«Whereof what’s past is prologue» – Shakespeare – (Το παρελθόν είναι πρόλογος)
Κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις, δυνατόν να εμφανιστούν νοσήματα, τα οποία αμέσως μετά τον τοκετό υποχωρούν μόνα τους χωρίς καμιά ιδιαίτερη θεραπεία και γι’ αυτό το λόγο συνήθως αγνοούνται. Υπάρχει η άποψη, ότι από τη στιγμή που το παιδί γεννηθεί, αυτό που έχει συμβεί κατά την κύηση αποτελεί πλέον παρελθόν και δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το μέλλον όμως δεν είναι ανεξάρτητο από το παρελθόν το οποίο αποτελεί τον πρόλογο γι’ αυτά που θα ακολουθήσουν.
Πράγματι παροδικά νοσήματα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, όπως π. χ. είναι η αρτηριακή υπέρταση (πίεση) και ο σακχαρώδης διαβήτης, δυνατόν να προμηνύουν νοσήματα που θα συμβούν στο μέλλον. Ένα μεγάλο ποσοστό, 10% περίπου, των γυναικών κατά την κύηση, τουλάχιστο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ), παρουσιάζει αρτηριακή υπέρταση, η οποία μετά τον τοκετό συνήθως επανέρχεται στα φυσιολογικά όρια χωρίς καμιά θεραπεία. Από πολλές όμως μελέτες έχει βρεθεί ότι αυτές οι γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν στο μέλλον μόνιμα αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο (έμφραγμα του μυοκαρδίου, στηθάγχη), καρδιακή ανεπάρκεια, και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, μεταξύ άλλων. Σε μια μελέτη που προέρχεται από την περίφημη Mayo Clinic των ΗΠΑ, έχει βρεθεί ότι γυναίκες που είχαν αρτηριακή υπέρταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφάνισαν συμπτώματα στεφανιαίας νόσου, επτά χρόνια νωρίτερα σε σχέση με γυναίκες που δεν είχαν εμφανίσει υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη.
Εκτός από την αρτηριακή υπέρταση, ένα ποσοστό 10% έως 15% των γυναικών δυνατόν να αναπτύξουν παροδικό σακχαρώδη διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη, ο οποίος κατά γενικό κανόνα, υποχωρεί χωρίς καμιά θεραπεία μετά τον τοκετό. Ένα μεγάλο ποσοστό όμως αυτών των γυναικών (μέχρι και 50%), αναπτύσσει μόνιμο σακχαρώδη διαβήτη στο μέλλον, ακόμα και αν δεν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη. Φυσικά, είναι γνωστό, ότι ο σακχαρώδης διαβήτης δυνατόν να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά νοσήματα (στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια), αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, χρόνια νεφρική νόσο, και άνοια, μεταξύ άλλων.
Αν οι επιπλοκές αυτές της εγκυμοσύνης αποτελούν την αιτία για μελλοντικά νοσήματα ή αν υπάρχει παθολογικό υπόστρωμα που είναι υπεύθυνο τόσο για τις επιπλοκές της εγκυμοσύνης όσο και για τα μελλοντικά νοσήματα ακόμα δεν έχει καθοριστεί με ακρίβεια. Πιθανόν ισχύουν και τα δυο. Δηλαδή υπάρχει το παθολογικό υπόστρωμα που συμβάλλει στην ανάπτυξη των επιπλοκών της κύησης, οι οποίες επιπλοκές στη συνέχεια αυξάνουν ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο για μελλοντικά νοσήματα. Πάντως, άσχετα με το τι συμβαίνει, αυτές οι επιπλοκές της εγκυμοσύνης μας δίνουν την «ευκαιρία» να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να προλάβουμε αυτά τα νοσήματα, πριν ακόμα εμφανιστούν.
Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία και το Αμερικανικό Κολλέγιο της Καρδιολογίας το 2011, είχαν συμπεριλάβει και τις επιπλοκές αυτές της κύησης (δηλαδή υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη) στους παράγοντες κινδύνου για μελλοντικά νοσήματα. Δυστυχώς όμως σήμερα, υπολογίζεται ότι ποσοστό μικρότερο από το 50% των γυναικών λαμβάνει τις απαραίτητες οδηγίες για τον κίνδυνο που ενέχουν αυτές οι επιπλοκές. Κατά γενικό κανόνα, ο γυναικολόγος δεν ενημερώνει τον προσωπικό ιατρό της γυναίκας για το τι έχει συμβεί κατά την εγκυμοσύνη και ο ιατρός συνήθως δεν ρωτάει τη γυναίκα αν αυτή είχε σακχαρώδη διαβήτη ή αρτηριακή υπέρταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γι’ αυτό το λόγο, και όχι μόνο, αν ο προσωπικός ιατρός δεν ρωτήσει για πιθανές επιπλοκές της εγκυμοσύνης, η ίδια η γυναίκα πρέπει να λαμβάνει πρωτοβουλία και να ενημερώνει τον ιατρό για πιθανές παθήσεις που είχε κατά την κύηση.
Σ ’αυτές τις γυναίκες, πρέπει να τονίζεται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μελλοντικά καρδιαγγειακά νοσήματα ή/και σακχαρώδη διαβήτη, σε σχέση με τις γυναίκες που δεν είχαν αρτηριακή υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη κατά την κύηση. Γι’ αυτό το λόγο, και όχι μόνο, πρέπει να ακολουθούν υγιεινό τρόπο ζωής, (όπως φυσικά πρέπει να κάνει ο καθένας μας), για να προλάβουν αυτά τα νοσήματα. Μεσογειακή δίαιτα, σωματική άσκηση, μακριά από κάπνισμα (ενεργητικό και παθητικό), επαρκής διάρκεια και καλής ποιότητας ύπνο, αποφυγή στρες και αλκοολούχων ποτών είναι απαραίτητα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Επιπλέον απαιτείται πιο συχνός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, του σακχάρου και της χοληστερίνης του αίματος ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα αν χρειαστεί. Η φροντίδα για τη μητέρα είναι συγχρόνως φροντίδα και για το παιδί τo οποίo η μητέρα πρέπει να προσέχει, και το οποίο έχει την ανάγκη της μητρικής στοργής.
Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
Harisios K. Boudoulas MD, PhD, PhD Hon., Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem.)
