Της Μάγδας Ανδρονικίδου, γεωπόνου
Οι αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και οι ανατιμήσεις στα αγροτικά εμπορεύματα ξεκίνησαν με την πανδημία, στη συνέχεια εντάθηκαν με τα ακραία καιρικά φαινόμενα (κλιματική αλλαγή) και συνέχισαν στην ενεργειακή κρίση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περισσότερο με την πολεμική σύρραξη Ουκρανίας-Ρωσίας, με συνέπεια τον τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία.
Οι εξαγωγές Ρωσίας-Ουκρανίας, καλύπτουν παγκοσμίως το 30% του σιταριού, το 20% του καλαμποκιού, το 80% του ηλιέλαιου, το 30% του κριθαριού, που είναι βασικά συστατικά για τρόφιμα και ζωοτροφές. Οι εμπορικές σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ισχυρές, αλλά ο πόλεμος θα τις διαταράξει. Πρέπει να ενισχυθεί η επισιτιστική ασφάλεια στην Ευρώπη και να μειωθεί η εξάρτηση από το Ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Θα αναρωτηθεί εύλογα κάποιος, η Ελλάδα δεν έχει ούτε σιτάρι; Η Ελλάδα είναι καλυμμένη με σκληρό σιτάρι (για μακαρόνια, σιμιγδάλι) λόγω συνδεδεμένης ενίσχυσης, αλλά παράγει μόνο το 20% του μαλακού σιταριού που χρειάζεται (για ψωμί). Βέβαια στις βόρειες χώρες λόγω ψύχους, δεν γίνεται η καλλιέργεια σκληρού σιταριού.
Η έλλειψη σιταριού και η ακρίβεια αυτού (πέραν της αισχροκέρδειας) είναι πρόβλημα. Στην Ελλάδα πέρυσι το μαλακό σιτάρι είχε 21 λεπτά/κιλό, στο μύλο έφτανε τα 27 λεπτά και στο φούρνο τα 37 λεπτά. Τώρα αντίστοιχα είναι 21-45-77 λεπτά το κιλό.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η Παγκόσμια Τράπεζα ανησυχούν για την διατάραξη της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική, γιατί εξαρτώνται από την παραγωγή δημητριακών Ουκρανίας-Ρωσίας. Η ΕΕ λέει “ πρέπει να θρέψουμε τους λαούς μας”.
Ο Φινλανδός υπουργός γεωργίας στην συνάντηση του συμβουλίου υπουργών Γεωργίας είπε: «έρχεται επισιτιστική κρίση, χρειάζονται στήριξη οι αγροκτηνοτρόφοι μας, τα κόστη παραγωγής ξέφυγαν με τα λιπάσματα – τις ζωοτροφές – την ενεργειακή κρίση.»
Ένας κόσμος με ασταθή προμήθεια τροφίμων δοκιμάζεται από εξεγέρσεις –από λιμό – από κοινωνικές αναταραχές και μαζική μετανάστευση. Ήδη ο πόλεμος προκάλεσε κύμα σοκ στις διεθνείς αγορές τροφίμων, επιδείνωσε την παγκόσμια πείνα, διατάραξε την προσφορά και διόγκωσε τις τιμές.
Λιπάσματα: Οι τιμές των λιπασμάτων οδηγήθηκαν σε ιστορικά υψηλά εξαιτίας διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα, εκτόξευσης κόστους πρώτων υλών, υψηλής ζήτησης και γεωπολιτικών παιχνιδιών. Η ουρία και τα αζωτούχα λιπάσματα π.χ. από 16€ το σακί πέρυσι, φέτος εκτινάχθηκαν στα 40€. Σταμάτησε η ροή καλίου από την Λευκορωσία, λόγω κυρώσεων από την ΕΕ. Αρκετές μονάδες λιπασμάτων, όπως ο γίγαντας των λιπασμάτων YARA ανέστειλαν την λειτουργία τους λόγω υψηλού κόστους πρώτων υλών, ενέργειας και κυρίως φυσικού αερίου (αμμωνία και θείο είναι υποπροϊόντα φυσικού αερίου) και υψηλού κόστους μεταφοράς. Παράγοντες της αγοράς υπολογίζουν 20 με 30 % υποχώρηση της χρήσης λιπασμάτων στα χωράφια (υπολίπανση).
