Ο πρώτος υπερυπολογιστής στην Ελλάδα αφιερωμένος αποκλειστικά στην ΤΝ
Σημαντική επένδυση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης υλοποιείται στη Δυτική Μακεδονία, καθώς ανακοινώθηκε η δημιουργία ενός νέου υπερυπολογιστή στην Κοζάνη, με χρηματοδότηση αποκλειστικά από εθνικούς πόρους, ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ. Ο νέος υπερυπολογιστής προγραμματίζεται να εγκατασταθεί στο οικόπεδο του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στην Πανεπιστημιούπολη της ΖΕΠ, όπου θα συστεγαστεί με το Πράσινο Κέντρο Δεδομένων.
Το έργο αναμένεται να λειτουργήσει ως πυρήνας ανάπτυξης τεχνολογικών υποδομών και καινοτομίας στη Βόρεια Ελλάδα. Ο υπερυπολογιστής θα είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα που η χρήση του θα είναι αποκλειστικά για την Τεχνητή Νοημοσύνη και συγκεκριμένα σε δύο στρατηγικούς τομείς για την ελληνική οικονομία: την ενέργεια και την αγροδιατροφή.
Η πρωτοβουλία υλοποιείται στο πλαίσιο συνεργασίας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Το έργο θα ενταχθεί κάτω από την ευρωπαϊκή «ομπρέλα» EuroHPC, όπως και ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» που αναπτύσσεται στο Λαύριο. Η επιλογή εθνικής χρηματοδότησης διασφαλίζει ταχεία υλοποίηση και ευθυγράμμιση με τις υπόλοιπες εθνικές τεχνολογικές υποδομές, όπως το Πράσινο Κέντρο Δεδομένων στη Δυτική Μακεδονία.
Στόχος είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου τεχνολογικού οικοσυστήματος που θα συνδέει υπερυπολογιστές, κέντρα δεδομένων και AI factories, ενισχύοντας την καινοτομία και την εξωστρέφεια της τοπικής οικονομίας. Ο υπερυπολογιστής αναμένεται να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, προσφέροντας επενδυτικά κίνητρα, νέες θέσεις εργασίας και δυνατότητες αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού. Με την εγκατάστασή του, η Δυτική Μακεδονία αποκτά ρόλο στρατηγικού κόμβου υπερυπολογιστικών υποδομών στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Το έργο θα υλοποιηθεί υπό τον συντονισμό της ΕΔΥΤΕ Α.Ε. (φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης) και με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, σε συνέργεια με τις εθνικές υποδομές «Δαίδαλος» και το εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης «Pharos». Η νέα επένδυση ενισχύει ουσιαστικά τον ψηφιακό και παραγωγικό μετασχηματισμό της περιοχής, σε μια περίοδο κατά την οποία η Δυτική Μακεδονία επιχειρεί να μεταβεί σε ένα νέο, βιώσιμο οικονομικό μοντέλο μετά την απολιγνιτοποίηση.
«Η Δυτική Μακεδονία μπαίνει στο χάρτη της ευρωπαϊκής τεχνητής νοημοσύνης»
Ο Νικόλαος Πλόσκας, Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και συντονιστής του κόμβου ψηφιακής καινοτομίας Synerginn Edih, επισημαίνει ότι το πανεπιστήμιο έχει πλέον κεντρικό ρόλο στην εγκατάσταση του νέου υπερυπολογιστή, καθώς αυτός θα τοποθετηθεί στις εγκαταστάσεις του στη ΖΕΠ Κοζάνης. Όπως αναφέρει, το ΠΔΜ έχει ήδη προστεθεί ως εταίρος και στο πρώτο AI εργοστάσιο στο Λαύριο, το Pharos AI Factory, γεγονός που το αναδεικνύει σε κόμβο εφαρμοσμένης τεχνητής νοημοσύνης και υψηλής υπολογιστικής ισχύος.
Η νέα αυτή υποδομή θα επιτρέψει τη σύνδεση της ακαδημαϊκής έρευνας με τη βιομηχανία και την καινοτομία, όπως αναφέρει, δίνοντας στους ερευνητές πρόσβαση σε εξοπλισμό που υπό κανονικές συνθήκες είναι απρόσιτος λόγω κόστους.
Για πρώτη φορά, όπως τονίζει, θα μπορούν να «τρέξουν» εύκολα μεγάλα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, καθώς μέχρι σήμερα είναι δύσκολο, ενώ ακόμη και οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά ένα τόσο προηγμένο σύστημα. Στη λειτουργία θα συμμετέχουν και επιχειρήσεις μέσω του data center, μετατρέποντας το πανεπιστήμιο σε κέντρο εκπαίδευσης και κατάρτισης στην τεχνητή νοημοσύνη, σε συνεργασία με τους κόμβους ψηφιακής καινοτομίας όπως το Synerginn Edih. Υπογραμμίζει ότι έχουν εγκριθεί μόλις επτά AI εργοστάσια σε όλη την Ευρώπη, αναδεικνύοντας τη Δυτική Μακεδονία σε σημείο αναφοράς στον ευρωπαϊκό χάρτη του κλάδου. «Ο ρόλος του πανεπιστημίου είναι ακριβώς αυτός: να εκπαιδεύσει τον κόσμο και σε αυτές τις τεχνολογίες. Έχουν εγκριθεί μόλις επτά AI εργοστάσια σε όλη την Ευρώπη και η Δυτική Μακεδονία μπαίνει πλέον στον ευρωπαϊκό χάρτη της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι κάτι πολύ μεγάλο» καταλήγει ο κ. Πλόσκας.
