Με αφορμή την καταστροφή του μνημείου του εβραϊκού νεκροταφείου στο ΑΠΘ και τα περιστατικά βανδαλισμού του μνημείου του Ολοκαυτώματος, ξαναμοιράζομαι κάποιες σκέψεις.
Όταν χρειάζεται να εξηγήσω φαινόμενα που συνδέονται με τη βία και το φόβο του διαφορετικού, επιστρέφω σε κλασικές προσεγγίσεις και αναγνώσματα του είδους, όπως για παράδειγμα στον κοινωνικό ψυχολόγο του Γέιλ Στάνλευ Μίλγκραμ ή στην γερμανοεβραία φιλόσοφο Χάνα Άρεντ.
Ο μεν πρώτος αποκάλυψε μέσα απο το γνωστό πείραμά του, το πόσο εύκολο είναι να βγάλουμε όλοι το τέρας που κρύβουμε μέσα μας. Η δε Άρεντ, στο έργο της «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ. Έκθεση για την Κοινοτοπία του Κακού» αποτυπώνει τα όσα κατάλαβε στη δίκη του εγκληματία ναζιστή Άιχμαν, ο οποίος προς μεγάλη της έκπληξη δεν έμοιαζε με τέρας, αλλά μάλλον μ’ έναν συνηθισμένο και βαρετό τύπο.
Που κρύβεται λοιπόν το τέρας των βανδαλισμών, του ακραίου και ρατσιστικού λόγου;
Στην χειρότερη εκδοχή του εαυτού μας είναι η απάντηση. Στο φοβισμένο, συναισθηματικά φορτισμένο, ελλιπώς ενημερωμένο εγώ μας, το οποίο στρέφεται εναντίον του απ’ αλλού φερμένου, όταν δεν θέλει να κοιτάξει την αλήθεια κατάματα και βρίσκεται υπό την επιρροή παραισθήσεων μεγαλείου.
Το τέρας είμαστε εν δυνάμει όλοι εμείς, όταν αντί να σκεφτούμε και να διδαχθούμε από τα επιτεύγματα του πολιτισμού μας, θα γυρίσουμε στις σπηλιές.
Ιωάννα
