Πανεπιστημιακό Κέντρο Υγείας και υιοθέτηση του Μοντέλου «Κόμβου-Ακτίνας» για τα νοσοκομεία Κοζάνης – Γρεβενών και Πτολεμαΐδας – Φλώρινας – Καστοριάς
Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας έθεσε σήμερα, Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 2025, σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση την πρόταση για την αναδιοργάνωση και ενίσχυση των υπηρεσιών και δομών υγείας της περιοχής, στο πλαίσιο ενός συνολικού σχεδιασμού που φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει τα χρόνια και δομικά προβλήματα του τοπικού συστήματος υγείας.
Η πρόταση βασίζεται σε επιστημονική τεκμηρίωση και συγκεκριμένα στη μελέτη του καθηγητή Κυριάκου Σουλιώτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Περιφέρειας, καθώς και σε στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ, τη EUROSTAT και τον οργανισμό έρευνας και ανάλυσης «Διανέοσις».
Ανησυχητική η εικόνα της υγείας στη Δυτική Μακεδονία
Δημογραφική συρρίκνωση και γήρανση
Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αντιμετωπίζει μια πρωτοφανή δημογραφική κρίση. Κατά την περίοδο 2011-2021, ο πληθυσμός της περιοχής μειώθηκε κατά 10,3%, ενώ ο λόγος θανάτων προς γεννήσεις ανέρχεται σε 2,4 – ο μεγαλύτερος στη χώρα. Οι άνω των 75 ετών αποτελούν την πολυπληθέστερη ηλικιακή ομάδα (15,2%), ενώ ο δείκτης γήρανσης φτάνει το 200%, έναντι του εθνικού μέσου όρου που είναι 168%.
Επιδημιολογικά δεδομένα που προβληματίζουν
Η ΠΔΜ παρουσιάζει πτώση του προσδόκιμου επιβίωσης σε σχέση με τις άλλες περιφέρειες της χώρας. Χαρακτηριστικά, κατέχει την πρώτη θέση στη χώρα σε θανάτους από καρδιαγγειακά νοσήματα (ΕΛΣΤΑΤ, 2022) και την πρώτη θέση σε θανάτους από νεοπλασματικά νοσήματα σε άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών (EUROSTAT, 2023).
Χαμηλά ποσοστά πρόληψης
Το 24% των πολιτών δεν υποβάλλεται σε προληπτικό έλεγχο, ενώ το 65% δεν συμμετέχει στα προγράμματα προληπτικού ελέγχου του Υπουργείου Υγείας. Παράλληλα, καταγράφονται μέτρια ποσοστά εμβολιασμού έναντι της γρίπης και χαμηλά έναντι της Covid-19.
Πρόσβαση και ικανοποίηση από τις υπηρεσίες υγείας
Παρότι η πλειοψηφία των πολιτών επιλέγει το δημόσιο σύστημα υγείας, το 25% δεν μπορεί να κάνει χρήση υπηρεσιών υγείας λόγω κόστους, ενώ το 20% αντιμετωπίζει εμπόδια πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας (ιατρική επίσκεψη και νοσηλεία). Η ικανοποίηση από το σύστημα υγείας είναι μέτρια, καθώς το 45% των πολιτών τη χαρακτηρίζει από μέτρια έως πολύ κακή.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το φαινόμενο των διαπεριφερειακών ροών ασθενών: το 50% των ασθενών σε Φλώρινα, Καστοριά και Γρεβενά και πάνω από 30% στην ΠΕ Κοζάνης φεύγει εκτός νομού για νοσηλεία, κυρίως λόγω μη προσφοράς υπηρεσιών, χαμηλής εμπιστοσύνης και σύστασης ιατρού.
Τα δομικά προβλήματα του συστήματος
Η πρόταση διαγνώσκει ότι το σύστημα υγείας της ΠΔΜ αντιμετωπίζει τα συστημικά και δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες περιφέρειες της χώρας, με ορισμένες όμως ιδιαιτερότητες:
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι τα 5 Νοσοκομεία της ΠΔΜ (ένα για 50.000 κατοίκους) προσπαθούν να προσφέρουν τα πάντα σε όλους, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό του ιατρικού προσωπικού, την ύπαρξη κλινικών με 1 ή 2 γιατρούς και μόνιμα χαμηλή πληρότητα, τη συντήρηση του φαύλου κύκλου υποστελέχωσης-παραιτήσεων, και τελικά τη μη προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών σε συγκεκριμένες ειδικότητες.
