Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν σήμερα την πρώτη αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο. Κατά συνέπεια, ακόμα και μικρή ελάττωση της συχνότητας αυτών θα έχει ως αποτέλεσμα να σωθούν εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές. Επιπλέον ελάττωση της νοσηρότητας από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, εκτός των άλλων, θα συμβάλλει και στην καλύτερη ποιότητα ζωής του ανθρώπου. Δηλαδή, πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων δεν θα δώσει μόνο χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια. Γι’ αυτό το λόγο έχει καταβληθεί και καταβάλλεται προσπάθεια για να ελαττωθεί η συχνότητα αυτών των νόσων. Ορισμένοι θεραπευτικοί χειρισμοί, όπως π.χ. διακοπή του καπνίσματος, ελάττωση της χοληστερόλης με δίαιτα και φάρμακα, μέτριου βαθμού σωματική άσκηση, διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, μεταξύ άλλων, έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικοί. Μέχρι πριν λίγα χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι λήψη ασπιρίνης (81 mg-100 mg την ημέρα) ελαττώνει τη συχνότητα των καρδιαγγειακών νόσων, ιδιαίτερα τη στεφανιαία νόσο και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Αυτή η άποψη όμως δεν ισχύει σήμερα, και σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις λήψη ασπιρίνης για προληπτικούς λόγους όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά δυνατόν να είναι και επιβλαβής. Παρά ταύτα όμως, εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο λαμβάνουν προληπτικά ασπιρίνη για να ελαττώσουν την πιθανότητα εμφάνισης των καρδιαγγειακών νόσων. Υπολογίζεται ότι περίπου το 30% με 35% του πληθυσμού στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) ηλικίας άνω των 40 ετών λαμβάνει προληπτικά ασπιρίνη χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος και ότι πάνω από το 45% των ατόμων άνω των 70 ετών στις ΗΠΑ λαμβάνουν ασπιρίνη γι’ αυτό το σκοπό.
Ασπιρίνη δυνατόν να λαμβάνεται για πρωτογενή ή δευτερογενή πρόληψη. Πρωτογενής πρόληψη είναι όταν η ασπιρίνη χορηγείται σε άτομα που δεν έχουν ιστορικό στεφανιαίας νόσου (έμφραγμα του μυοκαρδίου, στηθάγχη, δεν έχουν κάνει αγγειοπλαστική «μπαλονάκι» ή εγχείρηση μπαϊπάς) ή ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Δευτερογενής πρόληψη είναι όταν η ασπιρίνη χορηγείται σε άτομα με γνωστή στεφανιαία νόσο ή ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Στις 26 Απρίλιου του 2022, επιτροπή από ειδικούς έχει εξετάσει λεπτομερώς αυτό το ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα. Οι απόψεις της επιτροπής έχουν στηριχθεί σε πολλές μελέτες που έχουν σχέση με το εν λόγω αντικείμενο. Από αυτές αναφέρονται μόνο τρεις στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 47.000 άτομα. Στις δυο από τις τρις αυτές μελέτες βρέθηκε ότι η λήψη ασπιρίνης δεν ελάττωσε τη συχνότητα της στεφανιαίας νόσου ή των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, είχε όμως ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι αιμορραγίες. Η τρίτη μελέτη αφορούσε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που είναι υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, έδειξε ότι υπάρχει μεν μια μικρή ελάττωση της συχνότητας των καρδιαγγειακών νόσων, αυτή όμως υπερεξουδετερωθηκε από τη συχνότητα εμφάνισης αιμορραγίας. Αιμορραγία συνήθως προέρχεται από το γαστρεντερικό σύστημα, δυνατόν όμως να είναι και εγκεφαλική. Ο κίνδυνος αιμορραγίας αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας, είναι μεγαλύτερος σε άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτικά, κορτιζόνη, μη στεροειδη αντιφλεγμονώδη (Voltaren, Advil, Argoxia, άλλα), σε άτομα με ιστορικό αιμορραγίας, νόσο του παγκρέατος ή του ήπατος, μεταξύ άλλων. Ασχέτως ιστορικού αιμορραγίας ή λήψη άλλων φαρμάκων, ο κίνδυνος αιμορραγίας συνήθως είναι μεγαλύτερος από το όφελος σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών.
Οι συστάσεις της επιτροπής για προληπτική λήψη ασπιρίνης συνοψίζονται ως εξής:
Για πρωτογενή πρόληψη, άτομα ηλικίας 40-59 ετών, δυνατόν να έχουν μικρό όφελος από τη λήψη ασπιρίνης (81mg-100mg την ημέρα) εφόσον ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή νόσο για τα επόμενα δέκα χρόνια είναι 10% ή μεγαλύτερος (τον κίνδυνο θα τον καθορίσει ο ιατρός, βάση πινάκων, από τα δημογραφικά στοιχεία και τους παράγοντες κίνδυνου του ατόμου), και εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνός αιμορραγίας. Γ’ αυτό το λόγο, η προληπτική χορήγηση ασπιρίνης πρέπει πάντα να εξατομικεύεται, αφού ο ιατρός εκτιμήσει τα υπέρ και τα κατά από τη χορήγηση αυτής σε κάθε συγκεκριμένο άτομο. Κατά γενικό κανόνα, ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη πρέπει να αποφεύγεται σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Άτομα άνω των 60 ετών που λαμβάνουν ήδη ασπιρίνη για να προλάβουν την εμφάνιση καρδιαγγειακών νόσων, μάλλον θα πρέπει να διακόπτουν τη λήψη αυτής, αφού βέβαια πρώτα συμβουλευθούν τον ιατρό τους. Για δευτερογενή πρόληψη (άτομα με γνωστή στεφανιαία νόσο ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο) πρέπει να λαμβάνουν ασπιρίνη ακριβώς όπως τους έχει συστήσει ο ιατρός τους και δεν πρέπει να κάνουν καμιά τροποποίηση χωρίς να συμβουλευτούν το θεράποντα ιατρό τους.
Παλαιότερα υπήρχε η άποψη, ότι λήψη ασπιρίνης δυνατόν να ελαττώνει τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτό όμως δεν ισχύει σήμερα. Επίσης, η άποψη ότι λήψη ασπιρίνης δυνατόν να προφυλάσσει από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, δεν ισχύει με τα νεότερα δεδομένα. Σήμερα, άλλα προληπτικά μέτρα, όπως π.χ. καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, καλύτερο έλεγχο της χοληστερόλης με δίαιτα και φάρμακα, ελάττωση της συχνότητας του καπνίσματος, μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι έχουν εξουδετερώσει την πιθανή ευεργετική επίδραση της ασπιρίνης (αν αυτή πράγματι υπήρχε). Εφόσον η ιατρική επιστήμη και η ιατρική τεχνολογία εξελίσσονται, οι συστάσεις μας για πρόληψη και θεραπεία πρέπει να αναπροσαρμόζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και της ιατρικής τεχνολογίας. «Τα πάντα ρει και ουδέν μένει», είχε επισημάνει ο Ηράκλειτος πριν από χιλιάδες χρόνια.
Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA, Honorary Professor, Academician (an. mem.)ιμγο
