Ο Κοζανίτης ηθοποιός Στέλιος Χλιαράς μιλάει στη Βάια Λαμπροπούλου για την πορεία του θεάτρου στην πόλη, τα έργα που έπαιξε, την αξία του θεάτρου στις ημέρες του εγκλεισμού. Μας δίνει μια πιο vegan προοπτική της πανδημίας…
Καθήλωσε το κοινό στην «Αντιγόνη» με την ερμηνεία του. Ο Στέλιος Χλιαράς, ηθοποιός και σκηνοθέτης, ξεκίνησε από το Εθνικό θέατρο, το θέατρο Πόρτα και το θέατρο του Νέου Κόσμου, συνεργάστηκε με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης στις παραστάσεις «Ήταν κάποτε», «Κατάδικος» κ.α., ενώ συμμετείχε και στην τηλεοπτική σειρά Καρυωτάκης. Οι παραγωγές του πολλές και όλες ευρηματικές. Ένας ταλαντούχος νέος, με χιούμορ και σκληρή ματιά στα κακώς κείμενα της κοινωνίας, δηλώνει άνθρωπος της τέχνης και της εξέλιξης. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στην Κοινωνική Θεολογία του ΕΚΠΑ. Φέτος συμμετείχε σε δυο παραγωγές του ΔΗΠΕΘΕ Βόλου. Είναι καλλιτεχνικός υπεύθυνος του οργανισμού Χ-αίρεται, που πέρσι πραγματοποίησε στην Κοζάνη το «Θέρος Festival».
-Στέλιο πως ξεκίνησες την πορεία σου;
Δε θα ήταν υπερβολή αν πω ότι οφείλω την πορεία μου σε 3 γυναίκες: τη μητέρα μου, που μαζί της παρακολουθούσα θέατρο από πολύ μικρός, την καθηγήτριά μου στο γυμνάσιο κ. Λίτσα Γκάγκαλη που μαζί της ανεβάσαμε την πρώτη ολοκληρωμένη παράσταση στην Αίθουσα Τέχνης Κοζάνης, και την κ. Φωτεινή Χατζάρα, καθηγήτριά μου στο Λύκειο και ερασιτέχνη ηθοποιό, που με ώθησε στο να ακολουθήσω το όνειρό μου και να δώσω εξετάσεις στη σχολή του Εθνικού. Τις ευχαριστώ για αυτή τη στράτα που με οδήγησαν, και νιώθω ευγνωμοσύνη γιατί με έβαλαν στον κόσμο της τέχνης και της δημιουργίας.
Μετά από 2 αποτυχημένες προσπάθειες εισαγωγής στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, κατάφερα να εισαχθώ την τρίτη και τελευταία φορά που έδωσα εξετάσεις. Τα χρόνια του Εθνικού πολύ δύσκολα, με καθημερινή πολύωρη άσκηση, από νωρίς το πρωί μέχρι το ξημέρωμα πολλές φορές… Μετά την αποφοίτηση δουλειές στην Αθήνα, θέατρο Πόρτα, θέατρο του Νέου Κόσμου, περιοδείες, στρατός, δεύτερο πτυχίο στη θεολογική, και μετά η απόφαση για επιστροφή στις ρίζες μου, το 2011. Ο κύκλος της Αθήνας ολοκληρώθηκε, νιώθω πια πως δε χωράω εκεί, πως είμαι αυτό που λένε παιδί της επαρχίας. Ιδρύω στην Κοζάνη τον καλλιτεχνικό οργανισμό «Χ·αίρεται» που πραγματοποιεί παραγωγές στην Δυτική Μακεδονία, αλλά και στη Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Παραστάσεις σταθμός υπήρξαν το «Ήταν Κάποτε», σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης, και η «Αντιγόνη» το 2015, ενώ το 2018 πήραμε το μεγαλύτερο ποσό επιχορήγησης από το Υπουργείο Πολιτισμού για την παράσταση «Να ντύσουμε τους γυμνούς» που παρουσιάστηκε στο Θέατρο Τέχνης. Το 2019 συνεργάστηκα και πάλι με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης σκηνοθετώντας τη μουσικοθεατρική παράσταση «Βραδιάζει κ. Γαλάτεια» του Μ. Πιτένη με την κ. Καίτη Τσιμπέρη, και λίγο αργότερα παίζοντας στον «Κατάδικο» σε σκηνοθεσία Β. Μαυρογεωργίου.
