Μεγάλο πρόβλημα η έλλειψη εργατικών χεριών
Ο μύθος λέει ότι το φυτό με το όμορφο αυτό χρώμα, δημιουργήθηκε από τις σταγόνες από το αίμα του Κρόκου που τον τραυμάτισε ο Ερμής. Σε πολλές εποχές η ζαφορά άξιζε περισσότερο από το βάρος της σε χρυσάφι, ακόμη δε και σήμερα είναι ένα από τα ακριβότερα μπαχαρικά στον κόσμο.
Ο πρόεδρος του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης κ. Βασίλης Μητσόπουλος, μιλώντας στον «Χ» εν μέσω άλλων ανέφερε πως η συγκομιδή έχει καθυστερήσει καθώς η χρονιά είναι όψιμη και έχει ακόμη αρκετή ζέστη για την εποχή, κάτι το οποίο είναι συνηθισμένο τα τελευταία χρόνια. Από όσο γνωρίζει ο ίδιος οι καλλιέργειες φέτος δεν πήγαν ιδιαίτερα καλά, κυρίως λόγω των βροχοπτώσεων τον Μάιο και τον Ιούνιο, αλλά και κάποιας ξηρασίας τον χειμώνα και την άνοιξη, διευκρινίζοντας πως οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού δεν επηρέασαν τον κρόκο, καθώς το φυτό ήταν σε λήθαργο.
Ο στόχος του συνεταιρισμού είναι να κρατήσουν τη θέση τους στην αγορά αυτή τη στιγμή και όχι τόσο το να επεκταθούν και σε άλλες όπως και το να μείνουν σταθερά στους 2,5 με 3 τόνους παραγωγής το χρόνο. «Αυτό που μας απασχολεί είναι να πληρώνουμε γρήγορα τους παραγωγούς αλλά και να τους δίνουμε μια πολύ καλή τιμή. Να κάνουμε τυποποίηση στο σύνολο της παραγωγής του προϊόντος και να μείνει όλη η υπεραξία στους συνεταιριστές» τόνισε ο ίδιος. Οι τιμές φέτος θα είναι υψηλότερες συγκριτικά με την περσινή χρονιά. Πέρυσι η τιμή για το συμβατικό είχε κλείσει στα 1695 και στα 1780 για τον βιολογικό κρόκο, ενώ εξαγωγές γίνονται κυρίως στην Ευρώπη και την Αμερική.
Ο συνεταιρισμός αυτή τη στιγμή μετράει γύρω στα 960 άτομα και ο κάθε εγγεγραμμένος παραγωγός είναι υποχρεωμένος να δίνει το 100% της παραγωγής στον συνεταιρισμό. ‘Αν κάποιος δεν συμμορφώνεται με αυτούς τους όρους, προχωράει η διαγραφή του από τον συνεταιρισμό. «Σε περίπτωση που η ΑΑΔΕ διαπιστώσει πως ένα μέλος του συνεταιρισμού που αιτείται την έκπτωση γιατί είναι μέλος του συνεταιρισμού, πουλάει παράνομα και εκτός του συνεταιρισμού, θα έχει πρόβλημα».
Ένα μεγάλο πρόβλημα το οποίο έχει αυξηθεί ιδίως από την εποχή του covid και μετά είναι το ότι δεν υπάρχουν εργατικά χέρια πλέον στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. «Μετά τον covid αυτό το πρόβλημα έχει γίνει αρκετά πιο έντονο» τόνισε ο κ. Μητσόπουλος και συνέχισε λέγοντας πως δεν υπάρχουν εργάτες γης πλέον, έχουν μείνει λίγοι για όλες τις καλλιέργειες. Υπήρχαν στην Ελλάδα παλαιότερα αρκετοί αλλοδαποί, κυρίως από τη γειτονική Αλβανία όπου απασχολούνταν ως εργάτες γης και πλέον έχουν φύγει και αυτοί για άλλες περιοχές όπως είναι η Ιταλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Γαλλία όπου και εκεί υπάρχει το πρόβλημα με τους εργάτες γης, αλλά τους προσφέρουν καλύτερες συνθήκες διαμονής και καλύτερο μεροκάματο συγκριτικά με την Ελλάδα. «Το πρόβλημα εδώ εντείνεται ακόμα περισσότερο και είναι κρίμα που δεν μπορούν να βρεθούν περισσότερα χέρια. Έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες όπως το να έρθουν εργάτες γης από μακρινές περιοχές όπως το Βιετνάμ και η Αίγυπτος, αλλά θα πρέπει να τους απασχολήσουν για περισσότερο καιρό καθώς η δική μας καλλιέργεια διαρκεί 10-15 ημέρες και οι παραγωγοί μας δεν έχουν τις υποδομές για να φιλοξενήσουν τόσο κόσμο. Ταιριάζουν σε πιο επαγγελματικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις ή σε εταιρείες που κάνουν μεταποίηση αγροτικών προϊόντων. Εμείς δεν ξέρουμε πότε θα ξεκινήσουμε και κατά συνέπεια πότε θα τελειώσουμε, οπότε ο οποιοσδήποτε προγραμματισμός είναι πολύ δύσκολο να γίνει» σημείωσε ο ίδιος.
