Τα 100 χρόνια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης και οι τρεις αιώνες ιστορίας που «κρύβουν» οι θησαυροί της περνούν μπροστά από τα μάτια του επισκέπτη της έκθεσης, που βρίσκεται στημένη στον χώρο που θα φιλοξενήσει το μουσείο της στο υπέροχο κτίριο της Βιβλιοθήκης, που άλλαξε το τοπίο της περιοχής στον Δημοτικό Κήπο Κοζάνης στην οδό Δαβάκη.
Η έκθεση που στήθηκε με μεράκι από το προσωπικό του φορέα περιλαμβάνει εκθέματα και στιγμές των κυριότερων σταθμών στην λειτουργία της Βιβλιοθήκης. Με την βοήθεια της υπεύθυνης του αρχείου Ελένης Μαργαρίτη ξεναγηθήκαμε στον χώρο λίγο πριν ανοίξει επίσημα στο κοινό.
«Η έκθεση χωρίζεται σε περιόδους και φροντίσαμε τα εκθέματα να είναι τα πιο αντιπροσωπευτικά. Η πρώτη περίοδος είναι όταν η Βιβλιοθήκη ήταν σχολική, η δεύτερη όταν ήταν κοινοτική και η τρίτη ως δημοτική από το 1923 και μετά. Κάθε περίοδος έχει και κάτι πολύ σημαντικό που φροντίσαμε να εκτεθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να συνδέεται με τους υπόλοιπους θησαυρούς που διαθέτει και πιστέψτε με είναι πολύτιμοι και ιστορικά σημαντικοί» μας εξήγησε η κ. Μαργαρίτη.
Κατά την είσοδό του στην έκθεση, ο επισκέπτης ξεκινά την περιήγησή του από το χρονολόγιο που τον ταξιδεύει στον χρόνο. Από το 1690 όταν παραδίδονται στον μοναχό Ιωσήφ 440 θρησκευτικά και φιλολογικά βιβλία μέχρι τα εγκαίνια του νέου κτιρίου το 2018 έχουν μεσολαβήσει γεγονότα με που μόνο ασήμαντες δεν μπορεί να είναι.
Για παράδειγμα το 1791 παραδόθηκαν στον ιεροδιδάσκαλο Ιωνά Σπαρμιώτη 545 τόμοι θρησκευτικού, φιλοσοφικού, φιλολογικού και ιστορικού περιεχομένου και το 1800 η Βιβλιοθήκη αριθμούσε 822 τόμους βιβλίων. Το 1813 κατασκευάζεται το πρώτο κτίριο της Κοινοτικής Βιβλιοθήκης δεξιά της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και με διάφορες δωρεές κυρίως Μητροπολιτών, το 1880 αριθμούσε περί τους 5600 τόμους πλην των χειρογράφων.
Το 1916 με πρωτοβουλία του τότε Επισκόπου Ειρηνουπόλεως και αργότερα Πατριάρχη Φωτίου Β΄, ιδρύεται το ανεξάρτητο σωματείο «Αναγνωστήριον Κοζάνης» και το 1929 διορίζεται ως έφορος ο Ν.Π. Δελιαλής, με πρωτοβουλία του οποίου γίνονται κινήσεις για μεταφορά της βιβλιοθήκης. Το 1963 με δαπάνη των αδελφών Κοβεντάρου που ζούσαν στις ΗΠΑ η Βιβλιοθήκη μετεγκαταστάθηκε και το 1985 μετακόμισε στον 2ο όροφο του κτιρίου στην πλατεία 28ης Οκτωβρίου όπου και έμεινε έως το 2018.
«Στην έκθεση το κοινό μπορεί να δει τα σημαντικά έγγραφα και τις αποφάσεις που πάρθηκαν μέχρι να φτάσουμε στο σημερινό κτίριο. Μπορεί κανείς να διαβάσει τις ιστορίες των αδελφών Κοβεντάρων και του Ψαριανού, ο οποίος έκανε την τελευταία μεγάλη δωρεά των 15.000 βιβλίων. Τα εκθέματα είναι ενδεικτικά και μερικά από αυτά δεν έχουν εκτεθεί ποτέ. Είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να μάθει το κοινό λεπτομέρειες για την ιστορία της Βιβλιοθήκης που καμαρώνουμε» συμπλήρωσε η κ. Μαργαρίτη.
Οι βασικοί σταθμοί στην πορεία της Κοβενταρείου
17ος αιώνας: Στο δεύτερο μισό αναφέρεται η έναρξη της ως σχολική
1791: Παράδοση της βιβλιοθήκης στον ιεροδιδάσκαλο Ιωνά
1813: Κοντά στο ναό του Αγίου Νικολάου χτίζεται ένα μικρό θολωτό οίκημα με διάφορες αίθουσες που ονομάζεται Οίκος Βελτιώσεως.
1916: Ιδρύεται το αναγνωστήριο Κοζάνης, σωματείο που παραλαμβάνει τα βιβλία του Οίκου.
1923: Γίνεται η παράδοση στον Δήμο και η σύσταση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης.
1963: αποκτά το προσωνύμιο Κοβεντάρειος προς τιμή των δωρητών της, με την προσθήκη του κτηρίου δίπλα στο δημαρχείο Κοζάνης.
1986: Γίνεται αυτοτελές ΝΠΔΔ του Δήμου και σήμερα διοικείται από 11μελές ΔΣ
1995: Ιδρύεται το ΙΝΒΑ (πολιτιστικό δίκτυο πόλεων) με κύριο στόχο την ανάδειξη της ΚΔΒΚ
2018: Έχουμε τα εγκαίνια και την έναρξη της λειτουργίας της στο νέο κτίριο, μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ.
Σήμερα η συλλογή της περιλαμβάνει δεκάδες χιλιάδες έντυπα, χειρόγραφα, λυτά έγγραφα, περιοδικά, εφημερίδες- κυρίως τοπικές- αρχαιολογική συλλογή, χάρτες κ.α. που μπορεί κανείς να αναζητήσει ηλεκτρονικά στον κατάλογο της, ενώ έχει ψηφιοποιήσει περισσότερες από 1.550.000 σελίδες.
Σωκράτης Μουτίδης
