Γράφουν οι Κωνσταντίνος και Χαρίσιος Μπουντούλας*
«Δεν αρκεί οι μηχανές να είναι έξυπνες. Πρέπει να ευθυγραμμίζονται και με τις ανθρωπιστικές αξίες» Stuart J Russel, διακεκριμένος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Berkley των ΗΠΑ, με εξειδίκευση στην τεχνητή νοημοσύνη
Πριν από εννέα χρόνια (2016), ο διάσημος φυσικός Geofrey Hilton, που είχε τιμηθεί με το βραβείο Nobel το 2024 για την έρευνά του στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), είχε δηλώσει ότι πρέπει να σταματήσει η εκπαίδευση ακτινολόγων. Είναι φανερό ότι σε πέντε χρόνια η ΤΝ θα ξεπεράσει τους ανθρώπους σ ’αυτό τον τομέα. Η πρόβλεψή του όμως αυτή απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Στη Mayo Clinic των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ, ένα από τα καλύτερα νοσοκομεία του κόσμου), υπάρχουν σήμερα τετρακόσοι ακτινολόγοι, και ο αριθμός αυτών έχει αυξηθεί κατά 55% από το 2016. Επιπλέον το Αμερικανικό κολλέγιο Ακτινολογίας, σε ανακοίνωση που έκανε το 2025, προβλέπει ότι ο αριθμός των ακτινολόγων στις ΗΠΑ θα αυξηθεί κατά 26% στα επόμενα τριάντα χρόνια (Radiology Business May 15, 2025 ).
Στις ΗΠΑ μέχρι σήμερα, έχουν εγκριθεί πάνω από χίλιες εφαρμογές ΤΝ για την ιατρική, και στη Mayo Clinic υπάρχουν πάνω από διακόσια πενήντα προγράμματα αυτής, τα περισσότερα των οποίων χρησιμοποιούνται στην ακτινολογία και την καρδιολογία. Στη Mayo Clinic όπου η ΤΝ χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια, έχουν παρατηρήσει ότι αυτή βοηθάει σημαντικά τους ακτινολόγους στην ερμηνεία των διαφόρων εικόνων. Σε ορισμένες περιπτώσεις τους βοηθάει να εστιάσουν την προσοχή τους σε ένα ορισμένο σημείο όπου υπάρχει υποψία για πιθανό παθολογικό υπόστρωμα. Με την ΤΝ δυνατόν να κάνουν τις εικόνες πιο καθαρές και να χρωματίσουν με διαφορετικό χρώμα κάθε ιστό για να καθορίσουν καλύτερα παθολογικές καταστάσεις. Προσέτι βοηθάει τους ακτινολόγους να εκτιμήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια μικρές διαφορές που υπάρχουν και να διαγνώσουν π. χ. καρκίνο του παγκρέατος δυο χρόνια νωρίτερα σε σχέση με τη διάγνωση που θα είχε γίνει με τις κλασσικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται σήμερα. Οι ακτινολόγοι δηλαδή χρησιμοποιούν την ΤΝ σαν ένα δεύτερο μάτι. Επίσης με την ΤΝ δυνατόν να υπολογίσουν τη μάζα ενός οργάνου (νεφρού, ήπατος, άλλου), μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, διαδικασία που για να γίνει χωρίς ΤΝ θα απαιτούσε είκοσι με τριάντα λεπτά από τον ακτινολόγο. Προσέτι, ο ακτινολόγος έχει τη δυνατότητα να καθορίσει τι σημασία έχει μια παθολογική εικόνα σε ένα συγκεκριμένο ασθενή, και όχι απλώς να κάνει γνωμάτευση έχοντας ως βάση μόνο την εικόνα.