«Η Δυτική Μακεδονία αποκτά το δικό της οικοσύστημα υψηλής τεχνολογίας»
Ο Αναστάσιος Ραφαηλίδης, Αντιπεριφερειάρχης Διαφάνειας, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Ψηφιακού Μετασχηματισμού επισημαίνει ότι το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του νέου υπερυπολογιστή στις εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου εξαρτάται από την προηγούμενη ανάπτυξη των υποδομών του «Δαίδαλου» και του Πράσινου Κέντρου Δεδομένων, με τα οποία καλείται να συλλειτουργήσει.
Για την ενεργειακή τροφοδοσία του, θα εκπονηθεί ειδική μελέτη σύμφωνα με τη νομοθεσία για υποδομές τέτοιας κλάσης, με πρόβλεψη να ακολουθηθεί το μοντέλο του «Δαίδαλου» και του Πράσινου Κέντρου Δεδομένων που αξιοποιούν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Οι μόνιμες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν μετά την κατασκευή και λειτουργία αφορούν ερευνητές και τεχνικούς υψηλών δεξιοτήτων, ενώ δευτερογενώς οι εταιρείες που θα εγκατασταθούν στην περιοχή, ή οι εταιρείες της περιοχής που θα αποκτήσουν πρόσβαση στην υποδομή, θα μπορούν να αξιοποιήσουν προσωπικό από το πανεπιστήμιο και να αναπτύξουν νέα ταλέντα. Ένας από τους στόχους, όπως υπογραμμίζει, είναι η λειτουργία της υποδομής ως μηχανισμού διατήρησης αλλά και επιστροφής νέων επιστημόνων που έχουν εγκατασταθεί σε άλλες πόλεις ή χώρες ώστε να ελαχιστοποιηθεί το «brain drain».
Η πρόσβαση στις υπολογιστικές υποδομές θα ακολουθεί το καθεστώς των αντίστοιχων υποδομών της ΕΔΥΤΕ, με δωρεάν πρόσβαση σε δημόσιους φορείς και ερευνητικά κέντρα, σύμφωνα με σχετικές προσκλήσεις, ενώ αντίστοιχη δυνατότητα θα δίνεται και σε επιχειρήσεις που θα μπορούν να εγκατασταθούν στη θερμοκοιτίδα του Πανεπιστημίου ή να συμμετέχουν σε έργα ανταγωνιστικής έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο ίδιος σημειώνει ότι η τελική διαμόρφωση των όρων θα γίνει από την ΕΔΥΤΕ και το Πανεπιστήμιο, σύμφωνα με τη νομοθεσία του EuroHPC. Παράλληλα, αναφέρει ότι η Περιφέρεια σχεδιάζει τη δημιουργία μηχανισμού υποστήριξης στο πλαίσιο του Ελληνικού Εργοστασίου ΤΝ «Pharos», ο οποίος θα παρέχει υπηρεσίες πρόσβασης στον υπερυπολογιστή.
Ο νέος υπερυπολογιστής, σημειώνει, δεν υπήρχε στα σχέδια του ΕΔΥΤΕ πριν το 2024, και προστέθηκε ύστερα από δική του πρωτοβουλία σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο, με σκοπό να δημιουργηθεί ο πρώτος υπερυπολογιστής στην Ελλάδα αφιερωμένος αποκλειστικά στην τεχνητή νοημοσύνη. Το έργο αποτελεί το πρώτο της ψηφιακής στρατηγικής της Περιφερειακής Αρχής και στοχεύει στον εξοπλισμό της περιοχής με τεχνολογία αιχμής. Όπως υπογραμμίζει, η Δυτική Μακεδονία αποκτά το δικό της οικοσύστημα υψηλής τεχνολογίας, αντίστοιχο με αυτό που υπάρχει μόνο στην Αττική, το οποίο θα υποστηρίξει και τα οικοσυστήματα καινοτομίας των όμορων Περιφερειών, αποτελώντας υποδομή αιχμής για όλη τη Βόρεια Ελλάδα.
Αναφερόμενος στις προοπτικές αξιοποίησης του υπερυπολογιστή στην καθημερινότητα, επισημαίνει ότι θα αναπτύσσονται μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με εφαρμογή σε ζητήματα όπως η ενεργειακή κατανάλωση, η τηλεθέρμανση, η αγροτική παραγωγή, η κλιματική ανθεκτικότητα και η υγεία, ενώ θα είναι δυνατή και η εξέλιξη ελληνικών γλωσσικών μοντέλων ΤΝ που θα φιλοξενούνται στον υπερυπολογιστή. «Στην υποδομή αυτή, περισσότερες λεπτομέρειες για την οποία θα έχουμε αφότου ολοκληρωθούν οι σχετικές μελέτες, θα αναπτύσσονται μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που θα έχουν εφαρμογή σε ένα τεράστιο πλέγμα ζητημάτων. Θα γνωρίζουμε δηλαδή, πως μπορούμε να βελτιστοποιήσουμε τις καταναλώσεις ενέργειας, ποια νέα φάρμακα και θεραπείες έχουν καλύτερη επίδραση στους ασθενείς, προγνωστικά μοντέλα για την κλιματική αλλαγή (ακόμη και σε τοπικό επίπεδο), βελτίωση της αγροτικής παραγωγής και γενικά του πρωτογενή τομέα κ.α. Σημαντικό είναι επίσης, πως θα μπορούμε να εξελίξουμε ελληνικά γλωσσικά μοντέλα ΤΝ τα οποία μάλιστα θα μπορούν να φιλοξενηθούν στο νέο υπερυπολογιστή της Δυτικής Μακεδονίας. Με μια φράση, the sky is the limit», καταλήγει ο κ. Ραφαηλίδης.
Θένια Βασιλειάδου – www.xronos-kozanis.gr