Το καλύτερο κίνητρο για κάποιον που απασχολείται σε μια αγροτική εργασία, σύμφωνα με τον ίδιο είναι να μη χάνει κάποια επιδόματα που παίρνει ή μπορεί να δικαιούται, όπως είναι π.χ. το επίδομα ανεργίας. «Τέτοια βήματα είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση και καλό είναι οι άνεργοι της περιοχής να δοκιμάσουν ή να τους στείλει η ΔΥΠΑ κατά κάποιο τρόπο, προς την καλλιέργεια του κρόκου ή τη συγκομιδή γιατί μπορεί να ακούγεται πως είναι από τις πιο δύσκολες αγροτικές δουλειές αλλά είναι λίγες μέρες και η αλήθεια είναι πως γίνεται. Δεν είναι κάτι ανυπέρβλητο και μπορούν όλοι να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στη συγκομιδή του κρόκου και να μένουν όλα τα χρήματα στην τοπική οικονομία μας». Ο ίδιος παροτρύνει και τους νέους και οποιονδήποτε έχει στο μυαλό του κάτι τέτοιο, να ασχοληθεί και με την καλλιέργεια, εκμεταλλευόμενοι κάποια κτήματα που ίσως μπορεί να έχει η οικογένεια τους ή αν είναι κάποιος νέος αγρότης, αλλά ακόμη και απλά να δουλέψουν στη συγκομιδή του κρόκου καθώς το μεροκάματο είναι αξιοπρεπές και θα μπορούσαν να έχουν και ένα πρόσθετο εισόδημα για δέκα μέρες δουλειάς το χρόνο. «Θα προέτρεπα περισσότερο τους νέους να σκεφτούν να εμπλακούν στην καλλιέργεια του κρόκου με κάποιο τρόπο, ακόμα και δοκιμαστικά γιατί είναι κάτι που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια, η διάθεση του είναι εξασφαλισμένη, υπάρχει τεχνογνωσία και ένα brand name το οποίο είναι συνυφασμένο με την περιοχή μας» σημείωσε ο κ. Μητσόπουλος.
Η προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) δόθηκε το 1998 και εγγυάται πως όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής, μεταποίησης και παρασκευής πραγματοποιούνται στη συγκεκριμένη περιοχή. Ο κρόκος Κοζάνης, ή ελληνικό σαφράν (ζαφορά), έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τον ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα σαφράν που καλλιεργούνται ανά τον κόσμο και είναι γνωστός για την εξαιρετική του ποιότητα, το ζωηρό του χρώμα και την έντονη γεύση του. Ξεχωρίζει για τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά αλλά και ο τρόπος επεξεργασίας από τους καλλιεργητές, του προσδίδουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως ένα πολύ υψηλό περιεχόμενο σε χρωστική ικανότητα και ένα ιδιαίτερο άρωμα. Έχει διάφορες χρήσεις, και η συγκομιδή, η ξήρανση και η συσκευασία του γίνεται σύμφωνα με ειδική μέθοδο που χρονολογείται από την αρχαιότητα. «Ο κρόκος Κοζάνης είναι όντως ξεχωριστός και διαφορετικός από τους υπόλοιπους ανά τον κόσμο, για αυτό και έχει τη συγκεκριμένη πιστοποίηση» τόνισε ο κ. Μητσόπουλος. Επίσης, η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη κροκοπαραγωγός χώρα στην Ευρώπη με ετήσιες παραγωγές 2- 2,5 τόνων το χρόνο, ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες χώρες που παράγουν πολύ μικρές ποσότητες.