Παράλληλα, το ιατροκεντρικό και νοσοκομειοκεντρικό σύστημα, η απουσία Πανεπιστημιακού ή Τριτοβάθμιου Νοσοκομείου, η ανορθολογική κατανομή του ανθρώπινου δυναμικού, και η απουσία εξειδικευμένων τμημάτων (αιμοδυναμικό εργαστήριο, νευρολογική κλινική, ΜΑΦ εγκεφαλικών, μονάδα φροντίδας νεογνών) συντελούν στη διαιώνιση της κατάστασης.
Η πρόταση: Τρεις άξονες αναδιοργάνωσης με εννέα συγκεκριμένες δράσεις
Άξονας 1: Αναδιοργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας
Δράση 1.1: Ίδρυση Πανεπιστημιακού Κέντρου Υγείας
Προτείνεται η ίδρυση Πανεπιστημιακού Κέντρου Υγείας στην ΠΕ Κοζάνης, σε διασύνδεση με τη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας ή με όμορη Ιατρική Σχολή (ΑΠΘ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), όπως προβλέπεται στο άρθρο 17 του Ν5157/24.
Με τον τρόπο αυτό, θα καταστεί εφικτή η οργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σε επιστημονική βάση με την ολοκλήρωση και ενοποίηση των υπηρεσιών της, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των λειτουργών της και τον σχεδιασμό ολοκληρωμένων προγραμμάτων πρόληψης και αγωγής/προαγωγής της υγείας του πληθυσμού. Επιπλέον, το πανεπιστημιακό Κέντρο Υγείας θα λειτουργήσει ως επιταχυντής της επέκτασης της Σχολής Επιστημών Υγείας με σύγχρονα τμήματα Επιδημιολογίας, Δημόσιας Υγείας, Μοριακής Βιολογίας, Γενετικής Επιδημιολογίας και Γονιδιωματικής.
Δράση 1.2: Πιλοτική 24ωρη λειτουργία αστικού Κέντρου Υγείας
Προτείνεται η πιλοτική εφαρμογή 24ωρης λειτουργίας ενός αστικού Κέντρου Υγείας με ενίσχυση του μόνιμου προσωπικού και βελτίωση των διαδικασιών λειτουργίας του. Στόχος είναι η σταδιακή αποσυμφόρηση του ΤΕΠ του σύστοιχου Νοσοκομείου, η παροχή φροντίδας για απλά περιστατικά υγείας σε ένα περισσότερο φιλόξενο και ανθρωποκεντρικό περιβάλλον, και η καλλιέργεια στους πολίτες της κουλτούρας της μη καταφυγής στο Νοσοκομείο για απλά περιστατικά υγείας.
Δράση 1.3: Ψηφιακό Κέντρο Πρόληψης – Κινητές Μονάδες Υγείας
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της ΠΔΜ που βρίσκεται σε επίπεδο μελέτης με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Σκοπός είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου Ψηφιακού Κέντρου Πρόληψης το οποίο, μέσω των Κινητών Μονάδων Υγείας, θα παρέχει υπηρεσίες πρόληψης σε απομακρυσμένους πληθυσμούς της ΠΔΜ και θα εποπτεύει ένα ψηφιακό δίκτυο απομακρυσμένης φροντίδας και παρακολούθησης.
Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί η πρόσβαση των πολιτών που διαμένουν σε απομακρυσμένες περιοχές, θα ξεκινήσει η εξοικείωση του συστήματος υγείας με τα εργαλεία της Ψηφιακής Υγείας, και θα αναβαθμιστεί η πρόληψη και η προαγωγή/αγωγή της υγείας σε συγκεκριμένους πληθυσμούς.
Δράση 1.4: Πάρκο Καινοτομίας για την Ενιαία Υγεία
Το Πάρκο Καινοτομίας για την Ενιαία Υγεία αποτελεί την πιο φιλόδοξη πρόταση και φιλοδοξεί να συνδυάσει στον ίδιο χώρο:
- Το Επιδημιολογικό Παρατηρητήριο της ΠΔΜ: Ένα σύγχρονο κέντρο συλλογής και ανάλυσης επιδημιολογικών δεδομένων για τη διαμόρφωση στοχευμένων πολιτικών Δημόσιας Υγείας.