Η ΤΝ βοηθάει τους ακτινολόγους (και τους ιατρούς γενικά), να εκτελέσουν καλύτερα την αποστολή τους, δεν είναι σε θέση να αντικαταστήσει τον Ιατρό, ούτε και πανάκεια που θα λύσει όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ιατρική. Η ΤΝ όμως θα αυξήσει σημαντικά τις ικανότητες του Ιατρού, όπως έχει κάνει και η μέχρι σήμερα τεχνολογία. Είναι ο συνδυασμός Ιατρού και ΤΝ και όχι η ΤΝ μόνη της. Όσοι ισχυρίζονται το αντίθετο υποτιμούν την πολυπλοκότητα της Ιατρικής και το ρόλο που διαδραματίζει ο Ιατρός. Όταν ο Hilton ερωτήθηκε (New York Times, 14 Μαΐου 2025) για την πρόβλεψη που είχε κάνει το 2016, απάντησε ότι η ΤΝ θα κάνει τον ακτινολόγο πιο αποδοτικό και θα συμβάλλει στην μεγαλύτερη ακρίβεια των γνωματεύσεών του. Ο βιοχημικός David Baker που είχε τιμηθεί με το βραβείο Nobel στη χημεία το 2024, για την πρωτοποριακή του έρευνα στη σύνθεση πρωτεϊνών χρησιμοποιώντας την ΤΝ, είχε επισημάνει ότι η ΤΝ είναι απλώς ένα εργαλείο «a tool» και όχι για να συναγωνιστεί ή και να ξεπεράσει τις ικανότητες του ανθρώπου.
Η ΤΝ θα απαλλάξει τον Ιατρό από πολλές ασχολίες που δεν έχουν άμεση σχέση με την καθαρά κλινική ιατρική πράξη (τήρηση ιατρικών αρχείων, καταγραφή διαχρονικών μεταβολών μιας χρόνιας νόσου, επικοινωνία ιατρών με άλλους φορείς υγείας και πολλά άλλα). Έτσι θα δοθεί περισσότερος χρόνος στον Ιατρό να ασχοληθεί αποκλειστικά με τον άρρωστο. Θα δοθεί η ευκαιρία στον Ιατρό να ακούσει τον ασθενή και στον ασθενή που νιώθει την ανάγκη να πει την ιστορία του, να ακουστεί. Θα επαναφέρει δηλαδή τη σχέση Ιατρού-Ασθενή η οποία σιγά-σιγά άρχισε να χάνεται.
Η τεχνολογία φυσικά διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην Ιατρική σήμερα. Ο Ιατρός όμως πρέπει να γνωρίζει τι μπορεί να δώσει μια τεχνολογία και το σπουδαιότερο τι αυτή δεν είναι σε θέση να δώσει. Τα αποτελέσματα της οποιασδήποτε τεχνολογίας θα τα μεταφέρει ο Ιατρός στον ασθενή. Αυτό όμως δεν αρκεί. Ο Ιατρός ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάει ότι η κλινική ιατρική πράξη είναι κάτι περισσότερο από τεχνολογία και επιστήμη. Αυτή περιλαμβάνει τον ασθενή, την ασθένεια, την επίδραση της ασθένειας στον ασθενή και το περιβάλλον του και πολλά άλλα. Ο Ιατρός ακούει με προσοχή, δίνει κουράγιο και συχνά αποφασίζει μαζί με τον ασθενή. Ο Dickinson Richards (1895-1975), που είχε τιμηθεί με το βραβείο Nobel το 1954, για την πρωτοποριακή του έρευνα στην παθοφυσιολογία του κυκλοφορικού συστήματος χρησιμοποιώντας την τεχνική του καρδιακού καθετηριασμού, είχε επισημάνει ότι το ακουστικό φέρνει σε στενή επαφή τον Ιατρό με τον ασθενή και η προσφορά του αυτή, ίσως είναι ακόμα μεγαλύτερη και από τα ακροαστικά ευρήματα που παρέχει. Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης είχε επισημάνει ότι είναι απαραίτητο ο Ιατρός να δώσει όχι μόνο την απαιτούμενη θεραπεία, αλλά να δώσει ακόμα και τον εαυτό του στον ασθενή και στους γύρω από αυτόν.
Η Ιατρική επιστήμη και η τεχνολογία θα εξελίσσονται επ’άπειρον. Μέσα σ ’αυτή την αέναη αλλαγή, η αποστολή του Ιατρού που είναι να διατηρεί την υγεία του συνανθρώπου του, θα παραμένει αναλλοίωτη και σταθερή ασχέτως τόπου, χρόνου, και τεχνολογίας. Ο Francis Peabody σε μια διάλεξή του στους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου του Harvard είχε τονίσει ότι το μυστικό της ιατρικής περίθαλψης είναι η φροντίδα για τον ασθενή «…for the secret of the care of the patient is in caring for the patient». Καμιά τεχνολογία δεν είναι σε θέση να φροντίσει άμεσα για τον ασθενή. Εκείνο που η τεχνολογία μπορεί να κάνει, είναι να δώσει στον Ιατρό την απαραίτητη πληροφορία, ώστε αυτός να φροντίσει για τον ασθενή.
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Head of Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
*Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon. , Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem.)
