Της Αργυρώς Ξανθοπούλου*
Στόχος της Ευρώπης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050.Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έχουν τον πρώτο λόγο. Οι προοπτικές αξιοποίησης της βιομάζας στη χώρα μας είναι εξαιρετικά ευοίωνες, καθώς υπάρχει δυναμικό, μεγάλο μέρος του οποίου είναι άμεσα διαθέσιμο και παραμένει αναξιοποίητο.
«Από το 2002, όλοι οι δείκτες καταδεικνύουν ότι η Δυτική Μακεδονία εισήλθε σε συνθήκες απολιγνιτοποίησης. Βέβαια, λόγω μεγέθους της λιγνιτικής βιομηχανίας και της σύμφυτης αδράνειας που τη συνοδεύει, οι αρνητικές επιπτώσεις άρχισαν να γίνονται βιωματικά αισθητές στην τοπική κοινωνία τη δεκαετία του 2010. Ο λιγνίτης, ως πρωτογενή πηγή ενέργειας, μπαίνει σταθερά και αμετάκλητα στο περιθώριο. Οι αιτίες είναι γνωστές. Γερασμένες , επιχειρησιακά μη ευέλικτες λιγνιτικές μονάδες, ανταγωνιστικές τιμές φυσικού αερίου, ισχυρή διείσδυση των ΑΠΕ και βέβαια, ακριβά δικαιώματα εκπομπών ρύπων» αναφέρει ο Ευάγγελος Καρλόπουλος MSc Χημικός Μηχανικός ΕΚΕΤΑ.
‘Μην μετατρέψουμε τη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη σε μονοκαλλιέργεια φωτοβολταικών’
Σύμφωνα με τον κ. Καρλόπουλο, «το έλλειμμα ισχύος που θα αφήνει η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων θα καλυφθεί μεσοπρόθεσμα από το Φυσικό Αέριο, αλλά σε βάθος χρόνου το μεγαλύτερο βάρος θα σηκώσουν οι ΑΠΕ. Βέβαια, μιλάμε για μια λελογισμένη αξιοποίηση των ΑΠΕ σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας και αποφυγή να “ξανακυλήσουμε” σε μια δεύτερη μονοκαλλιέργεια, από τα φαραωνικού μεγέθους σχεδιαζόμενα φωτοβολταικά. Στο πλαίσιο αυτό, η βιομάζα θα μπορούσε να έχει ένα σημαντικό μερίδιο, σύμφωνα και με τον ενεργειακό χαρακτήρα της περιοχής».
Ο Πράσινος λιγνίτης – Σύγχρονες τεχνολογίες αξιοποίησης βιομάζας
Η βιομάζα αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα που την καθιστά δύσκολο καύσιμο. Ο επιστημονικός κόσμο λόγω των σημαντικών πλεονεκτημάτων της κάνει παρεμβάσεις ώστε να γίνει ελκυστική και αποδοτική για την παραγωγή βιοενέργειας.
«Όσον αφορά στην αξιοποίηση της βιομάζας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν οι τεχνολογίες αεριοποίησης, μέσα από τις οποίες η βιομάζα μετατρέπεται σε εύχρηστο αέριο, γνωστό ως αέριο σύνθεσης, το οποίο είναι μίγμα μονοξειδίου του άνθρακα και υδρογόνου. Το αέριο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ως καύσιμο σε συμβατικά συστήματα ή κυψέλες καυσίμου, όσο και για την παραγωγή χημικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας» αναφέρει ο χημικός του ΕΚΕΤΑ.
« Επιπλέον, η τεχνολογία της “φρύξης”, γνωστή διεθνώς ως torrefaction, αποτελεί μια διεργασία ήπιας πυρόλυσης που λαμβάνει χώρα σε περιβάλλον χωρίς οξυγόνο και η οποία θεωρείται ως η καταλληλότερη μέθοδος επεξεργασίας βιομάζας που προορίζεται για περαιτέρω θερμική μετατροπή. Η φρύξη αυξάνει τη θερμογόνο δύναμη της βιομάζας, θεωρείται ως μια νέα, πολλά υποσχόμενη μέθοδος παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας και χαρακτηρίζεται ως «πράσινος λιγνίτης» συμπληρώνει ο Ευάγγελος Καρλόπουλος.
Υποπροϊόντα και κατάλοιπα της φυτικής (άχυρα), ζωικής, δασικής (κλαδέματα) και αλιευτικής παραγωγής που διαθέτει η περιφέρειά μας(και όχι μόνο) παραμένουν για χρόνια αναξιοποίητα. Ακόμη υποπροϊόντα που προέρχονται από τη μεταποίηση ή επεξεργασία των υλικών αυτών, όπως τα ελαιοπυρηνόξυλα το πριονίδι, τα κουκούτσια των ροδακίνων αποτελούν σημαντικό δυναμικό ύλης.
Στην Ελλάδα, τα κατ’ έτος διαθέσιμα γεωργικά και δασικά υπολείμματα ισοδυναμούν ενεργειακά με 3-4 εκατ. τόνους πετρελαίου. Ένας (1) τόνος βιομάζας ισοδυναμεί με περίπου 0,4 τόνους πετρελαίου περίπου δηλαδή το 3% των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας με τη χρήση της διαθέσιμης βιομάζας.
«Σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΕΤΑ η ‘απορριπτόμενη ξυλιά’ του κάθε Έλληνα ανά έτος υπολογίζεται περί τα 70 κιλά. Αυτό στο σύνολο των Ελλήνων ισούται με το 1/3 του πετρελαίου που εισάγουμε».
Η άμεσα διαθέσιμη βιομάζα στην χώρα μας συνίσταται από 7.500.000 περίπου τόνους υπολειμμάτων γεωργικών καλλιεργειών και από 2.700.000 τόνους δασικών υπολειμμάτων υλοτομίας σύμφωνα με την ΚΑΠΕ.
Εφαρμογές της Βιομάζας στην Δυτική Μακεδονία
«Την περίοδο 2008-2011, υλοποιήθηκε από το ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ σε συνεργασία με τη ΔΕΗ ΑΕ το ευρωπαϊκό έργο DEBCO. Οι πιλοτικές δοκιμές διήρκησαν 4 ημέρες και συνοδεύτηκαν από μετρήσεις εκπομπών, βαθμού απόδοσης και επίδρασης στη λειτουργία της λιγνιτικής μονάδας. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά δεδομένου ότι δεν εμφανίστηκαν αρνητικές επιπτώσεις στα λειτουργικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της μονάδας. Βασικό πρόβλημα αποτελεί η αναγκαιότητα μετατροπής/προσαρμογής του συστήματος τροφοδοσίας της λιγνιτικής μονάδας, μια επένδυση της τάξης των 25 εκ. ευρώ και βεβαίως, μακροχρόνια συμβόλαια προμήθειας βιομάζας» εκτιμά ο Ευάγγελος Καρλόπουλος.
Αδήριτη ανάγκη η αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.
«Ιδανικά στην περιοχή μας θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε την βιομάζα για να καλύψουμε τις ανάγκες των θερμοκηπίων ώστε να δημιουργούν καλύτερο περιβάλλον για τις καλλιέργειες. Επιπλέον η τηλεθέρμανση από βιομάζα σε μικρά χωριά όπως το Λέχοβο όπου έχεις μια πυκνότητα δόμησης και γύρω γύρω βιομάζα ή η Δεσκάτη έχει μεγάλο ενδιαφέρον ». καταλήγει ο Ευάγγελος Καρλόπουλος MSc Χημικός Μηχανικός ΕΚΕΤΑ.
Μεικτή καύση βιομάζας – λιγνίτη –Το χρονικό του πειράματος
2008: Με στόχο την αξιοποίησης της βιομάζας ενεργειακών φυτών (αγριαγκινάρα) για την αειφόρο λειτουργία της ηλεκτροπαραγωγής στην Δ. Μακεδονία, το ΕΚΕΤΑ/ ΙΔΕΠ σε συνεργασία με τη ΔΕΗ υλοποιεί το ευρωπαϊκό έργο DEBCO.
80 παραγωγοί καλλιεργούν συστηματικά 4χιλ στρέμματα αγριαγκινάρας στο λεκανοπέδιο Κοζάνη- Πτολεμαΐδα σε χωράφια που βρίσκονται στη σκιά των ατμοηλεκτρικών σταθμών του λιγνίτη. Η Καλλιέργεια επιδοτείτε με 200 ευρώ/στρέμμα από τον τοπικό πόρο.
Οκτώβριος του 2009: Γίνεται η πρώτη πιλοτική καύση πενήντα τόνων ξηρής μάζας αγριαγκινάρας στις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στον ΑΗΣ Καρδιάς Κοζάνης με θετικά αποτελέσματα.
2010: Η παραγωγή φτάνει τους 1800 τόνους ξηρής μάζας, τόνοι που καήκανε σε μείγμα 8-10% με λιγνίτη υπό την επίβλεψη ειδικών επιστημόνων από το εξωτερικό. Η τιμή αγοράς της αγριαγκινάρας από τη ΔΕΗ ήταν 51ευρώ/τόνο ξηρής μάζας.
15 Οκτωβρίου 2010: Η ΔΕΗ δεσμεύεται εγγράφως να συνεχίσει το πρόγραμμα σύγκαυσης της αγριαγκινάρας με τον λιγνίτη, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια μεγάλη εξάπλωση του ενεργειακού φυτού στην περιοχή.
2011: Γραφειοκρατικά προβλήματα καθυστερούν τη ΔΕΗ να δώσει τιμή απορρόφησης, παράλληλα η επιδότηση από τον τοπικό πόρο σταματά γεγονός που αποθαρρύνει του παραγωγούς να συνεχίσουν την καλλιέργεια.
Λίγους μήνες μετά η ΔΕΗ θα ανακοίνωση τιμή 73ευρώ/ στρέμμα με προοπτικές αύξησης για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ (ένα στρέμμα παράγει έως και δύο τόνους ξηρής βιομάζας η τιμή είναι αρκετά κοντά στην επιδοτούμενη) . Η διαδικασία σταμάτησε καθώς μετά το 2011 δεν υπάρχει διαθέσιμη Βιομάζα στην περιοχή.
*Η Αργυρώ Ξανθοπούλου είναι σπουδάστρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας, Συντακτών και Ρεπόρτερ του ΔΙΕΚ Κοζάνης. Το ρεπορτάζ έγινε τον Νοέμβρη του 2020 και δημοσιεύτηκε στο ένθετο “Χpress” της εφημερίδας μαζί με τα κείμενα των σπουδαστών του ΔΙΕΚ.
