Αν δεν έχεις επισκεφτεί ποτέ τα Άγραφα και πρόκειται να το κάνεις, καλό είναι να ξεχάσεις ό,τι είχες στο μυαλό σου και ό,τι φανταζόσουν για αυτά. Γιατί είναι από τις περιπτώσεις που η πραγματικότητα ξεπερνάει κατά πολύ τη φαντασία. Είναι εντυπωσιακό το πως υπάρχει ακόμα και σήμερα ένα δίκτυο χωριών και οικισμών που επικοινωνούν μεταξύ τους μόνο με χωματόδρομους αρκετών χιλιομέτρων. Είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό ότι σε αυτούς τους δρόμους, την περίοδο του καλοκαιριού έχει κίνηση.
Μέρα 1η
Προσεγγίσαμε τον ορεινό όγκο των Αγράφων αργά το απόγευμα αφήνοντας πίσω μας το Μουζάκι, σε μια ώρα όπου το φως απαλαίνει με το ροζ και τις πιο απότομες κόψεις. Ανεβαίνοντας το δρόμο προς Πετρίλο, εντυπωσιακές κορυφές μας κλείνουν τον ορίζοντα. Στόχος μας, τα Επινιανά, στα νότια και το φαράγγι του Ασπρορέματος, το οποίο θα το διασχίζαμε την επόμενη μέρα.
Σταματάμε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Βλασίου, λίγο πριν τη διασταύρωση για Πετρίλο και Βλάσι. Ο αέρας του βουνού είναι τόσο αναζωογονητικός που δεν ντύνεται κανείς μας παρά την ξαφνική δροσιά. Είναι η πρώτη επαφή που έχω με τον ορεινό όγκο και προσπαθώ να αντιστοιχίσω τις απέναντι κορυφές με όποιο όνομα μου ΄ρχεται στο νου. Στον αρχικό σχεδιασμό ήταν να διανυκτερεύσουμε στην εκκλησία για να μη μας πιάσει νύχτα στον χωματόδρομο που προσέγγιζε τα Επινιανιά. Τελικά, μετά από σύντομη διαβούλευση αποφασίζουμε να συνεχίσουμε μέχρι το σημείο όπου αρχίζει ο χωματόδρομος και να κατασκηνώσουμε κάπου εκεί μέχρι το επόμενο πρωί όπου θα ξεκινούσαμε με το πρώτο φως. Μετά το Πετρίλο όπου είχε απροσδόκητα πολύ κόσμο – παραμονή δεκαπενταύγουστου – πήραμε πληροφορίες από διερχόμενο οδηγό για τον κατάσταση του δρόμου για Επινιανιά, ο οποίος μας πληροφόρησε ότι πρόκειται για χωματόδρομο σε πολύ κατάσταση και που τα αυτοκίνητά μας τον έβγαζαν άνετα. Έτσι μετά τον Μάγειρο, κόψαμε αριστερά από την άσφαλτο και μπήκαμε στον χωματόδρομο, όταν άρχιζε να βραδιάζει. Στα πρώτα πέντε χιλιόμετρα λέγαμε συνέχεια πόσο καλός είναι ο χωματόδρομος, φαρδύς με ήπιες κλίσεις μέχρι που φτάσαμε στη διασταύρωση για το Τροβάτο και μας κατάπιε το έρεβος του φαραγγιού του ρέματος της Κουστέσας.
Ο δρόμος έγινε πιο στενός, με μεγάλη κατηφορική κλήση, χωρίς επικίνδυνα περάσματα αλλά μέσα στο απόλυτο σκοτάδι – διανύαμε και περίοδο νέας Σελήνης – με μόνο οδηγό την οθόνη του GPS. Παρήγορο μου φαινόταν το γεγονός ότι σε όλη την πορεία υπήρχαν στύλοι ρεύματος. Κατεβαίνοντας συναντήσαμε δύο αυτοκίνητα ντόπιων που ανέβαιναν για Πετρίλο (!) νυχτιάτικα (!). – Καλά πάτε παιδιά! Μετά το Τροβάτο θα αφήσετε τη διασταύρωση με την άσφαλτο και θα συνεχίσετε. Ναι!Ναι! Χωματόδρομος, αλλά καλός. Περάσαμε τη διασταύρωση για Κουστέσα και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε για Τροβάτο. Μικρή στάση για ανασύνταξη στην είσοδο του χωριού και στα επόμενα εφτά χιλιόμετρα ο χωματόδρομος σταματούσε στη γέφυρα του Αγραφιώτη.
