Σε μια σχεδόν κατάμεστη αίθουσα, έγινε το απόγευμα της Τετάρτης η παρουσίαση του βιβλίου της Βεατρίκης Σαΐας – Μαγρίζου «Το βραχιόλι της φωτιάς», στο αμφιθέατρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης. Το βιβλίο εξιστορεί το οδοιπορικό μιας εβραϊκής οικογένειας της Θεσσαλονίκης, από το 1917 όταν ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στην πόλη έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’70.
Το αφηγηματικό υλικό αποτελεί πραγματική ιστορία καθώς πρόκειται για τα βιώματα του πατέρα της συγγραφέα, ο οποίος ήταν όμηρος στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και της τα αφηγήθηκε λίγο πριν τον θάνατο του. Αναφέρεται στη μαρτυρική ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και τον αφανισμό τους από τα στρατεύματα των Ναζί.
Το βιβλίο, το οποίο έχει γίνει και τηλεοπτική σειρά στην ΕΡΤ1, θα «ταξιδέψει» και στο εξωτερικό με πρώτο σταθμό τη Γαλλία.
«Είμαι πολύ συγκινημένη γιατί η ιστορία του πατέρα μου θα μπει στις καρδιές των ανθρώπων. Ο κόσμος έμαθε τι συνέβη καθώς για πολλά χρόνια είχε μπει κάτω από το χαλί το θέμα του Ολοκαυτώματος και ειδικότερα των Εβραίων Ελλήνων. Αυτές τις ιστορίες δεν τις γνώριζε ο κόσμος όπως μου λένε όσοι διάβασαν το βιβλίο ή βλέπουν την σειρά. Ευτυχώς ο πατέρας μου επέζησε παρόλο που ήταν στα πειραματόζωα. Του έκανα εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας χωρίς νάρκωση όταν ήταν 16 ετών παιδί για να παρατηρήσουν τις αντοχές των ανθρώπων. Με όλο αυτό το βάρος της μνήμης γύρισε στην Ελλάδα και για πολλά χρόνια δε μιλούσε. Κάποια στιγμή πολλά χρόνια μετά, όταν είχα εκδώσει το πρώτο μου βιβλίο και θεώρησε ότι μπορώ να τα γράψω, με φώναξε στη Θεσσαλονίκη και μου τα είπε όλα, λίγο πριν πεθάνει. Το θεώρησα χρέος μου να τα μεταφέρω σε βιβλίο και το έκανα» είπε συγκινημένη η συγγραφέας.
Η ίδια εξέφρασε την χαρά της και για το ότι το θέμα του Ολοκαυτώματος άρχισε να αγγίζει και τους νέους. «Τα παιδιά δεν ξέρουν και είναι πολύ σημαντικό να μάθουν την ιστορία, να διατηρήσουν τη μνήμη και να μάθουν ότι οι Εβραίοι της Ελλάδας ήταν Έλληνες μέχρι το κόκκαλο που πολέμησαν για την πατρίδα τους και αυτή τους ξέχασε» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η φιλόλογος Αγνή Παπακώστα, μιλώντας για το βιβλίο, ανέφερε πως καταγράφεται η θηριωδία του Άουσβιτς με πολύ τραγικό τρόπο και πως υπάρχει έντονο το βιωματικό στοιχείο. Η δική της εισήγηση είχε να κάνει με την εξέταση της έννοιας του «άλλου». Το πως δηλαδή παρουσιάζεται το διαφορετικό και πως μπορούν και συνυπάρχουν μέσα στο βιβλίο οι Εβραίοι με τους τσιγγάνους και πως αυτός ο «άλλος» αποκτά εχθρική διάσταση όταν πρόκειται για τον Γερμανό κατακτητή σκοτώνει ανθρώπους σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. «Και ο μύθος αλλά και η αφηγηματική τεχνική υπηρετούν αυτή τη σύζευξη του διαφορετικού και είναι ένα ιδιαίτερα γοητευτικό στοιχείο σε όλο το βιβλίο» τόνισε.
Η δεύτερη ομιλήτρια στην εκδήλωση, η φιλόλογος του 1ου Γ.Ε.Λ. Θεοδώρα Γκουρτζιούμη, στην εισήγηση της στάθηκε στο ιστορικό φόντο του βιβλίου και στα γεγονότα που σημάδεψαν την Εβραϊκή παρουσία στη Θεσσαλονίκη. «Η λογοτεχνία κάνει την ιστορική γνώση προσφορότερη στο κοινό» σημείωσε κλείνοντας.
Η περίληψη του βιβλίου
Το δραματικό οδοιπορικό μιας εβραϊκής οικογένειας στις ζοφερές στιγμές του εικοστού αιώνα. Το χρονικό μιας κοινωνίας που συντρίβεται και αναφύεται μέσα από τα ερείπια της. Η θυελλώδης ιστορία του μικρού Ιωσήφ, όπως την καταγράφει ένα νυχτερινό παραμύθι: Θεσσαλονίκη, 1917. Οι φλόγες ζώνουν την εβραϊκή συνοικία. Η Μπενούτα με τα παιδιά της βρίσκονται στο σπίτι. Ένας Τσιγγάνος, ο Αγγελής, τους διασώζει την τελευταία στιγμή. Τους μεταφέρει στον καταυλισμό του, μακριά απ’τον όλεθρο. Μεγάλο μέρος της πόλης καταστρέφεται. Ένα πολύτιμο κόσμημα σώζεται. Ένα κειμήλιο που συνδέει ανθρώπους και γεγονότα. Εβραίους και Τσιγγάνους. Δύο λαούς με διαφορετική κοσμοαντίληψη αλλά με πεπρωμένο κοινό. Πόλεμος, ναζιστική θηριωδία, Άουσβιτς. Οι σκληρές σελίδες του Ολοκαυτώματος. Η οδύσσεια ενός βραχιολιού.
Θένια Βασιλειάδου-www.xronos-kozanis.gr
