Από το Ταμείο Ανάκαμψης και όχι από την ΔΕΗ το κόστος της αποκατάστασης εδαφών
Για άλλη μια φορά, όπως έγινε και με το ΣΔΑΜ, το μέλλον της περιοχής «καθορίζεται» από άλλους, αντί από εμάς. Δεν μπορεί να πει κανείς κάτι άλλο, όταν βλέπει τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την αποκατάσταση των ορυχείου Πτολεμαΐδας, που ξεκινά από την Μαυροπηγή και καταλήγει στον Ελλήσποντο και ορίζει πως θα είναι αυτά τα χιλιάδες στρέμματα χωρίς ουσιαστική διαβούλευση.
Η σχετική μελέτη διαβιβάστηκε εν μέσω εκλογών (02/06/23) μόνο στις υπηρεσίες (αρχαιολογία, δασική υπηρεσία, υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας κλπ) και όχι στα συμβούλια των αιρετών, όπως στο Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας και στα Δημοτικά Συμβούλια Κοζάνης και Εορδαίας, που εμπλέκονται άμεσα.
Μάλιστα, η διαβούλευση με τους υπηρεσιακούς, στην οποία δεν έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν συλλογικά όργανα και πολίτες, ολοκληρώνεται στις 11 Ιουλίου. Το χειρότερο είναι πως το κόστος της αποκατάστασης των εδαφών δεν θα το επιβαρυνθεί η ΔΕΗ, αλλά η πολιτεία αφού τα περίπου 120 εκατομμύρια ευρώ που έχουν προϋπολογιστεί, θα δοθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Άρα ο ρυπαίνων ΔΕΝ πληρώνει.
Η χρόνια συζήτηση και αίτημα της περιοχής για αποκατάσταση των ανοιχτών ορυχείων της ΔΕΗ, φαίνεται πως μπαίνει τελικά στο τραπέζι χωρίς, όμως, την συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης. Στις 2 Ιουνίου 2023 το υπουργείο Ενέργειας διαβίβασε στις αρμόδιες υπηρεσίες του δημοσίου τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την αποκατάσταση του ορυχείου Πτολεμαϊδας. Η ΜΠΕ που εκπονήθηκε από τον Κλάδο Μεταλλευτικών Μελετών της Διεύθυνσης Λειτουργιών Υποστήριξης Λιγνιτικής Παραγωγής, αν και υποβλήθηκε στο ΥΠΕΝ τον Ιούνιο του 2022 τέθηκε προς διαβούλευση τώρα, κάτι που σημαίνει πως ότι προβλέφθηκε θα καθυστερήσει έναν ακόμη χρόνο εκτός και αν το ελληνικό δημόσιο «πρωτοτυπήσει» και καλύψει τον χαμένο χρόνο.
Το σχέδιο της αποκατάστασης προβλέπει, μεταξύ άλλων, την δημιουργία τριών λιμνών, δασικές εκτάσεις πολλών χιλιάδων στρεμμάτων, φωτοβολταϊκά πολλών χιλιάδων στρεμμάτων, αγροτικές εκτάσεις και εκτάσεις αναψυχής γύρω από τις λίμνες. Ωστόσο, στη ΔΕΗ θα ανήκουν περίπου 70.000 στρέμματα τα οποία θα είναι φωτοβολταϊκά πάρκα και το κόστος της αποκατάστασης των εδαφών δεν θα επωμιστεί η ίδια, όπως ορίζει η αρχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει» αλλά η πολιτεία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Σύμφωνα με την μελέτη οι αποκαταστάσεις θα γίνουν σε τρία στάδια:
- Το πρώτο από το 2025 έως το 2028
- Το δεύτερο από το 2028 έως το 2031
- Και το τρίτο από το 2031 και έπειτα
Ωστόσο, υπάρχει μια ασάφεια για το τι ακριβώς θα γίνει με τα ορυχεία που θα βρίσκονται σε λειτουργία και πότε αυτά θα κλείσουν για να αποκατασταθούν.
Το τεχνικό κείμενο των 700 σελίδων, έχει αποσταλεί στις δημόσιες υπηρεσίες για διαβούλευση και σε αυτή δεν έχουν δικαίωμα παρέμβασης τοπικές αυτοδιοικήσεις, επιμελητήρια και πολίτες. Και σε αυτή την περίπτωση, η τοπική κοινωνία παραγκωνίζεται με τρόπο τέτοιο ώστε να μοιάζει «απαθής» στις εξελίξεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει πλέον η στάση που θα κρατήσουν το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας και τα Δημοτικά Συμβούλια Κοζάνης και Εορδαίας, τα οποία στη φάση αυτή δεν θα πρέπει να αρκεστούν σε πολιτικές τοποθετήσεις και ψηφίσματα αλλά σε έμπρακτες κινήσεις και παρεμβάσεις για να ζητηθεί αρχικά παράταση της διαβούλευσης και στη συνέχεια κατάθεση προτάσεων και από τα επιμελητήρια που να έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
Οι επιστημονικοί φορείς έχουν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, δεδομένου ότι μπορούν να παρέμβουν σε τεχνικά ζητήματα όπως τον τρόπο που θα γίνει η αξιοποίηση των υδάτων, η στερέωση των πρανών, η διαμόρφωση των χώρων, η σύσταση του νερού των λιμνών κ.α.
Ο ρυπαίνων ΔΕΝ πληρώνει
Η αρχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει» παραβιάζεται στην περίπτωση αυτή γιατί η ΔΕΗ που θα έπρεπε να πληρώσει για όλα αυτά που «προκάλεσε» στο περιβάλλον της περιοχής δεν θα το κάνει αφού τα περίπου 120 εκατομμύρια ευρώ που προϋπολογίζονται για την αποκατάσταση, θα δοθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Πρόκειται για αποκατάσταση περίπου 33.000 στρεμμάτων με δασική βλάστηση, περίπου 18.000 στρέμματα για αγροτική χρήση, περίπου 11.000 στρέμματα για χώρους αναψυχής πέριξ των τριών λιμνών, περίπου 30.000 στρέμματα με φωτοβολταϊκά, ειδική χρήση γης για δραστηριότητες όπως αυτή της ΔΙΑΔΥΜΑ καθώς και επιχειρηματικές δραστηριότητες. Αν συμπεριλάβουμε και τις δηλωμένες εκτάσεις της ΔΕΗ για φωτοβολταϊκά, αυτή φαίνεται πως θα διαθέτει περίπου 70.000 στρέμματα «καλής γης».
Σύμφωνα με γνώστες των θεμάτων αυτών, τα 120 εκατομμύρια ευρώ είναι λίγα για ποιοτική και αποτελεσματική αποκατάσταση εδάφους επιφανειακών λιγνιτωρυχείων και εκφράζονται φόβοι για «γρήγορες και φθηνές παρεμβάσεις».
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
