Βρισκόμαστε λίγο πριν τον ερχομό της άνοιξης, όμως τα χιόνια στα βουνά είναι στο μεγαλύτερο ύψος του φετινού, σχετικά άνυδρου και ζεστού χειμώνα. Οι γύρω βουνοκορφές, κατάλευκες, αποτελούν πρόκληση και εκπέμπουν πρόσκληση στους φίλους των ορεινών δραστηριοτήτων.
Το πρόγραμμα του ΕΟΣ Κοζάνης για την Κυριακή 12/02/2023, έχει ανάβαση στον Γράμμο. Διαδρομή Γράμουστα – Γκιστόβα.
Γράμμος, Γράμουστα, Γκιστόβα… Ονόματα με έντονη ιστορική φόρτιση, με ιδιαίτερο γεωγραφικό ανάγλυφο, με σπουδαία φυσική ομορφιά και αξιόλογο οικολογικό ενδιαφέρον.
«Μην περπατήσεις τούτα τα βουνά. η μάνα λέει δεν κάνει να πατάμε τους πεθαμένους.» Έγραφε ο ποιητής Χρήστος Μπράβος. Όταν μάλιστα μιλάμε για τον Γράμμο η ιστορική μνήμη βαραίνει περισσότερο. Το όνομα πιθανό να προέρχεται από το Gramoz που στα αλβανικά σημαίνει χαλίκι, οπότε δικαιολογείται και η γραφή με ένα «μ».
Το Χωριό Γράμμος ή Γράμουστα, είναι μια ιστορική Βλάχικη κωμόπολη που κατά μια εκδοχή, δημιουργήθηκε τον 17ο αιώνα από τη συνένωση μικρότερων οικισμών. Κατά τον 18ο αιώνα γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη, από την ενασχόληση των κατοίκων με την νομαδική κτηνοτροφία και τη βιοτεχνία και έφτασε να κατοικείται από 15.000 ανθρώπους. Όμως από την εποχή του Αλή Πασά μέχρι το τέλος του εμφυλίου πολέμου, μια σειρά από γεγονότα οδήγησαν το χωριό στην καταστροφή και την εγκατάλειψή του. Τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε η ανοικοδόμηση με σύγχρονες, πέτρινες κατοικίες και γίνεται προσπάθεια να ξαναπάρει ζωή.
Η περιοχή εντάσσεται στο δίκτυο natura 2000 λόγω της μεγάλης βιοποικιλότητας. Φιλοξενεί σπάνια είδη χλωρίδας και αποτελεί βιότοπο μεγάλων, απειλούμενων θηλαστικών και πουλιών. Είναι το υψηλότερο σημείο, από το οποίο πηγάζει ο ποταμός Αλιάκμονας.
Η λίμνη Γκιστόβα είναι η ψηλότερη και μεγαλύτερη αλπική λίμνη των ελληνικών βουνών. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2.353 μέτρων, ακριβώς δίπλα στη μεθοριακή γραμμή των Ελληνοαλβανικών συνόρων. Τους χειμερινούς μήνες είναι παγωμένη και καλυμμένη με χιόνια.
Καθώς δεν υπάρχουν άλλες υποχρεώσεις, αυτή η εξόρμηση δε χάνεται. Αγαπημένη διαδρομή για πολλούς και η προετοιμασία ξεκινάει. Ο πρώτος προβληματισμός, πέφτει: «Είναι ανοιχτός ο δρόμος; Κάποιος πρέπει να επικοινωνήσει για ενημέρωση.» Η συμμετοχή είναι μεγάλη και εκτός από το λεωφορείο θα χρειαστούν και δύο αυτοκίνητα για να μπορέσουμε να μετακινηθούμε μέχρι την αφετηρία.
Όλα γύρω χιονισμένα. Στο χωριό αυτή την εποχή δε ζει κανείς. Μόνο οι φαντάροι αντιλαμβάνονται την παρουσία μας και βγαίνουν από το φυλάκιο να μας χαιρετίσουν. Δίπλα από το δρόμο κάποια αδέσποτα σκυλιά μας παρακολουθούν από απόσταση με διακριτικότητα.
Η πορεία ξεκινάει και η κατεύθυνση νοτιοδυτική. Το χιόνι από το ξεκίνημα πολύ και απάτητο, προσθέτει στο περπάτημα ένα βαθμό δυσκολίας παραπάνω. Μπροστά τα δυνατά μέλη της ομάδας χαράζουν το μονοπάτι και οι άλλοι ακολουθούν. Παίρνουμε το χωματόδρομο και αφού περάσουμε το πρώτο ρέμα στρίβουμε δεξιά και ανηφορίζουμε. Ο καιρός σιγά σιγά κλείνει και η ορατότητα περιορίζεται. Μετά από πέντε ώρες κοπιαστικής πορείας φτάνουμε στη λίμνη. Η ομίχλη όμως είναι τόσο πυκνή που πρέπει να επιστρατεύσεις τη φαντασία για να φτιάξεις την εικόνα στο μυαλό. Το κρύο και ο αέρας δε σου επιτρέπουν να μείνεις πολύ.
Η επιστροφή από το ίδιο μονοπάτι, με το χιόνι τώρα καλά πατημένο από την ανάβαση είναι ευκολότερη και ταχύτερη. Η ομάδα συγκεντρώνεται γύρω από το λεωφορείο. Τα χαμόγελα και το κέφι στα ύψη. Ο Αλέξανδρος μοιράζει μπύρες και ο Θοδωρής με τον αυλό του κλείνει ιδανικά την εξόρμηση στους ρυθμούς του “bella ciao” και “Katyusha”.