Ζωοτροφές: Οι αυξήσεις τιμών στις ζωοτροφές γίνονται εκρηκτικές και γίνεται «μέγας χαμός» στις αυξήσεις του κόστους παραγωγής (πετρέλαιο-ρεύμα). Οι εκτροφές στη κτηνοτροφία και πτηνοτροφία είναι μη βιώσιμες. Πρωτόγνωρη κατάσταση! Θα δούμε κοπάδια να υποσιτίζονται γιατί απειλείται έλλειψη ζωοτροφών, θα δούμε μείωση ζωϊκού κεφαλαίου, συρρίκνωση της παραγωγικότητας των μονάδων, λιγότερο γάλα και γαλακτομικά, πέραν της εμφάνισης ασθενειών (η κοινή αγροτική πολιτική στοχεύει στην ευζωία των ζώων). Το καλαμπόκι από 18 λεπτά πήγε 36 – 40 λεπτά λένε οι πτηνοτρόφοι. Το τριφύλλι από 16 λεπτά έχει 39 λεπτά σήμερα. Λάθος η εξάρτηση της χώρας μας από σκόνη γάλακτος και παγοκολόνες από Γερμανία και Ολλανδία και καλαμπόκι από Ρουμανία – Βουλγαρία!
Στρατηγικές «από το αγρόκτημα στο πιάτο (F2F)» και «βιοποικιλότητας»: Πολλές οι φωνές για αναβολή αυτών των στρατηγικών του νέου πρασινίσματος για χάρη των δημητριακών, των οσπρίων, των ζωοτροφών. Προτεραιότητα έχει η παραγωγικότητα έναντι των πολιτικών πρασινίσματος. Όμως, ο επίτροπος Γεωργίας στις 21/3 κατέστειλε κάθε έκκληση για εγκατάλειψη των στρατηγικών αυτών. Το μόνο που είπε είναι ότι απελευθερώνονται από την υποχρεωτική αγρανάπαυση 40 εκατομμύρια στέμματα αγροτικής γης της ΕΕ για καλλιέργειες. Αυτό σημαίνει ότι για την χώρα μας είναι 300 χιλιάδες στρέμματα. Πρόσφατα ο πρωθυπουργός είπε ότι η έκταση αυτή της αγρανάπαυσης είναι έτοιμη για καλλιέργεια π.χ με ηλίανθο για ηλιέλαιο. Επίσης, ο στόχος της Βιολογικής Γεωργίας αντί για 25% της καλλιεργήσιμης γης μέχρι το2030 να γίνει 17% .
Περισσότερη γη στο άροτρο θέλει η ΕΕ: Δίνονται κίνητρα από την Κομισιόν να αναζητηθούν εκτάσεις γης για καλλιέργεια. Στην Ελλάδα μέγα πρόβλημα της γεωργίας είναι ο μικρός και πολυτεμαχισμός του κλήρου. Με πολιτική βούληση όμως (τοπική και κεντρική) υπάρχει τρόπος μεγέθυνσης του κλήρου. Μεταβίβαση παραγωγικής γης σε κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Αντί αυτού όμως βλέπουμε να συνεχίζουν να μισθώνονται δημόσιες εκτάσεις στην Δυτ. Μακεδονία όχι σε ντόπιους, αλλά για βοσκοτόπια της Κρήτης με δικαιώματα από το εθνικό απόθεμα χωρίς σχεδιασμό από κάποιους.
Επίσης, με νομοθετική ρύθμιση επετράπη το 1% των παραγωγικών εκτάσεων ανά περιφέρεια η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Γιατί, μας περίσσευαν εκτάσεις; 13.000στρ. παραγωγικής γης της χώρας για φ/β. Αιτήσεις των αγροτών, όμως, στην Κοζάνη για φ/β απερρίφθησαν για χάρη μεγάλων εταιριών! Μεγάλες εταιρείες και funds στήνουν Φ/Β, ανεμογεννήτριες, θερμοκήπια σε εκχερσωμένη γη! Αγρότες και κτηνοτρόφοι αντιδρούν ε και; Στη Δυτική Μακεδονία με την απολιγνιτοποίηση 30.000 στρμ. θα αξιοποιηθούν για μεταβολή του παραγωγικού μοντέλου της περιοχής. Όλα είναι 150.000 στρμ. Πόσα θα παραχωρηθούν για τις ανάγκες των αγροτών;
Η γεωργία έγινε κρίσιμη πολιτική ασφαλείας
Εργαλειοθήκη Κομισιόν: ανακοινώθηκε στις 23/3 και περιλαμβάνει τα παρακάτω:
- Επιτρέπεται η καταβολή κρατικών ενισχύσεων, όπως στον covid-19 με όριο 35.000€ ανά εκμετάλλευση.
- Να αξιοποιηθεί το αποθεματικό κρίσης με προσαύξηση 200% από τα κράτη-μέλη.
- Ιδιωτική αποθεματοποίηση στον κλάδο χοιροτροφίας.
- Δίνεται ελεύθερο στα Κ-Μ να μειώσουν στο 0% το ΦΠΑ στα τρόφιμα.
- Περιορισμένη κατανάλωση λόγω υψηλών τιμών
- Στήριξη για λιπάσματα με πλαφόν 2000 ευρώ.