-Ας έρθουμε στο σήμερα. Πως βιώνεις αυτήν την κατάσταση; Η πανδημία άφησε την καλλιτεχνική σου δράση μισή.
Η θεατρική περίοδος 2019-2020 με βρήκε επαγγελματικά στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Βόλου. Εδώ επέλεξα να ζήσω σχετικά απομονωμένα, πριν ακόμα έρθει η πανδημία, σε ένα σπίτι μακριά από την πόλη, στη φύση, δίπλα στη θάλασσα. Αυτή η επιλογή, με τα θετικά και τα αρνητικά της, με ανακούφισε την περίοδο της καραντίνας αφού, τουλάχιστον, μπορώ να είμαι και να νιώθω κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος, και να χαίρομαι περισσότερο την οικογένειά μου πέρα από το στενό όριο των 4 τοίχων…
Η επαγγελματική μου δραστηριότητα έμεινε κυριολεκτικά στη μέση, αφού τα θέατρα κλείσανε λίγο πριν την πρεμιέρα της 3ης κατά σειρά παραγωγής που θα συμμετείχα στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βόλου.
-Υπάρχουν διαφορές μεταξύ του θεατρικού κοινού του Βόλου και της Κοζάνης;
Η αλήθεια είναι πως σε αυτή την ερώτηση δεν μπορώ να απαντήσω αντικειμενικά… Η Κοζάνη και οι άνθρωποί της είναι κομμάτι της καρδιάς μου, γνωρίζω πολλούς εξ αυτών προσωπικά, παίρνω αγάπη και νιώθω ευγνωμοσύνη. Μέρος του κοινού είναι φίλοι, συμμαθητές, δάσκαλοι, άνθρωποι που λέμε «γεια» στο δρόμο, απλοί γνωστοί… Νιώθω μια μεγάλη ζεστασιά όταν έρχονται στο θέατρο, που δεν την έχω νιώσει ούτε στην Αθήνα, ούτε στο Βόλο, ούτε πρόκειται ποτέ να τη νιώσω αλλού, γιατί οι ρίζες της είναι στην παιδική μου ηλικία. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι το θέατρο στην Κοζάνη έχει ιστορική παράδοση που ζυμώθηκε από τις ερασιτεχνικές της ομάδες, από την 23χρονη πορεία του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., από τα θεατρικά εργαστήρια παιδιών και ενηλίκων, από τα φεστιβάλ που γίνονται, και όλα αυτά σαφώς επηρεάζουν την αντιληπτική ικανότητα και την αισθητική καλλιέργεια του κοινού.
-Εκτός από την επαγγελματική σου δραστηριότητα, αυτή η αδράνεια της πανδημίας που αλλού σε επηρέασε;
Στον τρόπο σκέψης μου. Η αδράνεια, ο εγκλεισμός των ανθρώπων στα σπίτια μας, με κάνουν να δω καθαρά το μέγεθος της μικρότητας και της αδυναμίας μας. Το πως ο άνθρωπος δεν βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας στη φύση, πως δεν μπορεί να εξουσιάζει κανένα άλλο πλάσμα, ανθρώπινο ή μη, και πως απέναντι στο θάνατο είμαστε όλοι ίσοι. Και όταν λέω όλοι, δεν εννοώ μόνο τον κοινωνικό διαχωρισμό πλούσιων και φτωχών, επώνυμων και ανώνυμων, ξένων και γηγενών, και τόσων άλλων.