Τέλος, ο κ. Μητσόπουλος ανέφερε πως όλοι οι τοπικοί άρχοντες δίνουν μια ιδιαίτερη μεταχείριση στα συνεταιριστικά σχήματα και γίνονται αρωγοί στην όλη προσπάθεια, είτε σε επίπεδο περιφέρειας είτε σε επίπεδο δήμου, ακούγοντας τους και βοηθώντας τους, όσο μπορούν.
Ιστορία
Ο κρόκος (ή το λουλούδι κρόκου), από το οποίο παράγεται το σαφράν, συλλεγόταν ήδη από την Μινωική περίοδο (2.600 – 1.100 π.Χ.). Επιπλέον, αναφορά στα άνθη και στα στίγματα του κρόκου απαντάμε στα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα, όπως τα έργα του Ομήρου ή η Παλαιά Διαθήκη, καθώς και στην ελληνική μυθολογία. Ο θεός Ερμής (γιος του Δία, αγγελιοφόρος των θεών και θεός του εμπορίου) εξασκούνταν στη δισκοβολία μαζί με τον καλό του φίλο Κρόκο, έναν νεαρό θνητό. Κάποια στιγμή, ο Ερμής τραυμάτισε θανάσιμα τον Κρόκο στο κεφάλι. Καθώς ο Κρόκος έπεφτε νεκρός, ο Ερμής αποφάσισε να του χαρίσει την αθανασία μεταμορφώνοντας το άψυχο κορμί του φίλου του σ’ ένα πανέμορφο μοβ λουλούδι και το αίμα του σε τρία κόκκινα στίγματα στο κέντρο του λουλουδιού.
Παραγωγή
Σήμερα, το ελληνικό σαφράν προέρχεται αποκλειστικά από την περιοχή της Κοζάνης. Η καλλιέργειά του στην περιοχή αυτή χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, καθώς, οι ιδιαίτερες εδαφοκλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν εκεί (αποστραγγιζόμενο, μετρίως εύφορο έδαφος, θερμό εύκρατο κλίμα), σε συνδυασμό με τις εξειδικευμένες γνώσεις για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των φυτών, δίνουν ένα προϊόν εξαιρετικής ποιότητας. Κατά τη συγκομιδή, τα άνθη συλλέγονται προσεκτικά με το χέρι, από την ανατολή μέχρι τη δύση σχεδόν του ήλιου, μέσα σε ποδιές ή σε καλάθια.
Ο κρόκος χρησιμοποιείται κυρίως στη μαγειρική, σε μικρές ποσότητες λόγω της έντονης γεύσης του. Χρησιμοποιείται συχνά για τον αρωματισμό του ρυζιού που συνοδεύει ψάρι ή κοτόπουλο, για παράδειγμα. Ωστόσο, η έντονη χρωστική του ικανότητα, η οποία είναι ιδιαίτερα ισχυρή στον κρόκο Κοζάνης, έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται επίσης στην παρασκευή χρωμάτων ή στη βαφή ενδυμάτων. Λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων που του αποδίδουν, ο κρόκος απαντάται στη σύνθεση καλλυντικών ή φαρμακευτικών προϊόντων.
Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον και της σύγχρονης ιατρικής για τον κρόκο, καθώς η συστηματική χρήση του, έχει πολλά οφέλη στον άνθρωπο, όπως ηρεμιστικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες διότι επηρεάζει τη δραστηριότητα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία και ιδιαίτερα τη μνήμη, ενισχύει την πέψη, όπου αποτοξινώνει το ήπαρ και τον σπλήνα, μειώνει τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα, έχει αντιθρομβωτική δράση, ρυθμίζει τις διαταραχές της περιόδου στις γυναίκες, βοηθά σε κρίσεις άσθματος, στη ναυτία, λειτουργεί ως αντιπυρετικό, παυσίπονο, υπνωτικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό και δυναμωτικό. Επίσης ανακουφίζει από τις ενοχλήσεις κατά την οδοντοφυΐα, έχει αντιοξειδωτική / αντικαρκινική δράση, εξαιτίας της βιταμίνης Α και τα ρετινοειδή παράγωγα της, ενώ εάν χρησιμοποιείται σε μεγάλες δόσεις είναι τοξική.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
