Η απολιγνιτοποποίηση είναι αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται ασφαλώς, για μια κίνηση επιβεβλημένη για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο λιγνίτης αντιπροσωπεύει το παρελθόν και αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους.
Ωστόσο, η απολιγνιτοποίηση είναι μια σύνθετη εξίσωση με πολλές παραμέτρους, που η λύση της απαιτεί λεπτούς χειρισμούς. Η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων θα φέρει τα πάνω κάτω στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, εκεί δηλαδή, όπου η οικονομική και η κοινωνική πραγματικότητα οργανώνονται γύρω από τις λιγνιτικές δραστηριότητες.
Είναι απολύτως λογικό οι άνθρωποι σε αυτές τις περιοχές να φοβούνται και να αγωνιούν, αφού η ζωή τους πρόκειται να αλλάξει άρδην και σε κάθε επίπεδο – οικονομικό, πολιτιστικό, περιβαλλοντικό κλπ. Πολύ σύντομα θα βρεθούν σε μια ριζικά διαφορετική κατάσταση από αυτή που έχουν συνηθίσει εδώ και δεκαετίες.
Θέλουν λοιπόν να ξέρουν πώς θα είναι η ζωή και η καθημερινότητά τους την επόμενη μέρα: θα έχουν δουλειά; Πώς θα ζουν τις οικογένειές τους; ποια επαγγέλματα θα έχουν μέλλον για τα παιδιά τους; Από πού θα προμηθεύονται φθηνή ενέργεια; Τι θα απογίνουν οι τεράστιες εκτάσεις που φιλοξενούσαν τις λιγνιτικές δραστηριότητες;
Όλα αυτά και πολλά περισσότερα είναι τα ερωτήματα που η πολιτεία καλείται να απαντήσει με ειλικρίνεια και πειστικότητα, αν θέλει να έχει με το μέρος της τις τοπικές κοινότητες, που είναι προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για να στεφθεί με επιτυχία το εγχείρημα.
Γιατί τόσο μεγάλες παρεμβάσεις δεν γίνονται με το πάτημα ενός κουμπιού. Απαιτούν λεπτομερή σχεδιασμό και γενναία χρηματοδότηση, αλλά πρωτίστως, την ευρεία συναίνεση και τη συνεργασία των τοπικών κοινωνιών. Διαφορετικά, προκαλούν έντονες αντιδράσεις και διχασμό που καθιστούν αμφίβολη την υλοποίησή τους.
Αυτά άλλωστε είναι και τα διδάγματα των τελευταίων μηνών από την κρίση της πανδημίας covid-19, την οποία η πολιτεία διαχειρίστηκε με πρωτοφανή επιτυχία, σε σημείο μάλιστα η χώρα μας να γίνει πρότυπο για όλον τον κόσμο.
Που στηρίχτηκε όμως αυτή η επιτυχία; Σε δύο κυρίως πράγματα. Αφενός η πολιτεία έδρασε έγκαιρα και αποτελεσματικά, έλαβε δηλαδή προληπτικά μέτρα και κατάφερε να περιορίσει το πρόβλημα πριν βγει εκτός ελέγχου, όπως είδαμε να συμβαίνει σε τόσες άλλες χώρες. Αφετέρου, διεκδίκησε ενεργά τη συναίνεση των πολιτών σε κάθε βήμα.
Κλειδί εδώ ήταν η καθημερινή ενημέρωση των πολιτών και η εξαντλητική τεκμηρίωση των μέτρων που λαμβάνονταν και βέβαια, η ειλικρίνεια, αφού οι υπεύθυνοι ουδέποτε επιχείρησαν να εξωραΐσουν την κατάσταση.
Έτσι, η πολιτεία κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και εκείνοι πειθάρχησαν στα μέτρα γιατί αισθάνονταν ότι στο τιμόνι βρίσκεται κάποιος που ξέρει τι κάνει και το κάνει αποτελεσματικά, αλλά κυρίως, τους αντιμετωπίζει με σεβασμό και υπευθυνότητα. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια οι Έλληνες λειτούργησαν ως σύνολο, δούλεψαν με ομοψυχία για έναν κοινό στόχο και βγήκαν νικητές.
Να λοιπόν ποια είναι η μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθήσουμε και στην απολιγνιτοποίηση: έγκαιρες πρωτοβουλίες – να μη φτάσουμε στο παραπέντε για να τρέχουμε να πάρουμε πυροσβεστικά μέτρα, ολοκληρωμένος σχεδιασμός και αποτελεσματική διαχείριση – όχι αποσπασματικές δράσεις και μπαλώματα, και φυσικά, ουσιαστική εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών.
Αυτά θα πρέπει να συμπυκνώνονται στη φιλοσοφία του master plan της απολιγνιτοποίησης, αλλά και της επιτροπής που έχει αναλάβει την υλοποίησή του, υπό τον κ. Μουσουρούλη και την πολιτική εποπτεία του κ. Κ. Χατζηδάκη.
Οι πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης πρέπει να πεισθούν ότι το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων είναι όχι μόνο αναγκαίο αλλά και προς το συμφέρον τους. Οι εύλογες ανησυχίες τους χρειάζεται να απαντηθούν με ειλικρίνεια, η γνώμη τους και η ενεργή συμμετοχή τους θα πρέπει να εξασφαλιστούν σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.
Εν ολίγοις, οι κάτοικοι των λιγνιτικών περιοχών θα πρέπει να αισθανθούν ότι είναι συνδιαμορφωτές της μεταλιγνιτικής εποχής και όχι παθητικοί αποδέχτες ενός αβέβαιου μέλλοντος που ετοιμάζεται ερήμην τους. Ότι η μετάβαση είναι όχι μόνο βιώσιμη αλλά και δίκαιη, αφού κανείς δεν θα μείνει πίσω και τα οφέλη της υπερκαλύπτουν τα σημαντικά κόστη της. Θέλει δηλαδή και η απολιγνιτοποίηση των Τσιόδρα της!
Τα παραπάνω θέτουν τις εταιρείες που θα συμμετάσχουν στο εγχείρημα μπροστά σε πρωτόγνωρες προκλήσεις. Δεν θα κληθούν, απλώς, να υλοποιήσουν το τάδε ή το δείνα έργο, αλλά να λειτουργήσουν ως οργανικό τμήμα των τοπικών κοινοτήτων, να αφουγκραστούν τις αγωνίες τους, να ενσωματώσουν τις επιθυμίες τους, να καθησυχάσουν τους φόβους τους και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους. Ο ρόλος τους παύει να είναι μόνο τεχνικός και διεκπεραιωτικός και αποκτά δυναμικό και διαλογικό χαρακτήρα, γίνεται με δύο λόγια, κοινωνικός.
– Ο Ιωάννης Δέτσης είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας και Στρατηγικής Ανάπτυξης με εξειδίκευση σε έργα Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και Οργάνωσης σε φορείς ιδιωτικού και δημοσίου τομέα.
