Του Κρίτωνα Ζαγκανίκα, Γραμματέα ΕΟΣ Κοζάνης
Άλλη μια Κυριακή στα πανέμορφα βουνά Δυτικής Μακεδονίας με τον ΕΟΣ Κοζάνης. Αυτή τη φορά στην περιοχή “Χάρος Κοτύλης”. Η διαδρομή ήταν Νέα Κοτύλη – Χάρος – κορυφή Πύργος – Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης – Παλιά Κοτύλη.
Ο καιρός ιδανικός για πεζοπορία, καθαρός και η θέα απεριόριστη. Το τοπίο, ξεχωριστής και άγριας φυσικής ομορφιάς. Τριγύρω ξεδιπλώνονται ξεκάθαρα τα ψηλότερα βουνά της περιοχής. Ο Σμόλικας, η Τύμφη, ο Γράμμος, ο Βαρνούντας, το Βίτσι, το Βέρμιο, τα Πιέρια, ο Όλυμπος, λάμπουν ολόλευκα καθώς ο ήλιος τα λούζει και δεν υπάρχει το παραμικρό νέφος να κρύψει κάτι από την ομορφιά τους.
Σε όλη τη διάρκεια της πορείας το παρελθόν στέκεται δίπλα σου συνοδοιπόρος, έτοιμο να σου διηγηθεί ιστορίες. Εγκαταλειμμένοι οικισμοί, παλιά μονοπάτια και άλλα ενδιαφέροντα ανθρώπινα δημιουργήματα του παρελθόντος, κρατούν καλά κρυμμένες, απλές, ανθρώπινες, καθημερινές ιστορίες και πολύ σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν αυτόν τον τόπο.
Αφετηρία της διαδρομής η Νέα Κοτύλη. Ένα ορεινό χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 1450 μέτρα του νομού Καστοριάς. Δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’50, από την μετεγκατάσταση του οικισμού της Παλιάς Κοτύλης, η οποία εγκαταλείφτηκε από τους κατοίκους της, λόγω των καταστροφών που υπέστη κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, του Β΄ Παγκοσμίου και του Εμφυλίου, αλλά και λόγω των καταστροφών από τις συχνές κατολισθήσεις.
Παίρνοντας το χωματόδρομο που δημιουργήθηκε για να συνδέσει τη Νέα Κοτύλη με το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης και μετά από μια ευχάριστη πορεία τεσσάρων χιλιομέτρων φτάνουμε στο φρύδι ενός εντυπωσιακού γκρεμού ύψους 300 μέτρων, με το όνομα «Χάρος» ή Σπανούρα για του ντόπιους. Κατά μια εκδοχή το όνομα προήλθε από τα συχνά και θανατηφόρα ατυχήματα που συνέβαιναν, εξαιτίας του δύσβατου της περιοχής, κυρίως το χειμώνα που τα μονοπάτια πάγωναν και γλιστρούσαν ζώα και άνθρωποι. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή το όνομα οφείλεται στις αιματηρές συγκρούσεις που έγιναν εδώ κατά τον εμφύλιο πόλεμο.
Στην κορυφή του γκρεμού υπάρχει μνημείο με την επιγραφή «τιμή και δόξα στους σταυραετούς του ΔΣΕ», προς τιμή τριών ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού που έπεσαν από το γκρεμό, προκειμένου να γλυτώσουν την αιχμαλωσία, όταν εξοντώθηκε η διμοιρία τους και εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά τους.
Συνεχίζοντας το χωματόδρομο και πορεία δύο χιλιομέτρων, φτάνουμε στην κορυφή Πύργος, με υψόμετρο 1758 μέτρα. Αν και η φύση γύρω ζωντανεύει, μαρτυρώντας τον ερχομό της άνοιξης, εδώ σε κάποια ανήλια, το χιόνι αντιστέκεται και αρνείται να λιώσει.
Μετά από ένα μικρό διάλειμμα, αφήνουμε την κορυφή και μέσα από ένα καλοδιατηρημένο και καλοσημαδεμένο, παλιό μονοπάτι, κατηφορίζουμε για την τοποθεσία «Λιβάδια» όπου βρίσκεται το «Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης». Ένα σύγχρονο κτηριακό συγκρότημα με πολλές αίθουσες και χώρους, που φτιάχτηκε για να αναδείξει τον φυσικό πλούτο του Γράμμου και «συμβολικά να γεφυρώσει το χτες με το αύριο». Δυστυχώς αυτή τη στιγμή, ο χώρος εμφανίζει εικόνα εγκατάλειψης.
Η πορεία συνεχίζεται πάλι από δασικό δρόμο, για την Παλιά Κοτύλη. Αν και περπατάει κανείς πάνω σε χωματόδρομο, η διαδρομή είναι πολύ όμορφη. Απλώνονται γύρω σου καταπράσινα λιβάδια και δασωμένα κομμάτια με οξιές και πεύκα. Ο γκρεμός του Χάρου από εδώ έχει άλλη όψη, αφού τον βλέπεις από κάτω προς τα πάνω. Δεν χάνει όμως στο παραμικρό την επιβλητικότητά του και το δέος του.
Μετά από πέντε περίπου χιλιόμετρα, φτάνουμε στον ερειπωμένο οικισμό.
Μόνο η εκκλησία σώζεται αυτούσια και περιμένει τους Κοτυλιώτες στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου να την τιμήσουν. Δίπλα, τα μισογκρεμισμένα από το βάρος της ιστορίας που κουβαλούν, σπίτια μοιάζουν να θέλουν να γίνουν ένα με τη φύση, κρατώντας μέσα τους πολλά μυστικά μιας άγριας εποχής. Ένα ρέμα διασχίζει το παλιό χωριό και ένα μονότοξο πέτρινο γεφυράκι της εποχής του 19ου, δίπλα από την εκκλησία στέκεται και μαρτυράει κι αυτό με τη σειρά του, ότι κάποτε ζούσαν άνθρωποι εδώ.
Χρειάζονται δύο ακόμη χιλιόμετρα για να ολοκληρωθεί η διαδρομή. Πάλι από δασικό δρόμο, φτάνουμε στην επαρχιακό οδό που πάει από το Νεστόριο για Επταχώρι, όπου μας περιμένει υπομονετικά ο οδηγός του λεωφορείου να μας παραλάβει για την επιστροφή.
