Προσωρινή λύση λόγω καθυστερήσεων στη μετάβαση
Με φόντο την ενεργειακή μετάβαση και με τα χρονοδιαγράμματα για τις εναλλακτικές λύσεις θέρμανσης στη Δυτική Μακεδονία να εξακολουθούν να δοκιμάζονται, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) αποφάσισε παράταση της λειτουργίας των τριών λιγνιτικών μονάδων του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού (ΑΗΣ) Αγίου Δημητρίου της ΔΕΗ, που καλύπτουν τις ανάγκες τηλεθέρμανσης του Δήμου Κοζάνης. Η ρύθμιση έρχεται να καλύψει ένα κρίσιμο κενό, σε μια περιοχή όπου η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων προηγείται της ολοκλήρωσης των αναγκαίων υποδομών.
Η συγκεκριμένη επιλογή, αν και προσωρινού χαρακτήρα, αναδεικνύει τις πιέσεις που ασκούνται κατά τη διαδικασία μετάβασης σε μια οικονομία ουδέτερου άνθρακα, καθώς η ενεργειακή ασφάλεια και η προστασία των καταναλωτών εξακολουθούν να υπαγορεύουν παρεκκλίσεις από τον αρχικό σχεδιασμό, ιδίως σε περιοχές με κρύους χειμώνες και υψηλή εξάρτηση από την τηλεθέρμανση.
Η απόφαση του ΥΠΕΝ για τις μονάδες Αγίου Δημητρίου
Στο πλαίσιο αυτό, το ΥΠΕΝ αποφάσισε την παράταση των ωρών λειτουργίας των μονάδων του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, οι οποίες τροφοδοτούν με τηλεθέρμανση τον Δήμο Κοζάνης. Η απόφαση αφορά τις μονάδες «ΙΙΙ», «IV» και «V» και ελήφθη με βασικό στόχο να διασφαλιστεί ότι τα νοικοκυριά της Δυτικής Μακεδονίας δεν θα μείνουν χωρίς θέρμανση κατά την τρέχουσα χειμερινή περίοδο.
Τροποποίηση της απόφασης του 2022 και καθεστώς παρέκκλισης
Η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτελεί τροποποίηση παλαιότερης απόφασης του ΥΠΕΝ, η οποία είχε εκδοθεί στις 14 Δεκεμβρίου 2022. Εκείνη η απόφαση προέβλεπε, κατά παρέκκλιση, περιορισμένες ώρες λειτουργίας για τις υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες, καθώς και για την πετρελαϊκή μονάδα του Αθερινόλακκου στην Κρήτη.
Σύμφωνα με το τότε καθεστώς, οι μονάδες μπορούσαν να λειτουργούν πέραν των ορίων εκπομπών που ορίζονται από την απόφαση για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές, βάσει της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ, καθώς και από την Οδηγία για τις Βιομηχανικές Εκπομπές 2010/75/ΕΕ, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι δεν θα υπερέβαιναν έναν καθορισμένο αριθμό ωρών λειτουργίας. Με τον τρόπο αυτό εκτιμήθηκε ότι οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία θα παρέμεναν περιορισμένες.
Οι διαθέσιμες ώρες και το δημόσιο συμφέρον
Η νέα παράταση εγκρίθηκε από τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του ΥΠΕΝ, καθώς, βάσει των στοιχείων της ΔΕΗ, οι υπολειπόμενες ώρες λειτουργίας υπό καθεστώς παρέκκλισης για τις μονάδες του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου ανέρχονται σήμερα σε περίπου 13.000 ώρες για τη μονάδα «ΙΙΙ», 20.000 ώρες για τη μονάδα «IV» και 17.000 ώρες για τη μονάδα «V». Παράλληλα, η απόφαση κρίθηκε αναγκαία για λόγους δημοσίου συμφέροντος, δεδομένου ότι τα έργα διασύνδεσης της Τηλεθέρμανσης Κοζάνης με τον ΑΗΣ Καρδιάς δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Στον συγκεκριμένο σταθμό προγραμματίζεται η κατασκευή των μονάδων παραγωγής θερμού νερού που θα αναλάβουν μελλοντικά την τροφοδοσία του συστήματος τηλεθέρμανσης.
Ρύθμιση για την αγορά ενέργειας και χρηματοδότηση
Σε αυτό το μεταβατικό περιβάλλον, αξίζει να σημειωθεί ότι στα τέλη Οκτωβρίου το ΥΠΕΝ είχε προωθήσει ειδική ρύθμιση στη Βουλή, με την οποία προβλέπεται η κατά προτεραιότητα ένταξη στην Αγορά Επόμενης Ημέρας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας της ισχύος που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών τηλεθέρμανσης έως τις 15 Μαΐου 2025. Η πρόβλεψη κρίθηκε αναγκαία, καθώς το μεταβλητό κόστος λειτουργίας των συγκεκριμένων λιγνιτικών μονάδων είναι ιδιαίτερα υψηλό, γεγονός που τις καθιστά μη ανταγωνιστικές στην αγορά βάσει των προσφορών ηλεκτρικής ενέργειας.
