Πόσοι από εμάς έχουμε αναρωτηθεί τι σημαίνουν οι ενδείξεις Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. σε πολλά τρόφιμα που καταναλώνουμε καθημερινά; Γνωρίζουμε τελικά αν οι ονομασίες αυτές προσδίδουν κάποια ξεχωριστή αξία στο προϊόν που αγοράζουμε;
Η ιστορία των προϊόντων Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. ξεκίνησε το 1992, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε για πρώτη φορά το καθεστώς για την προστασία των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων. Ουσιαστικά, οι ενδείξεις αυτές πιστοποιούν την «καταγωγή» ενός αγροτικού προϊόντος ή ενός τροφίμου και το συνδέουν με μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή ή ένα τοπικό μικροκλίμα. Επιπλέον, αναγνωρίζεται η συμβολή του ανθρώπινου παράγοντα, των αγροτικών παραδόσεων και της τοπικής τεχνογνωσίας στην παραγωγή ενός προϊόντος με ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ο καταναλωτής μπορεί να γνωρίζει την «ιστορία» που υπάρχει πίσω από την ένδειξη Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε. καθώς και τη διαδρομή των προϊόντων από το αρχικό στάδιο παραγωγής του έως και τη στιγμή που το βρίσκει στα σημεία πώλησης. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι η πατάτα Νάξου (Π.Γ.Ε), παράγεται στο ομώνυμο νησί, έχει συγκεκριμένο μέγεθος, σχήμα και χρώμα, καλλιεργείται με ειδικές τεχνικές και η συγκομιδή της γίνεται καθορισμένη εποχή.
Η Ελλάδα έρχεται 5η στη σειρά κατάταξης μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με 106 προϊόντα αναγνωρισμένα ως Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. Την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Ιταλία, ενώ ακολουθούν η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Σε ό,τι αφορά τα ελληνικά Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. προϊόντα, η πολυπληθέστερη κατηγορία είναι τα φρούτα – λαχανικά – ξηροί καρποί – όσπρια που απαριθμεί 33 προϊόντα, ενώ ακολουθούν τα ελαιόλαδα με 30 προϊόντα και τα τυριά με 21.
Ο κατάλογος των ξεχωριστών αυτών προϊόντων είναι μακρύς και περιλαμβάνει μερικά πολύ γνωστά και «δημοφιλή» τρόφιμα όλων των κατηγοριών που καταναλώνονται στην Ευρώπη και όχι μόνο. Μερικά από αυτά είναι το ροκφόρ, η παρμεζάνα, η μοτσαρέλα, το προσούτο αλλά και προϊόντα όπως είναι το βαλσάμικο ξύδι, το ελαιόλαδο, όσπρια κ.α. Πολλά ελληνικά προϊόντα έχουν καταχωρηθεί ως Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι τα τυριά φέτα, κασέρι, γραβιέρα Νάξου, γραβιέρα Κρήτης, κατίκι Δομοκού, μετσοβόνε, λαδοτύρι Μυτιλήνης αλλά και πολλά γεωργικά προϊόντα όπως είναι τα μήλα Ζαγοράς Πηλίου, η πατάτα Νάξου, η μαστίχα και το μανταρίνι Χίου, η θρούμπα Θάσου, η φάβα Σαντορίνης, τα ροδάκινα Νάουσας, το αγουρέλαιο Χαλκιδικής, το ελαιόλαδο Βόρειου Μυλοποτάμου Ρεθύμνης, η σταφίδα σουλτανίνας Κρήτης και πολλά άλλα. Δύο ακόμη ελληνικά προϊόντα που προστέθηκαν στο μακρύ κατάλογο με τα Π.Ο.Π. και τα Π.Γ.Ε. μέσα στο 2017, είναι το πευκοθυμαρόμελο Κρήτης και το μελεκούνι Ρόδου.
Ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα, καταλαμβάνουν τα προϊόντα της Δ.Μακεδονίας: κρόκος Κοζάνης (Π.Ο.Π.), μήλα Καστοριάς (Π.Γ.Ε.), φασόλια γίγαντες-ελέφαντες Καστοριάς και Φλώρινας (Π.Γ.Ε.), φασόλια μεσόσπερμα Πρεσπών (Π.Γ.Ε.) και τα Π.Ο.Π. τυριά ανεβατό, μπάτζος, φέτα, κασέρι, μανούρι και κεφαλογραβιέρα.
Συνεπώς, τα προϊόντα Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. αποτελούν μία ξεχωριστή κατηγορία γεωργικών και κτηνοτροφικών αγαθών, με κατοχυρωμένη καταγωγή, που προάγουν την ποικιλομορφία στη γεωργία και το περιβάλλον. Ωστόσο, τα ελληνικά Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. προϊόντα παρά το γεγονός ότι είναι περισσότερα σε αριθμό από αυτά άλλων ευρωπαϊκών χωρών, (π.χ. Γερμανία, Μ.Βρετανία), δεν έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό μερίδιο αγοράς σε σχέση με τα υπόλοιπα ομοειδή ευρωπαϊκά προϊόντα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι στερούνται ποιότητας, αντιθέτως είναι ξεχωριστά και ορισμένα από αυτά μοναδικά στον κόσμο.
Η Βούλα Αγραφιώτη είναι M.Sc. Γεωπόνος Επιστήμης και Τεχνολογίας τροφίμων Α.Π.Θ., Πιστοποιημένη Εκπαιδευτής ΕΦΕΤ