Εννοώ και σε σχέση με τα μη ανθρώπινα ζώα.
Αυτές τι μέρες βιώσαμε τον εγκλεισμό, την ψυχολογική μετάπτωση που επιφέρει, την ανάγκη για απόδραση. Υπάρχουν πλάσματα που περνάνε έτσι ολόκληρη τη ζωή τους. Ζώα, όχι μόνο αυτά των ζωολογικών κήπων, αλλά και ζώα εκτροφής: κοτόπουλα που δεν έχουν δει ποτέ το φως του ήλιου, γουρούνια που ζούνε σε στενά κλουβιά που δεν μπορούν ούτε να κουνηθούν, αγελάδες μαμάδες που περνάνε μια άθλια ζωή σαν αντικείμενα μόνο και μόνο επειδή αυτό μας αυτό ορίζουν οι διατροφικές μας συνήθειες, που τυφλά κληρονομήσαμε από τις προηγούμενες γενιές. Τυχαία όμως δεν γεννηθήκαμε στην Κίνα, και τυχαία αγαπάμε τους σκύλους και δεν τους τρώμε.
Αυτή την περίοδο στη χώρα μας χιλιάδες μωρά που τα αποκαλούμε “γάλακτος” θα σφαγιαστούν έχοντας περάσει μια σύντομη ζωή με μοναδικό προορισμό το θάνατο. Αυτό προσωπικά με αναστατώνει, με ξεβολεύει, με κάνει να νιώθω υπαίτιος, να θέλω να φωνάξω…
Τώρα ξέρουμε όλοι πως είναι να είσαι φυλακισμένος. Αυτές τις μέρες αγάπης λοιπόν, μετά από όλα όσα ζήσαμε, ας κάνουμε μια προσπάθεια να μην ενισχύουμε καθημερινά τις φυλακές ψυχών, και να φτιάξουμε ένα κόσμο ειρηνικό και αναίμακτο, ξεκινώντας από το πιάτο μας, είναι τόσο εύκολο!
– Το Θέατρο πώς μπορεί να ανυψώσει τους ανθρώπους τις ημέρες του εγκλεισμού;
Την περίοδο που διανύουμε θεατρικοί οργανισμοί από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό ανεβάζουν τις παραστάσεις τους στο διαδίκτυο με ελεύθερη παρακολούθηση. Είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να δούμε καλό θέατρο από όλο τον κόσμο, διαφορετικές κουλτούρες, αισθητικά ρεύματα, και σύγχρονες τάσεις. Είναι μια ευκαιρία να ταξιδέψουμε στον χώρο και το χρόνο, να δούμε ιστορικές παραστάσεις, (όπως π.χ. οι Όρνιθες του Κ. Κουν από το θέατρο Τέχνης, η Ηλέκτρα του Κ. Τσιάνου με τη Λ. Κονιόρδου από το Θεσσαλικό θέατρο, κ.α.), και να ξεφύγουμε από τις δυσάρεστες ειδήσεις της καθημερινότητας. Ειδικά για εμάς που ζούμε στην περιφέρεια, αυτή η προσφορά των δημιουργών είναι ένα πραγματικό δώρο, που μας δίνει την ευκαιρία να «κερδίσουμε» την απόσταση που μας χωρίζει καλλιτεχνικά από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
-Θα σκηνοθετούσες μια ταινία με θέμα τον κορονοϊό;
Με τη σκηνοθεσία στο κινηματογράφο δεν έχω ασχοληθεί, οπότε όχι δε θα σκηνοθετούσα. Με αφορμή όμως τα γεγονότα που ζούμε, κάναμε μια πρόταση για παράσταση με την ομάδα Χ·αίρεται, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση με θέμα «Future N.O.W. (New Original Works)». Η θεματική της παράστασης είναι βασισμένη σε ημερολόγια γυναικών, σε συνθήκες εγκλεισμού το 19ο και τον 21ο αιώνα.