Κορυφή Καραβα
Στάση στο Τροβάτο
Επινιανά
Μετά από εικοσιεννιά χιλιόμετρα χωματόδρομο φτάσαμε νύχτα στα Επινιανά, που απλώνονται αμφιθεατρικά και με μεγάλη κλίση κάτω από την Τσούμα και μαζί σε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου παιδιά παίζουν στο ηρώο μπροστά από τη εκκλησία, άλλα μικρότερα παρακολουθούν ταινία κινουμένων σχεδίων σε εκράν στημένο στην πλατεία, παρέες εφήβων με παγωτά και μπύρες κάνουν βόλτες και οι δύο ταβέρνες του χωριού είναι γεμάτες. Στήσαμε σκηνές στο γρασίδι στην αυλή του σχολείου, σε ένα γήπεδο μικρών διαστάσεων. Οι πιτσιρικάδες έχουν μαζευτεί στην απέναντι παιδική χαρά και μας παρακολουθούν. Ο πιο ξεψαρωμένος μας ρωτάει τι ώρα θα φύγουμε το πρωί γιατί έχουν κανονίσει αγώνα για τις έντεκα.
Μέρα 2η
06:30πμ. Ένας συνεχής χτύπος ακούγεται έξω από τη σκηνή, σαν μπαστούνι τυφλού που χτυπάει το δρόμο, και ανοίγοντας τα μάτια μετά από έναν ανήσυχο ύπνο φαντάζομαι κάποιον τυφλό παππού να ξυπνάει αξημέρωτα και να παίρνει τους πλακόστρωτους δρόμους με τη δροσιά του πρωινού. Βγάζω το κεφάλι έξω από τη σκηνή, ο ήλιος είναι ακόμα πίσω από τις κορυφές κάνοντας έντονο το περίγραμμά τους, ο αέρας μου χτυπάει το πρόσωπο και ο δρυοκολάπτης ξαφνικά σταματάει να χτυπάει το δέντρο από πάνω μας.
Συνεπείς στον λόγο μας και ένεκα του επερχόμενου ποδοσφαιρικού αγώνα μαζεύουμε σκηνές και υπάρχοντα και ετοιμαζόμαστε για την διάσχιση του φαραγγιού του Ασπρορέμματος, από το μονοπάτι που ενώνει τα Επινιανά με τον εγκαταλειμμένο οικισμό του Ασπρορέματος. Πρόκειται για καλά συντηρημένο μονοπάτι χωρίς δυσκολίες και τεχνικά περάσματα, εκτός από ένα σημείο μήκους ενός μέτρου όπου έχει υποχωρήσει η υποκείμενη λιθοδομή. Το μονοπάτι κινείται μέσα σε πυκνό δάσος αλλά το πιο εντυπωσιακό τμήμα του είναι οι λαξευμένες ορθοπλαγιές του φαραγγιού καθώς και τα χτιστά με πέτρα περάσματα. Διανύσαμε μια απόσταση πέντε χιλιομέτρων, μαζέψαμε ρίγανη και μέντα και κάναμε στάση στη γέφυρα που διασχίζει το Ασπρόρεμμα. Επιστρέψαμε προκειμένου να προλάβουμε να δούμε και τον ομώνυμο οικισμό των Αγράφων.
Μετά τη διασταύρωση για το Τροβάτο συνεχίζουμε για Άγραφα όπου ο χωματόδρομος διακόπτεται από τμήματα ασφάλτου. Περνάμε τον καταπράσινο Μύλο των Αγράφων και το καφενείο δίπλα από το ποτάμι, όπου θα έπρεπε να είχαμε κάνει στάση. Όταν φτάνουμε στον οικισμό η κατάσταση είναι η ίδια με την εικόνα που αντικρίσαμε την προηγούμενη μέρα. Παιδιά να παίζουν στην αυλή του σχολείου, να ακούνε μουσική και να ετοιμάζουν πάρτι για το βράδυ. Ενώ στο καφενείο της πλατείας και στις αυλές των σπιτιών είναι μαζεμένες οικογένειες που συναντήθηκαν για τον δεκαπενταύγουστο. Επίσκεψη στα σημεία ενδιαφέροντος του χωριού, καφέ στην πλατεία και επιστροφή στα Επινιανά, το χωριό μας πλέον.
Μέρα 3η
Μυρίζει καφές! Ξυπνάω και είμαι μόνη μου στη σκηνή. Το sleeping bag δίπλα μου, μαζεμένο. Όταν βγαίνω έξω έχουν ήδη ξυπνήσει όλοι και πίνουν ζεστό καφέ στις μεταλλικές τους κούπες. Μαζεύουμε τη μικρή μας κατασκήνωση και αποχωρούμε. Ο προορισμός μας σήμερα είναι ο αυχένας της Νιάλας πάνω από τον οικισμό των Βραγγιανών. Κάνουμε μία στάση στη Μονή Στάνας, που βρίσκεται στο δρόμο μας και συνεχίζουμε για Βραγγιανά.