- Τη Βιοτράπεζα γενικού πληθυσμού: Θα συλλέγει μεγάλες ποσότητες δειγμάτων για να προσδιορίσει τη γενετική βάση της ευαισθησίας των ανθρώπων σε κοινά νοσήματα, συνδέοντας γενετικά δεδομένα με πληροφορίες για το επίπεδο υγείας, τον τρόπο ζωής και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
- Το Πάρκο εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας της Ενιαίας Υγείας: Θα βασίζεται σε τεχνολογίες εμβύθισης και ψηφιακές εμπειρίες εκπαιδευτικής ψυχαγωγίας για να καταστήσει βιωματική την αγωγή και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας και να αποτελέσει πόλο έλξης για μαθητές και πολίτες.
- Το Κέντρο Καινοτομίας της Ενιαίας Υγείας: Θα στοχεύσει στη δικτύωση ανθρώπων και δομών με έμφαση στην προαγωγή της Δημόσιας Υγείας μέσω ανάπτυξης έξυπνων εφαρμογών και δικτύων και στην επέκταση της ψηφιακής Υγείας σε όλο το οικοσύστημα της ΠΔΜ.
Τα οφέλη από τη δημιουργία του Πάρκου Καινοτομίας είναι πολλαπλά: η ΠΔΜ θα αποκτήσει πρότυπο κέντρο επεξεργασίας πρωτογενών δεδομένων Ενιαίας Υγείας, θα δημιουργηθούν εξειδικευμένες θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης, θα προσελκυστούν φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ιατρική Ακριβείας και τη Γονιδιωματική, θα τεθούν οι βάσεις για το εθνικό μητρώο κληρονομικών νοσημάτων, και θα δημιουργηθεί ένα ελκυστικό περιβάλλον για την προσέλκυση ηλικιωμένων/συνταξιούχων.
Δράση 1.5: Δίκτυο απινιδωτών δημόσιας πρόσβασης
Η ΠΔΜ, με την έως τώρα προμήθεια και διανομή 140 απινιδωτών και τη σχεδιαζόμενη προμήθεια άλλων 200, επιχειρεί να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο απινιδωτών στις 4 Περιφερειακές Ενότητες. Το δίκτυο θα εντάσσεται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου και επιτήρησης με έδρα το Τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής της Υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας της ΠΔΜ, που θα περιλαμβάνει πληροφοριακό σύστημα καταγραφής και ελέγχου λειτουργικότητας, έγκαιρη ενημέρωση πρώτων ανταποκριτών, και συντονισμό εκπαίδευσης πολιτών στις πρώτες βοήθειες.
Άξονας 2: Αναδιοργάνωση του Δευτεροβάθμιου Συστήματος Υγείας
Δράση 2.1: Υιοθέτηση του Μοντέλου «Κόμβου-Ακτίνας»
Αντί της δημιουργίας νέου Τριτοβάθμιου Νοσοκομείου ή της διατήρησης των 5 Δευτεροβάθμιων Νοσοκομείων πλήρως στελεχωμένων, η ΠΔΜ προκρίνει το μοντέλο «Hub and Spoke» (Κόμβου-Ακτίνας), βασιζόμενη στο εύρημα ότι το 68% του πληθυσμού προτιμά τον εκσυγχρονισμό και την εξειδίκευση των διαθέσιμων δομών αντί της ανάπτυξης νέων.
Νοσοκομείο «Κόμβου» Κοζάνης (Μαμάτσειο) και Νοσοκομείο «Ακτίνας» Γρεβενών
Στο Νοσοκομείο της Κοζάνης αναπτύσσονται όλες οι κλινικές ενός δευτεροβάθμιου νοσοκομείου και 3 επιπλέον εξειδικευμένα τμήματα: ΜΕΘ, αιμοδυναμικό εργαστήριο και ΜΑΦ εγκεφαλικών. Στο Νοσοκομείο Γρεβενών αναπτύσσονται οι βασικές ειδικότητες (παθολογία, χειρουργική, παιδιατρική, καρδιολογία, μικροβιολογία, ακτινολογία) συν δομή μακροχρόνιας φροντίδας υγείας και παρηγορητικής φροντίδας.
Νοσοκομείο «Κόμβου» Πτολεμαΐδας (Μποδοσάκειο) και Νοσοκομεία «Ακτίνας» Καστοριάς και Φλώρινας
Στο Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας αναπτύσσονται όλες οι κλινικές ενός δευτεροβάθμιου νοσοκομείου και 3 επιπλέον εξειδικευμένα τμήματα: ΜΕΘ, νεφρολογική κλινική και ογκολογική κλινική. Λόγω θέσης και κτιριακής υποδομής, το Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας μπορεί παράλληλα να μετατραπεί σε Νοσοκομείο αναφοράς για τις όμορες βαλκανικές χώρες (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία), αποτελώντας βασικό όχημα για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού.