Το υλικό της θα προκύψει από σύγχρονα κείμενα/ημερολόγια απλών γυναικών που γράφονται στα social media και σε διαδικτυακές πλατφόρμες την περίοδο του εγκλεισμού, τα οποία παραστασιολογικά θα αντιπαραβάλονται με τα εν οίκω, ιδιωτικά ημερολόγια γυναικών του 19ου αιώνα, οι οποίες βρίσκονταν σε συνθήκες εγκλεισμού που τους επέβαλαν κυρίως οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής.
-Μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων, ποιο είναι το μέλλον του θεάτρου στην Ελλάδα;
Το θέατρο ήταν ανέκαθεν ένας επαγγελματικός χώρος υπό κρίση. Η πανδημία ήρθε να σφραγίσει μια ήδη δύσκολη, για όλους τους επαγγελματίες του κλάδου, κατάσταση. Το μέλλον αβέβαιο αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα και όταν ανοίξουν τα θέατρα ο κόσμος δύσκολα θα συναθροίζεται σε κλειστούς χώρους, το φετινό καλοκαίρι όπως φαίνεται έχει χαθεί, και εκατοντάδες, χιλιάδες ίσως, εργαζόμενοι είναι σε αδιέξοδο.
Το Υπουργείο Πολιτισμού εξήγγειλε μέτρα στήριξης του σύγχρονου πολιτισμού ύψους 15 εκατομμυρίων ευρώ, μέρος από τα οποία είναι η επιπλέον επιχορήγηση των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής πολιτικής Πολιτισμού και των τοπικών πολιτιστικών φορέων και δημιουργών.
Για αυτό το λόγο για πρώτη φορά 14 απόφοιτοι αναγνωρισμένων σχολών θεάτρου, επαγγελματίες ηθοποιοί και σκηνοθέτες της πόλης, στείλαμε κοινή επιστολή στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης, ώστε να εξετάσουμε τον τρόπο που θα αξιοποιηθεί το επαγγελματικό καλλιτεχνικό δυναμικό της πόλης σε επόμενα project και παραγωγές του θεάτρου.
-Πως είδες την πορεία του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης το έτος 2019 – 2020, έως την έναρξη των μέτρων του εγκλεισμού; Πώς μπορεί να εξελιχθεί;
Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης δυστυχώς δεν έχει καταφέρει ακόμα να συσπειρώσει το καλλιτεχνικό δυναμικό της πόλης, όπως ανέφερα και παραπάνω. Το όραμα της Μελίνας Μερκούρη για πολιτιστική αποκέντρωση παραμένει ανεκπλήρωτο 30 χρόνια μετά… Και φέτος, όπως και παλαιότερα το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης «παραγγέλνει» παραστάσεις που προετοιμάζονται στην Αθήνα, χωρίς να δίνει τη δυνατότητα παραγωγής έργου στην έδρα του, ενώ πλέον έχει τους κατάλληλους ανθρώπους που θα μπορούσαν να συνθέσουν μια δυναμική ομάδα συντελεστών. Αυτό θα ήταν ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο που θα έδινε νέες θέσεις εργασίας, θα ενίσχυε την τοπική αγορά και θα έδινε ευκαιρίες για πολιτιστική άνθιση στην πόλη και την περιοχή.
Είναι αντιφατικό, αλλά μετά από 12 χρόνια επαγγελματικής πορείας, είναι η πρώτη φορά εδώ στο Βόλο που εργάστηκα σε ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., με ετήσιο συμβόλαιο (8 μήνες), με συναδέλφους που κατάγονται ή ζούνε όλη τη χρονιά εδώ, που συμμετείχαν σε όλες τις παραγωγές, οι οποίες έγιναν εξ ολοκλήρου στην πόλη (πρόβες και παραστάσεις).