Μοναστήρι Στανας
Κατευθυνόμαστε προς Τροβάτο από τον χωματόδρομο που είχαμε πάρει νύχτα δύο πριν μέρες, μόνο που τώρα μπορούμε να δούμε το φαράγγι του Αγραφιώτη με τις απότομες ορθοπλαγιές στο σημείο που σμίγει με το Ασπρόρεμα και λίγο πιο κάτω την παλιά ξύλινη γέφυρα που ένωνε το μονοπάτι με τα Άγραφα. Διερχόμενο όχημα μας προειδοποιεί: Ένας – ένας παιδιά στη γέφυρα! Στη θέση Έλατος στρίβουμε για τα Βραγγιανά με στάση στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής όπου βρισκόταν η Σχολή Γραμμάτων Γούβας. Από εκεί συνεχίζουμε από την επαρχιακή οδό για Καρδίτσα. Στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου παίρνουμε τον χωματόδρομο που οδηγεί στον οικισμό Καμάρια και περνάει κάτω από τον αυχένα της Νιάλας όπου βρίσκεται και το ομώνυμο μνημείο για τα θύματα του Εμφυλίου.
Αγία Παρασκευή Βραγγιανων
Τι παλιό γεφύρι για Άγραφα
Μπαίνουμε στον χωματόδρομο έχοντας στα αριστερά μας το Μπορλέρο και μετά από λίγο τον κάμπο της Καρδίτσας. Στη στροφή του δρόμου ορθώνεται μπροστά μας το Φλυτζάνι και αμέσως μετά απλώνονται τα αλπικά λιβάδια της Νιάλας. Κατευθυνόμαστε νότια, αφήνουμε το αυτοκίνητο σε ένα ασφαλές πλάτωμα και συνεχίζουμε τα υπόλοιπα τρία χιλιόμετρα που απομένουν για το μνημείο, με τα πόδια. Στην πορεία συναντάμε αγροτικό αυτοκίνητο, αφού στην περιοχή έχει αρκετές κτηνοτροφικές μονάδες. Το αυτοκίνητο ξεμακραίνει και χάνεται και η απόλυτη σιωπή του βουνού μας κυκλώνει. Μαζί και οι ιστορίες για όσα διαδραματίστηκαν εκεί ένα παγωμένο βράδυ τον Απρίλιο του ‘47. Αφήνουμε ένα λουλούδι στο λιτό, όπως αρμόζει, μνημείο και ανεβαίνουμε στον αυχένα. Βλέπουμε μέχρι την Καλιακούδα και τα Βαρδούσια, ενώ από κάτω μας τα χωριά των Αγράφων κρύβονται στις δασωμένες πλαγιές. Επιστρέφουμε στο αυτοκίνητο, παίρνουμε πίσω τον χωματόδρομο και το ταξίδι στα Άγραφα έχει τελειώσει μόλις φτάσουμε στον Άγιο Νικόλαο και πάρουμε τον δρόμο για την Καρδίτσα.
Το μνημείο του εμφυλίου στη Νιάλα
Ο αυχενας της Νιάλας
Αντί επιλόγου:
Αν αποφασίσετε να πάτε στα Άγραφα μην μείνετε σε σκηνές, αν δεν σας αρέσει να σας ξυπνήσουν αξημέρωτα τα κοκόρια, τα πουλιά του δάσους και κάθε μεγάλο έντομο που θα πετάει δίπλα σας. Αν δεν θέλετε να αντικρίσετε τον ήλιο να βγαίνει πίσω από την κορυφογραμμή με μια κούπα ζεστό καφέ στο χέρι που θα έχετε ετοιμάσει με το νερό της διπλανής πηγής. Αν δεν θέλετε να σας καλημερίσει το μισό χωριό καθώς θα κόβετε βόλτες με το χαρτί υγείας υπό μάλης. Αν δεν θέλετε να την αράξετε το βράδυ στο γρασίδι για αστροπαρατήρηση, κρασί σε κούπες και κουτάκια μπύρες με τα πιο παράταιρα συνοδευτικά, μπισκότα, κρακεράκια, κεφτεδάκια κλπ. Μπορείτε να βρείτε και ξενώνες.
Εύα Αραμπατζή
Αύγουστος 2020