Η δαπάνη που προκύπτει από την κάλυψη των ετήσιων ποσών εκκαθάρισης της διαφοράς μεταξύ του μηνιαίου μεταβλητού κόστους και των εσόδων από τη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων που παρέχουν τηλεθέρμανση στον Δήμο Κοζάνης θα καλύπτεται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ). Το ακριβές ύψος της δαπάνης θα καθοριστεί σε μεταγενέστερο χρόνο με υπουργική απόφαση.
Η επόμενη μέρα: η νέα μονάδα ΣΗΘΥΑ στον ΑΗΣ Καρδιάς
Την ίδια στιγμή, σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες για την κατασκευή της νέας μονάδας ΣΗΘΥΑ (Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης) της ΔΕΗ στον χώρο του πρώην ΑΗΣ Καρδιάς, συνολικού ύψους επένδυσης 80 εκατ. ευρώ. Το έργο περιλαμβάνει την εγκατάσταση 17 μηχανών εσωτερικής καύσης με καύσιμο φυσικό αέριο, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν και με μείγμα φυσικού αερίου και υδρογόνου, χωρίς να επηρεάζεται ο βαθμός απόδοσής τους.
Η μονάδα αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2026 και θα καλύπτει πλήρως τις απαιτήσεις για χαρακτηρισμό της ως «πλήρως συμπαραγωγική» βάσει της σχετικής νομοθεσίας εξασφαλίζοντας ποσοστό ενεργειακής εξοικονόμησης πάνω από 10%, καθώς και συνολικό βαθμό απόδοσης μεγαλύτερο από 75%.
Δεσμεύσεις ΔΕΗ και θεσμικό πλαίσιο
Η κατασκευή της μονάδας ΣΥΘΗΑ αποτελεί μέρος των δεσμεύσεων που είχε αναλάβει η ΔΕΗ βάσει του μνημονίου που συνυπέγραψε με τη Συντονιστική Επιτροπή του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, τους Δήμους Κοζάνης, Εορδαίας, Αμυνταίου, καθώς και με τον Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ).
Περιβαλλοντικοί όροι και εναλλακτικές λύσεις θέρμανσης
Παράλληλα, στα μέσα Νοεμβρίου, ο προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, Ξενοφών Μαρκαντωνάτος, ενέκρινε αλλαγές στους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας του δικτύου διανομής, μεταφοράς και των εγκαταστάσεων της τηλεθέρμανσης Κοζάνης και των γύρω οικισμών.
Η νέα απόφαση αφορά την εγκατάσταση τριών λεβήτων διπλού καυσίμου στην περιοχή του Κασλά, ισχύος 38 MW έκαστος, σε αντικατάσταση των τριών υφιστάμενων λεβήτων ισχύος 10 MW ο καθένας. Η παρέμβαση κρίνεται αναγκαία προκειμένου το σύστημα να μπορέσει να καλύψει τις θερμικές ανάγκες της πόλης της Κοζάνης και των γύρω οικισμών, ενόψει της παύσης λειτουργίας του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου τον προσεχή Μάιο και της αδυναμίας λειτουργίας και διασύνδεσης του σημείου παραγωγής θερμικής ενέργειας στον ΑΗΣ Καρδιάς στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, λόγω της μη ολοκλήρωσης των σχετικών έργων.
Ήδη είχε προηγηθεί τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων για τη διασύνδεση του έργου της τηλεθέρμανσης Κοζάνης με το μελλοντικό σημείο παραγωγής θερμικής ενέργειας στον ΑΗΣ Καρδιάς, ώστε το έργο να μπορεί να παραλαμβάνει θερμική ενέργεια από την μονάδα συμπαραγωγής, τους λέβητες φυσικού αερίου αλλά και το συγκρότημα των ηλεκτρολεβήτων.
Το δίκτυο τηλεθέρμανσης σήμερα και οι επεκτάσεις
Σήμερα, η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Κοζάνης (ΔΕΥΑΚ) τροφοδοτεί με θερμότητα περί τα 5.680 κτίρια, συνολικού εγκατεστημένου φορτίου 280 MWth (θερμικές μεγαβατώρες). Ο αριθμός των συνδεδεμένων στο σύστημα τηλεθέρμανσης κτιρίων, αναμένεται να αυξηθεί κατά 1.112, περιλαμβάνοντας και την επέκταση του δικτύου διανομής τηλεθέρμανσης στις Κοινότητες Κρόκου και Δρεπάνου του Δήμου Κοζάνης και στον οικισμό της νέας Ποντοκώμης. Το συνολικό εγκατεστημένο θερμικό φορτίο των συνδεδεμένων καταναλωτών εκτιμάται ότι θα φτάσει τις 330 MWth, εξυπηρετώντας συνολικά περίπου 6.575 κτίρια.
