Η ελληνική αρχιτεκτονική με τα αθάνατα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, ήδη από τις απαρχές της έως σήμερα και όπως διαφαίνεται και στο απώτερο μέλλον, δεν θα σταματήσει να επηρεάζει ή να αποτελεί επίζηλο αντικείμενο μίμησης των αρχιτεκτόνων όλων των εθνών και κρατών του πλανήτη. Τα δημιουργήματά της συνδυάζουν κάλλος, αρμονία, λιτό και απέριττο ύφος, συνθέτουν ένα υψηλής αισθητικής αρχιτεκτονικό σύνολο όπως ο Παρθενώνας, τα ιερά, οι αρχαίοι ναοί ή οι επιτύμβιες στήλες. Αρχιτεκτονικά δημιουργήματα –είτε είναι αυτοτελείς απομιμήσεις, είτε περιέχουν στοιχεία τους- σχεδιάζονται κατά τους αρχαιοελληνικούς ρυθμούς και κοσμούν πρωτεύουσες και πόλεις της υφηλίου. Δομική μονάδα της είναι η ευθεία γραμμή, ο σωστός συνδυασμός της παράγει τα αετώματα, κίονες και κιονόκρανα, θριγκούς με επιστύλια, ζωφόρους, περιστύλια. Συνδυάζεται με μαιάνδρους, ανάγλυφες ακάνθους και ανθέμια. Τα μοναδικά δημιουργήματά της είναι αξεπέραστα αισθητικά, εμπνέουν την πολιτισμένη ανθρωπότητα και προκαλούν το θαυμασμό της.
Οι Γερμανοί φιλοδοξούσαν να μεταφέρουν εκ βάθρων την ακρόπολη της Περγάμου στο Βερολίνο και εν μέρει με τα μέσα της εποχής το πέτυχαν. Οι Άγγλοι (Έλγιν) πιο ευρηματικοί και πρακτικοί επιστράτευσαν μεγάλα πριόνια, λοστούς και σφυριά για το ανόσιο έργο τους! Ήδη από το δέκατο όγδοο αιώνα η Μικρά Ασία δέχονταν στίφη πολιτισμένων Ευρωπαίων- Άγγλων κυρίως –με την άδεια φυσικά του ακαλλιέργητου και βάρβαρου κατακτητή, που λεηλατούσαν τα εδάφη της και την αποψίλωναν από τους αρχαιοελληνικούς θησαυρούς της. Μη μπορώντας να μετακινήσουν μαρμάρινους κίονες μετέφεραν σπασμένα κομμάτια τους ως ενθύμιο στη χώρα τους!
Τα αμιγώς νεοκλασσικά ή νεοκλασσικίζοντα κτήρια, οικίες και οικήματα παρά τις επιρροές από άλλα ρεύματα διατηρούν αναλλοίωτα στοιχεία των αρχαίων ρυθμών. Δυστυχώς η πόλη μας σαρώθηκε από τη επέλαση του τσιμέντου που διευκολύνθηκε από το νόμο της αντιπαροχής, με αποτέλεσμα να μη διαθέτει παρά ελάχιστα τέτοια κτήρια μετρημένα ίσως στα δάχτυλα του ενός χεριού! Το πιο αντιπροσωπευτικό από αυτά είναι το ΔΡΙΖΕΙΟ ΚΤΙΡΙΟ νυν δημοτικό Ωδείο, διαμάντι και κόσμημα της πόλης.
Σε απόσταση αναπνοής από το ΔΡΙΖΕΙΟ ανεγέρθηκε η πολυδιαφημισμένη βιβλιοθήκη του δήμου. Παρακολούθησα εκ του σύνεγγυς τις διάφορες φάσεις ανέγερσης. Ομολογώ ότι περί τα αρχιτεκτονικά δεν είμαι ειδήμων, όμως στοιχειώδη παιδεία αισθητικής, όπως όλοι οι συμπολίτες μας, κατέχω. Περίμενα υπομονετικά, καθώς το κτήριο ολοκληρωνόταν, να ατενίσω κατά τις εξαγγελίες των υπευθύνων ένα σπάνιο καλλιτέχνημα, που θα κοσμούσε την άχαρη εν πολλοίς ρυμοτομία της πόλης μας. Ήδη από τα πρώτα στάδια ανέγερσης άρχισε να διαφαίνεται το αρνητικό αποτέλεσμα, να διαψεύδονται οι ελπίδες μου και αλλοίμονο να επαληθεύονται οι ενδόμυχοι φόβοι μου. « Μην είσαι αυστηρός και άδικος, είπα μέσα μου, περίμενε το τελικό αποτέλεσμα, ίσως δεν έχεις δίκιο και μη ξεχνάς ότι δεν είσαι ειδήμων»
Τώρα που σχεδόν ολοκληρώθηκε, επιβεβαιώνεται ότι η καινούργια ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ είναι μια κακοποίηση και δυσφήμιση της αρχιτεκτονικής, ένα τσιμεντούργημα που δεν έχει προηγούμενο στα χρονικά όχι μόνο της πόλης μας αλλά και όλης της πατρίδας μας! Παραλάβαμε από την προηγούμενη γενιά ένα καλλιτέχνημα, το ΔΡΙΖΕΙΟ, και εμείς θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ένα διαχρονικό αρχιτεκτονικό κακούργημα. Είναι ένα διαρκές αρχιτεκτονικό έγκλημα κατά του πολιτισμού, ίσως δείγμα κι αυτό της αλλοπρόσαλλης και διεστραμμένης εποχής μας.
