Τα τρόφιμα, καθόλη τη διάρκεια παραγωγής τους, από το αρχικό στάδιο μέχρι τη μεταφορά και την αποθήκευση έρχονται σε επαφή με διάφορα υλικά και αντικείμενα. Πιο συγκεκριμένα, αυτά που χρησιμοποιούνται από τους καταναλωτές είναι:
-επιτραπέζια σκεύη και αντικείμενα σερβιρίσματος, όπως ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, κουτάλες, σπάτουλες κ.α.
– μαγειρικά σκεύη, όπως κατσαρόλες, τηγάνια, ταψιά, φόρμες σιλικόνης κ.α.
– υλικά και αντικείμενα αποθήκευσης ή μεταφοράς τροφίμων όπως τάπερ, μπουκάλια, αλουμινόχαρτο, διαφανής μεμβράνη, χαρτί ψησίματος, σακούλες τροφίμων κ.α.
– είδη παιδικής διατροφής, μπιμπερό, πιατάκια, κουταλάκια, πιπίλες και θήλαστρα.
Όλα τα παραπάνω ανήκουν στην κατηγορία των υλικών και αντικείμενων που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα και ελέγχονται με ειδική νομοθεσία. Τα προϊόντα αυτά παράγονται από υλικά, όπως γυαλί, πλαστικό, μέταλλα, κεραμικά, χαρτί, σιλικόνες, κ.α. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τα υλικά αυτά πρέπει να είναι αδρανή, που σημαίνει ότι δεν πρέπει να επιδρούν αρνητικά στα τρόφιμα επιμολύνοντάς τα με ουσίες που μεταφέρονται από αυτά στα τρόφιμα και οι οποίες μπορεί να αλλοιώσουν τη σύνθεση του τροφίμου αλλά και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του (γεύση, οσμή, υφή) ή ακόμη και να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Εκτός όμως από τον έλεγχο που γίνεται από τις αρμόδιες αρχές για την καταλληλότητα αυτών των υλικών είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιούνται σωστά και από τους καταναλωτές. Τι θα πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμε υλικά ή αντικείμενα που πρόκειται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα;
Το βασικότερο είναι να ελέγχουμε αν υπάρχει σήμανση καταλληλότητας για επαφή με τα τρόφιμα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αναγράφεται η φράση «κατάλληλο για επαφή με τρόφιμα» ή να υπάρχει η ειδική ένδειξη σχετικά με τη χρήση τους, όπως «φιάλη κρασιού», «κουτάλι σούπας» ή να απεικονίζεται το παρακάτω σύμβολο.
Επιπλέον, πρέπει να αναγράφεται η εμπορική ονομασία του υλικού, τα στοιχεία του κατασκευαστή και ενδείξεις όπως αριθμός παρτίδας, barcode κ.α. Οι παραπάνω ενδείξεις πρέπει να αναγράφονται στην ελληνική γλώσσα.
Ένα από τα βασικά λάθη που γίνεται από τους καταναλωτές, είναι ότι συχνά επαναχρησιμοποιούν προϊόντα μιας χρήσης, δηλαδή πλαστικά μπουκάλια νερού, κεσεδάκια γιαουρτιού, αλουμινένια ταψάκια, αντικείμενα δηλαδή που πρέπει να απορρίπτονται μετά τη χρήση τους. Επίσης, δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται επιτραπέζια ή μαγειρικά σκεύη που παρουσιάζουν αλλαγή χρώματος, ρωγμές ή αποκολλήσεις επιφανειακού υλικού, καθώς οι αλλοιώσεις αυτές αποτελούν εστίες μεταφοράς επιβλαβών ουσιών από το υλικό στο τρόφιμο. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις περιπτώσεις που το προς πώληση αντικείμενο δεν είναι κατάλληλο για άμεση επαφή με τρόφιμα αλλά προορίζεται για διακόσμηση, π.χ. διακοσμητικές πιατέλες, μπωλ κτλ. Στα αντικείμενα αυτά θα πρέπει να υπάρχει επισήμανση ότι «δεν είναι κατάλληλα για επαφή με τρόφιμα», ώστε να μην παραπλανάται ο καταναλωτής.
Οι καταναλωτές θα πρέπει να ελέγχουν τις ειδικές οδηγίες των αντικειμένων που αγοράζουν σχετικά με το εύρος επιτρεπόμενων/κατάλληλων θερμοκρασιών χρήσης (αν αντέχουν ή όχι υψηλές θερμοκρασίες), τον τρόπο καθαρισμού (π.χ. αν επιτρέπεται το πλύσιμο στο πλυντήριο πιάτων), τη συμβατότητα με φούρνο μικροκυμάτων ή απλό φούρνο (π.χ. πλαστικά σκεύη μικροκυμάτων δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συμβατικό φούρνο) και άλλες οδηγίες χρήσης (π.χ. αποφυγή επαφής με όξινα τρόφιμα).
Η Βούλα Αγραφιώτη είναι M.Sc. Γεωπόνος Επιστήμης και
Τεχνολογίας τροφίμων Α.Π.Θ., Πιστοποιημένη Εκπαιδευτής ΕΦΕΤ