Στο Νοσοκομείο Φλώρινας αναπτύσσονται οι βασικές ειδικότητες συν δομή παρηγορητικής φροντίδας και αποκατάστασης/αποθεραπείας (ΚΕΦΙΑΠ Αμυνταίου). Στο Νοσοκομείο Καστοριάς αναπτύσσονται οι βασικές ειδικότητες συν δομή ΜΦΥ, αποκατάστασης/αποθεραπείας (ΚΕΦΙΑΠ Άργος Ορεστικό) και ιατρικού τουρισμού που θα επιλεγεί μέσω ειδικής μελέτης.
Δράση 2.2: Δομημένα Μονοπάτια Περίθαλψης και Εκπαίδευσης
Οι κλινικές συγκεκριμένων ειδικοτήτων που θα δημιουργηθούν στα δύο Νοσοκομεία «Κόμβοι» θα διασυνδεθούν με Πανεπιστημιακές Κλινικές της Θεσσαλονίκης ή/και των Ιωαννίνων, δημιουργώντας τα δομημένα Μονοπάτια Περίθαλψης και Εκπαίδευσης.
Σε πρώτη φάση προτείνονται οι κλινικές στις εξής ειδικότητες: Ουρολογία, Νεφρολογία, ΩΡΛ, Οφθαλμολογία, Οδοντιατρική.
Το Μονοπάτι Περίθαλψης θα οργανωθεί και τυποποιηθεί, αποτελώντας μια αυτόματη διαδικασία διακίνησης του ασθενούς εντός του συστήματος. Το Μονοπάτι Εκπαίδευσης θα αποτελεί μια οργανωμένη εκπαιδευτική διαδικασία που θα επιτρέπει σε ιατρούς και νοσηλευτές του περιφερειακού νοσοκομείου να εκπαιδεύονται στις αντίστοιχες πανεπιστημιακές κλινικές, ενώ ιατροί των πανεπιστημιακών κλινικών θα ασκούν ιατρική συμβουλευτική σε σύνθετα περιστατικά μέσω ψηφιακών εργαλείων τηλεϊατρικής.
Άξονας 3: Αναδιοργάνωση της Αποκατάστασης/Αποθεραπείας και της Μακροχρόνιας Φροντίδας Υγείας
Δράση 3.1: Αναβάθμιση ΚΕΦΙΑΠ
Προτείνεται η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του ΚΕΦΙΑΠ Αμυνταίου και Άργους Ορεστικού με διοικητική αυτονομία, ενίσχυση προσωπικού και αύξηση της λειτουργικής τους ικανότητας.
Δράση 3.2: Ειδικό καθεστώς αποζημίωσης για γηριατρική φροντίδα
Η θέσπιση ειδικού καθεστώτος αποζημίωσης της φροντίδας των ηλικιωμένων ασθενών σε Γηριατρικές Μονάδες και Μονάδες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ηλικιωμένων στοχεύει στην τόνωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος, στην αντιμετώπιση του εκρηκτικού προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού, στη δημιουργία ενός σύγχρονου γηριατρικού οικοσυστήματος με σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες, και στη δημιουργία εξειδικευμένων θέσεων εργασίας για νέους (φροντιστές, εργοθεραπευτές, νοσηλευτές).
Ανοιχτή η διαβούλευση μέχρι 31 Οκτωβρίου
Η δημόσια διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2025 και ώρα 14:00. Η Περιφέρεια, δεδομένης της σπουδαιότητας του θέματος, καλεί να συμμετάσχει κάθε κοινωνικός εταίρος και κάθε ενδιαφερόμενος, καταθέτοντας προτάσεις και παρατηρήσεις για τη βελτίωση του προτεινόμενου σχεδίου μέσω της πλατφόρμας Ηλεκτρονικής Διαβούλευσης.
Η πρόταση αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσπάθεια να απαντηθούν οι πραγματικές ανάγκες υγείας του πληθυσμού της ΠΔΜ, με έμφαση στην ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και όχι στην ποσότητα των δομών, στην καινοτομία και την επιστημονική τεκμηρίωση, και στη δημιουργία ενός βιώσιμου και αποδοτικού συστήματος υγείας που θα υπηρετεί τους πολίτες στο άμεσο και μακροπρόθεσμο μέλλον.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να εισέλθουν στο διαδικτυακό χώρο της πλατφόρμας Ηλεκτρονικής Διαβούλευσης και να υποβάλουν τα σχόλια και τις προτάσεις τους.
