Το 2021, οι θάνατοι από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ), ήταν κατά 33% λιγότεροι σε σχέση με αυτούς του 1991. Η συχνότητα όμως του καρκίνου, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σε σχετικά νεαρά άτομα (ηλικίας κάτω των 50 ετών), όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αύξηση αυτής της συχνότητας είναι πιο εμφανής στον καρκίνο του πνεύμονα, του μαστού και του παχέος εντέρου. Μάλιστα, η συχνότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού αυξάνει κατά 2% το χρόνο από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχει μόνο ένα, αλλά είναι πολλαπλά τα αίτια που έχουν συμβάλλει σ ’αυτή την αύξηση. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής (κατανάλωση «κόκκινου» κρέατος, σακχαρούχων ποτών, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλης, η συχνή χρήση επεξεργασμένων τροφών), η έλλειψη άσκησης, η παχυσαρκία, και τοξικές ουσίες του περιβάλλοντος, μεταξύ άλλων, έχουν συμβάλει σ ‘αυτή την αύξηση του καρκίνου. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στη σύσταση του μικριβιώματος (μικροοργανισμών του εντέρου), το οποίο, εκτός των άλλων, φαίνεται ότι διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο, στην εμφάνιση καρκίνου, κυρίως του παχέος εντέρου. Το μικροβίωμα αλλάζει με τη χρήση (και κατάχρηση) αντιβιοτικών, καθώς και άλλων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται συχνά όπως π.χ. είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (Motrin, Advil, άλλα). Επιπλέον όλοι αυτοί οι παράγοντες που έχουν αναφερθεί επιταχύνουν τη γήρανση και συμβάλλουν στην αύξηση της βιολογικής ηλικίας.
Τον Απρίλιο του 2024, στο ετήσιο συνέδριο του American Association of Cancer (Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου), ερευνητές (Yin Cao και συνεργάτες) είχαν ανακοινώσει ότι σε άτομα με την ίδια χρονολογική ηλικία, η συχνότητα του καρκίνου ήταν διπλάσια σ ’αυτά που είχαν τη μεγαλύτερη βιολογική σε σχέση με αυτά που είχαν τη μικρότερη βιολογική ηλικία. Χρονολογική ηλικία είναι αυτή που έχει σχέση με το χρόνο που ζει ένα άτομο σύμφωνα με το ημερολόγιο, ενώ βιολογική ηλικία είναι αυτή που προκύπτει από την επίδραση που έχει ο χρόνος (δηλαδή η χρονολογική ηλικία) στα κύτταρα, στα διάφορα όργανα και στα συστήματα του ανθρωπίνου οργανισμού. Η βιολογική ηλικία δεν συμβαδίζει πάντα με την χρονολογική αλλά είναι δυνατόν να διαφέρει κατά πολύ από αυτή, διαφέρει δε σημαντικά από άτομο σε άτομο. Η βιολογική ηλικία δυνατόν να προσδιοριστεί με σχετική ακρίβεια βάσει πινάκων που καθορίζονται από ορισμένους βιοδείκτες (πρωτεΐνες του αίματος, νεφρική και ηπατική λειτουργία, μέγεθος ερυθρών και αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, σύσταση των οστών και δείκτες φλεγμονής, μεταξύ άλλων).
Υγιεινός τρόπος ζωής (μεσογειακή δίαιτα, μετρίου βαθμού σωματική άσκηση, αποφυγή καπνίσματος ενεργητικού και παθητικού, διατήρηση του σωματικού βάρους στα φυσιολογικά όρια, μεταξύ άλλων) θα ελαττώσουν σημαντικά τις πιθανότητες να πάθουμε καρκίνο. Επιπλέον προληπτικός έλεγχος για καρκίνο θα συμβάλλει στην πρώιμη διάγνωση και έγκαιρη θεραπεία αυτού που είναι πολύ πιο αποτελεσματική στα πρώιμα στάδια της νόσου. Γ ’αυτό το λόγο, προληπτικός έλεγχος για καρκίνο του παχέος εντέρου συνίσταται να αρχίζει από την ηλικία των 45 και όχι των 50 ετών που ίσχυε μέχρι το 2021, και μαστογραφία συνίσταται να αρχίζει από την ηλικία των 40 και όχι των 50 ετών που ήταν παλαιότερα. Επίσης όταν επισκεπτόμαστε τον οικογενειακό μας ιατρό πρέπει να τον ρωτάμε τι προληπτικές εξετάσεις χρειάζεται να κάνουμε για πρώιμη διάγνωση καρκίνου. Προληπτικός έλεγχος πρέπει να γίνεται τουλάχιστο μια δεκαετία νωρίτερα σε άτομα που πρώτου βαθμού συγγενής είχε καρκίνο σε συγκεκριμένο όργανο. Όσον αφορά τον καρκίνο του παχέος εντέρου, ακόμα και η ύπαρξη πολυπόδων στο παχύ έντερο σε πρώτου βαθμού συγγενή, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για καρκίνο του εντέρου. Η κολονοσκόπηση αποτελεί μέθοδο εκλογής για τη διάγνωση καρκίνου του παχέος εντέρου. Επιπλέον με την κολονοσκόπηση δυνατόν να αφαιρεθούν και πολύποδες (εφόσον υπάρχουν) οι οποίοι μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Επίσης με αναζήτηση DNA καρκινικών κυττάρων στα κόπρανα (μέθοδος που εφαρμόζεται σήμερα) δυνατόν να διαγνωστούν τα 92 % των περιπτώσεων. Περιττό να λεχθεί, πως αν έχουμε συμπτώματα σε ένα σύστημα (π.χ. αναπνευστικό, γαστρεντερικό, άλλο) που επιμένουν, έστω και άτυπα, πρέπει να συμβουλευτούμε τον ιατρό μας, γιατί αυτά δυνατόν να οφείλονται σε καρκίνο.
Η αύξηση της συχνότητας του καρκίνου σε νεαρά άτομα, δεν σημαίνει ότι υποχρεωτικά θα συμβάλλει και στην αύξηση των θανάτων που οφείλονται σε αυτόν. Πολλοί παράγοντες θα συμβάλουν στην επιβίωση, όπως π.χ. είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία καθώς η εφαρμογή νέων θεραπευτικών μέτρων που θα εισαχθούν στην κλινική στο προσεχές και απώτερο μέλλον. Σήμερα γίνεται προσπάθεια για να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της βιολογικής ηλικίας με φάρμακα (Senolytics) που καταστρέφουν και απομακρύνουν τα «γερασμένα κύτταρα», τα οποία δημιουργούν μια φλεγμονώδη κατάσταση που συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου. Η θεραπεία αυτή που πιθανόν θα ελάττωση τη συχνότητα του καρκίνου στο μέλλον, κυρίως σε νεαρά άτομα, ακόμα βρίσκεται στο ερευνητικό στάδιο.
Προς το παρόν, εκείνο που μπορούμε να κάνουμε για να ελαττώσουμε τις πιθανότητες να πάθουμε καρκίνο, είναι να ακολουθούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής και να εφαρμόζουμε με θρησκευτική ευλάβεια τις οδηγίες που συνιστούν οι επίσημοι φορείς για προληπτικό έλεγχο καρκίνου, ιδίως όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου στα αρχικά στάδια, στις πιο πολλές περιπτώσεις ισοδυναμεί με ίαση.
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
*Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon, Professor of Medicice/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), Honorary Professor, Academician (an. mem)
