τους πολιτιστικούς συλλόγους του Δήμου Κοζάνης Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου, Πρωτοχωρίου και Σκήτης το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου στις 12 το μεσημέρι στην κεντρική πλατεία Κοζάνης.
Το έθιμο, προερχόμενο από την ορεινή Τραπεζούντα, περιλαμβάνει χορευτική, θεατρική και μουσική ομάδα σε παράλληλη δράση. Έχει εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2015 και στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO το 2016.
Οι Μωμόγεροι –ή Μωμο(γ)έρια ή Κοτσαμάνια– θεωρούνται θέατρο δρόμου, ένα λαϊκό δρώμενο με αυτοσχεδιασμούς, χορό, μουσική και συγκεκριμένους χαρακτήρες, το οποίο ήρθε στην Ελλάδα με τους πρόσφυγες από τον Πόντο.
Στην παραλλαγή της Λιβεράς, με την οποία έχει εγγραφεί στον κατάλογο της UNESCO για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, είναι συνδεδεμένο με 8 χωριά του νομού Κοζάνης, τον Τετράλοφο, τον Άγιο Δημήτριο, το Καρυοχώρι, τη Σκήτη, τα Αλωνάκια, το Ρυάκιο, το Πρωτοχώρι και τα Κομνηνά.
Ο θίασος, η χορευτική, η θεατρική και η μουσική ομάδα συμμετέχει (και προκαλεί) ένα ατελείωτο γλέντι από το πρωί μέχρι το βράδυ. Και μπορεί την προσοχή να συγκεντρώνουν οι φουστανελοφόροι, ο Διάβολον που πειράζει κυρίως τον Γέρον και τη Γραία, οι Νύφες και ο Γιατρόν, όμως ουσιαστικά συμμετέχουν όλοι.
Το έθιμο θα τελεσθεί στις Kοινότητες του Δήμου Κοζάνης:
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
25 και 26/12/2022 ώρα: 11:00 π.μ.
Μορφωτικός – Ποντιακός Σύλλογος Αγίου Δημητρίου- Ρυακίου
ΤΕΤΡΑΛΟΦΟΣ
25 και 26/12/2022 ώρα: 11:00 π.μ.
Μορφωτικός Λαογραφικός Σύλλογος Τετραλόφου
ΣΚΗΤΗ
25 και 26/12/2022 ώρα: 11:00 π.μ.
Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Σκήτης «ΕΥΞΕΙΝΟΣ»
ΑΛΩΝΑΚΙΑ
31/12/2022 και 1/1/2023 ώρα: 11:00 π.μ.
Μορφωτικός Σύλλογος Αλωνακίων «ΠΟΝΤΟΣ»
ΡΥΑΚΙΟ
1/1/2023 ώρα: 11:00 π.μ.
Μορφωτικός – Ποντιακός Σύλλογος Αγίου Δημητρίου-Ρυακίου
ΠΡΩΤΟΧΩΡΙ
1 και 2/1/2023 ώρα: 11:00 π.μ.
Πολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Πρωτοχωρίου