Δυσκολεύομαι να καταλάβω γιατί είναι τόσο δύσκολο να υπάρξει ένα όραμα καλλιτεχνικής σταθερότητας και δημιουργίας σε κάθε πόλη που έχει ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., όπου οι επαγγελματίες ηθοποιοί/σκηνοθέτες/μουσικοί/σκηνογράφοι κ.α. θα είναι στη κυριολεξία εργάτες του πολιτισμού και θα συνθέτουν σε πολλαπλά επίπεδα, και θα αναπτύσσουν δράσεις και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις πέρα από τα -στενά- όρια μιας θεατρικής σκηνής.
-Πώς ονειρεύεσαι τον κόσμο μετά τον εγκλεισμό;
Ονειρεύομαι έναν κόσμο γεμάτο αγκαλιές, όπου οι άνθρωποι θα αγγίζονται και θα ερωτοποιούν ελεύθερα, θα συνωστίζονται στα πάρκα, τα παιδιά θα ξεχυθούνε πάλι σε αλάνες, οι μεγάλοι θα διασκεδάζουν σε μπαρ, θα ταξιδεύουνε μπροστά από το πανί του κινηματογράφου, θα χορεύουνε με ήχους βαλκάνιους, θα συγκινούνται στο θέατρο, θα ξενυχτάνε βολτάροντας σε γεμάτες πόλεις, θα κοιτάνε με αισιοδοξία το δικό τους μέλλον, το μέλλον των παιδιών τους και το μέλλον του κόσμου…
Μετά όμως ξυπνάω από αυτό το υπέροχο όνειρο και σκέφτομαι πόσο σκληρή θα είναι η αυριανή μέρα, σκέφτομαι τα μέτρα λιτότητας που θα έρθουν, τους χιλιάδες ανέργους, τις (μικρές συνήθως) επιχειρήσεις που δεν θα αντέξουν, τις γενιές που δε θα ζήσουν όπως τους αξίζει, την καχυποψία στα βλέμματα που θα αργήσει να φύγει, τον ιό που ίσως ξανάρθει, την κοινωνική ανισορροπία που θα φέρει αυτή η κατάσταση, και δυστυχώς δεν είμαι πολύ αισιόδοξος, παρά το συνήθως αντίθετο της φύσης μου.
-Θέλουμε το μήνυμά σου για τον κόσμο που περιμένει καρτερικά να επιστρέψει στην κανονικότητα.
Όσο και αν φαίνεται παράξενο κανονικότητα είναι αυτό που ζούμε. Κανονικότητα είναι ο περισσότερος χρόνος με τα παιδιά και τις οικογένειές μας, κανονικότητα είναι οι λιγότερες μετακινήσεις, κανονικότητα είναι ο σεβασμός στην υπόλοιπη πλάση που φαίνεται τώρα να αναγεννάται, κανονικότητα είναι να έχουμε το χρόνο να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να δούμε μια ταινία, να μάθουμε μουσική, να ασχοληθούμε με το σπίτι μας, τον κήπο, το κατοικίδιό μας.
Κανονικότητα είναι να μπορούμε να έχουμε χρόνο για εμάς, να μας φροντίζουμε περισσότερο, να μας αγαπάμε, να μας εξελίσσουμε. Κρατώ αυτά και ελπίζω ότι αυτή τη φορά δε θα ξεχάσουμε το νέο μας βίωμα μας που μας άνοιξε μια διαφορετική πόρτα στη ζωή. Ας κρατήσουμε ανοιχτή αυτή την πόρτα για να επιστρέφουμε στο μέλλον όσο πιο συχνά μπορούμε σε αυτή την ξεχασμένη κανονικότητα…
Ευχαριστώ πολύ για τα χρήσιμα και ενδιαφέροντα λόγια σου. Έχεις μια ιδιαίτερη οπτική ματιά στις καταστάσεις. Καλή συνέχεια και Καλό Πάσχα.
*φώτο: Ευριπίδης Τσατσιάδης
Της Λαμπροπούλου Βάιας
