του Γιάννη Τσιομπάνου
Η συνύπαρξη της ανοιξιάτικης με την εργατική πρωτομαγιά εντοπίζονται αρμονικά στο τραγούδι του κοζανίτη Πάνου Τζαβέλλα “Μάη μ’, Μάη μ’”, που ερμήνευσε το 1975 η Χαρούλα Αλεξίου. Στιχουργικά το πέρασμα από την Άνοιξη στον αγώνα για τη Λευτεριά είναι άλλωστε χαρακτηριστικό. Στοιχεία από τα παραδοσιακά δίστιχα ή τετράστιχα που τραγουδούσαν οι Κοζανίτισσες και οι Κοζανίτες τον Μάη (και ως προς τον στίχο αλλά και ως προς το μουσικό σκοπό) συνδιαλέγονται, μπουλιασμένα πάντοτε με τον αντάρτικο χαρακτήρα του Πάνου Τζαβέλλα. Κι ας μην ξεχνάμε ότι οι ρίζες των πρώτων μουσικών ακουσμάτων του τραγουδοποιού εδώ βρίσκονταν, στην πόλη της Κοζάνης.
Μάη, Μάη, χρυσομάη,
τι μας άργησες Μάη μ’ και δε φάνηκες;
Να μας φέρεις τα λουλούδια και την Άνοιξη
σήκω λούσου κι άλλαξε.
Τα νιάτα θέλουνε χαρά
την καταχτούν τη Λευτεριά
μ’ αγώνες, δάκρυα κι αίματα
κι όχι με λόγια ή ψέματα.
Ο Δήμος Κοζάνης, ύστερα από πρόταση της δημοτικής κοινότητας Κοζάνης κατά την προεδρία της Πέρυς Γκαντιά και με ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, τον Αύγουστο του 2019 τίμησε τον κοζανίτη Πάνο Τζαβέλλα, δίνοντας το όνομά του στη μικρή πλατεΐτσα που βρίσκεται ψηλά στην Π.Μελά, μπροστά από την απαλλοτριωμένη πια ταβέρνα του Νίκου του Χλιάπα, χώρο όπου τραγουδούσε ο Τζαβέλλας κατά τις επισκέψεις του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κοζάνη. Σήμερα στην πλατεία αυτή βρίσκεται To Μπλε Ελάφι, χώρος συγκέντρωσης ιδεών, μουσικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Για την ιστορία το πατρικό σπίτι του Πάνου Τζαβέλλα βρισκόταν λίγο πιο χαμηλά στην Π.Μελά, στην πλατεία ενός άλλου Κοζανίτη αγωνιστή, του Γεώργιου Αυλιώτη, αρχηγού των δημοκρατικών της πόλης κατά τον 18ο αιώνα.
Η συγκεκριμένη φωτογραφία του Πάνου Τζαβέλλα με τον Μίκη Θεοδωράκη διασώθηκε από τον γράφοντα στην κυριολεξία από τα σκουπίδια (γιατί συλλέκτης που δεν έγινε έστω και μία φορά ρακοσυλλέκτης δεν υπάρχει) και φέρει πίσω τη σφραγίδα του φωτορεπόρτερ Χρήστου Λαζάρου από τον Πειραιά.
Καλό μήνα σε όλο τον κόσμο σε έναν Μάη που όπως λέει και το τραγούδι μάς άργησε και δεν φάνηκε. Σήκω Μάη μου, λούσου από το ευλογημένο νερό της βροχής που μας έφερες και άλλαξε. Σε έχουμε ανάγκη.