Προσπαθώ να φανταστώ πως θα αντιδρούσαν οι απαιτητικοί αρχαίοι Έλληνες και πολιτικοί της εποχής του Χρυσού Αιώνα αντικρίζοντάς το, κάποιοι εκ των οποίων δεν δίστασαν να ελέγξουν κι αυτόν ακόμη τον Περικλή γιατί κατ’ αυτούς γέμισε την Αθήνα με πολλά καλαίσθητα κτήρια, προσομοιάζοντάς την με μια πολυστολισμένη φιλάρεσκη γυναίκα! Δύο μόνο λέξεις θα περιέγραφαν τη φρίκη αυτού του τσιμεντένιου κατασκευάσματος: ύβρις και άγος.
Με τη θωράκιση που παρέχει ο ατσάλινος σκελετός του αν κατασκευαζόταν υπογείως θα ήταν ένα αληθινό τσιμεντένιο οχυρό ίσως κατάλληλο σαν καταφύγιο από από αέρος ή πυρηνικές προσβολές.
Κρίνω ότι ακόμη και η αναπαλαίωση του πρώτου κτίσματος, μια αποθήκη γεωργικών συνεταιρισμών αρχιτεκτονικό δείγμα μιας άλλης εποχής, θα έδινε πολύ καλύτερο αποτέλεσμα από το σημερινό κατάντημα. Και αυτά ακόμη τα κτήρια των φυλακών, συνήθως παλιά κάστρα και φρούρια, είναι αρχιτεκτονικά αξιόλογα και έχουν τη δική τους αισθητική, όπως το Επταπύργιο, το Παλαμήδι, ο Πλαταμώνας οι φυλακές της Βαστίλης και άλλα. Ο ανώνυμος λαϊκός αρχιτέκτονας που με σοφία έκτιζε κτήρια φυλακών, προσπαθούσε δίνοντας στα κτίσματα κάποια αισθητική να μετριάσει την αλγεινή εντύπωση που προκαλούσαν οι χώροι φυλάκισης στους ανθρώπους.
Είναι αδύνατον να ατενίσεις το νέο κτήριο της βιβλιοθήκης Κοζάνης και να μην επαναστατήσεις για το μέγεθος της βεβήλωσης που επιχειρήθηκε. Δεν είναι απαραίτητο να είναι κανείς ειδικός περί της τέχνης, για να κρίνει αυτή την άνευ προηγουμένου κακοτεχνία και να την καταδικάσει. Η περιοχή με το αθλητικό στάδιο, το πράσινο πάρκο, το Δρίζειο κτήριο, τους ευρύχωρους δρόμους και την ικανοποιητικά καλή συγκριτικά με το ασφυκτικό κέντρο ρυμοτομία και βέβαια το αμφιθεατρικό περιαστικό κωνοφόρο δάσος που την περιβάλλει βορειοδυτικά, προσφέρεται για περιπάτους και περισυλλογή. Μοναδική παραφωνία το ατυχές τούτο οικοδόμημα. Συχνά περιδιαβαίνω την περιοχή ανταλλάσοντας απόψεις με άλλους συμπολίτες μας. Χαρακτηριστικά ουδείς το επαίνεσε, όλοι εκφράζουν παντοιοτρόπως την αγανάκτησή τους. Όπως οι καλοί και αγαθοί άνθρωποι εκπέμπουν καλοσύνη και αγαθότητα και δεν μπορούν να είναι απαρατήρητοι από την κριτική και τα βλέμματα των ανθρώπων, έτσι και τα καλαίσθητα κτήρια εκπέμπουν ωραιότητα, ενώ τα κακότεχνα κακοτεχνία και ασχήμια.
Στη θεραπευτική φαρέτρα της παλαιάς ψυχιατρικής ήδη από το 1950 εφαρμοζόταν για τις φοβίες ή το σύνδρομο του άγχους θεραπεία δια του τρόμου του ασθενούς. Ο ασθενής υποβαλλόταν εν αγνοία του σε κάποια σκηνή αιφνίδιου φόβου και τρόμου και κατά τους ισχυρισμούς γιατρών της εποχής θεραπευόταν. Το κακότεχνο κτήριο της νέας βιβλιοθήκης θα προσφερόταν κάλλιστα για μια τέτοια θεραπευτική εφαρμογή.
Επειδή η εποχή μας έχει εν πολλοίς αλλάξει και μεταμορφωθεί, ώστε τα πάντα να συγχέονται και να διαστρέφονται, αναλογίσθηκα ότι αυτό το ακραίας ασχήμιας κτήριο θα μπορούσε να ενταχθεί σε κάποιο σύγχρονο ρεύμα αρχιτεκτονικής, όπως π.χ. στον αρχιτεκτονικό φουτουρισμό στον οποίο κυριαρχεί ο όγκος, το ύψος, η υπερβολή, το τσιμέντο και το ατσάλι και απαξιώνεται η αισθητική. Δεν το γνωρίζω επακριβώς.
Είναι απορίας άξιον, πως ο λαός της Κοζάνης με τη μοναδική πολιτισμική ελληνική κληρονομιά που συνεπωμίζεται με τα άλλα τμήματα του Ελληνισμού εντός και εκτός εθνικών συνόρων και λαμβανομένου υπ’όψιν της πλούσιας τοπικής ιστορίας, παράδοσης και πολιτισμικής προσφοράς δέχθηκε να ανεγερθεί αυτό το μοναδικό στα ελληνικά χρονικά μνημείο αρχιτεκτονικής βαρβαρότητας.
Αναστάσιος Σεμίζογλου
ιατρός καρδιολόγος
Ε.Βενιζέλου 30 Κοζάνη
