Ο «κυνηγός εκλείψεων» φτιάχνει βαλίτσες για την επόμενη που θα γίνει στις 20 Απριλίου στην Αυστραλία
Συνέντευξη στον Σωκράτη Μουτίδη στα podcast του “Χρόνου”
Είναι ένας από τους προνομιούχους που έχουν δει μέχρι σήμερα πάνω από δέκα ολικές ηλιακές εκλείψεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Μάλιστα, η τελευταία ήταν μέσα σ’ ένα Boeing 787 που πέταξε ακριβώς για το σκοπό αυτό στα θαλάσσια όρια της Ανταρκτικής και σε ύψος 12000 μέτρων. Στο ερώτημά μας ποια ήταν η πιο εντυπωσιακή, απαντά με τα λόγια του «δασκάλου» του που έφυγε από τη ζωή, καθηγητή Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Ουίλιαμς της Μασαχουσέτης Τζέι Πάσαχοφ «η επόμενη».
Πρόκειται για τον Αριστείδη Βούλγαρη, έναν άνθρωπο που συνδυάζει την καλλιτεχνική του φύση (βιολιστής της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Θεσσαλονίκης) με την επιστήμη, ως «κυνηγός εκλείψεων» και κατασκευαστής οπτομηχανικών συστημάτων και για τη NASA.
O κ. Βούλγαρης συμμετέχει στην ερευνητική ομάδα των ηλιακών αστρονόμων που είχε ως επικεφαλής τον αείμνηστο Πάσαχοφ και τον ομόλογό του Ιωάννη Σειραδάκη, με στόχο την παρατήρηση των ηλιακών εκλείψεων και την καταγραφή της ενεργειακής κατάστασης του ηλιακού στέμματος, του φαντασμαγορικού δηλαδή πέπλου που υπάρχει γύρω από τον ήλιο. “Το εκτυφλωτικό φως του ηλίου δεν επιτρέπει να το παρατηρήσουμε την ημέρα και επομένως φαίνεται μόνο κατά τη διάρκεια ολικών εκλείψεων, όταν η Σελήνη καλύψει κατά 100% τον ηλιακό δίσκο» εξηγεί ο κ. Βούλγαρης.
Μεταξύ των Ελλήνων που είναι μέλη της ομάδας αυτής, σημαντική συμμετοχή έχει η Κοζάνη με τα μέλη του Αστρονομικού Συλλόγου Δυτικής Μακεδονίας Νίκο Πλεξίδα και Νίκο Τζήμκα.
Σε τι κατάσταση είναι ο ήλιος σήμερα, ρωτάμε τον κ. Βούλγαρη. «Ο ήλιος είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Έχει διαπιστωθεί εδώ και 300 χρόνια ότι κάθε 11,3 χρόνια αυξομειώνεται η δραστηριότητά του. Είναι δηλαδή σαν μια χύτρα ταχύτητος που με το που αυξάνεται η πίεση, εκτονώνεται μέχρι να ξαναδημιουργηθεί (μεταφορικά μιλώντας) πίεση» απαντά. «Ο ήλιος, επομένως, όταν βρίσκεται στο μέγιστο της δραστηριότητάς του, εμφανίζει κηλίδες, τοπικά ισχυρά μαγνητικά πεδία, εκρήξεις, προεξοχές και αποτέλεσμα αυτών των εκρήξεων που λέγονται εκλάμψεις, είναι ο εκσφενδονισμός ακτινοβολίας και σωματιδίων στο μεσοπλανητικό χώρο. Μάλιστα, πολλές φορές αυτά τα σωματίδια μπορεί να ταξιδεύουν αδιατάρακτα προς το μεσοπλανητικό χώρο και μπορεί να συναντήσουν τη γη» απαντά. Τότε αλληεπιδρούν με το μαγνητικό πεδίο της γης που τα έλκει προς τους πόλους και με μεγάλες ταχύτητες που αναπτύσσουν, συγκρούονται με τα άτομα του οξυγόνου και του αζώτου της ανώτερης ατμόσφαιρας, παράγοντας φως χαρακτηριστικού χρώματος (πράσινο για το οξυγόνο και μπλε κόκκινο για το άζωτο) κι έτσι δημιουργείται το λεγόμενο πολικό σέλας.
Τότε που παρ’ ολίγο η έντονη ηλιακή δραστηριότητα να προκαλέσει τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η κορύφωση της ηλιακής δραστηριότητας ονομάζεται ηλιακό μέγιστο και το επόμενο αναμένεται να είναι το 2025. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα θεαματική. Μάλιστα, το 1980 «κινδυνεύσαμε με τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, γιατί το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίγκαν με προορισμό τη Σαουδική Αραβία έχασε επαφή με το Πεντάγωνο, λόγω ηλιακής καταιγίδας που δημιούργησε παράσιτα και θεωρήθηκε ότι το έριξαν οι Ρώσοι» αναφέρει ο κ. Βούλγαρης. Και το 1990, όμως, αναβλήθηκαν βομβαρδισμοί κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου, καθώς τα αεροσκάφη δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τα αεροπλανοφόρα. Από τότε είχαμε παρατεταμένο ηλιακό ελάχιστο που άλλαξε λίγο την κατάσταση στο ηλιακό στέμμα, επισημαίνει.
Στα 2 εκ. βαθμούς Κελσίου η θερμοκρασία του ηλιακού στέμματος
Ένας από τους πλέον δυσεπίλυτους γρίφους, όπως μας λέει ο κ. Βούλγαρης αφορά στη θερμοκρασία που αναπτύσσεται στον ήλιο. Η επιφανειακή θερμοκρασία είναι 6000 βαθμοί Κελσίου, αλλά όσο απομακρυνόμαστε από το «τζάκι» και όσο πιο ψηλά φθάνουμε, τόσο αυξάνεται η θερμοκρασία, φθάνοντας έως και τα 2 εκ. βαθμούς Κελσίου. «Αυτό είναι ένα παράδοξο. Δεν έχει εξηγηθεί κατά τα τελευταία 60 χρόνια που μελετάται ο ήλιος, ενώ καμία θεωρία δεν έχει εξηγήσει επαρκώς γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο και ως ομάδα κυνηγών εκλείψεων, ερευνούμε και αυτό» λέει ο κ. Βούλγαρης.
Τίποτα δεν είναι σταθερό στο ηλιακό στέμμα, το οποίο αλλάζει διαρκώς μορφή, ενώ πληθώρα πειραμάτων μπορούν να γίνουν μόνο κατά τη διάρκεια των εκλείψεων.
Η κατασκευή οργάνων και ο Ίκαρος
«Έχω τη χαρά να κατασκευάζω και να χρησιμοποιώ ο ίδιος ένα φασματογράφο, τον οποίο χρησιμοποιεί και η NASA, τον Ίκαρο. Ο Ίκαρος παίρνει το φως που εκπέμπει το ηλιακό στέμμα και το αναλύει στα επιμέρους χρώματα. Με βάση τα χρώματα στο φάσμα μπορούμε να γνωρίζουμε τη σύσταση, τη θερμοκρασία και την κατανομή των στοιχείων στο ηλιακό στέμμα. Με αυτό τον τρόπο κάνουμε ένα χάρτη στο ηλιακό στέμμα και βλέπουμε την κατανομή των θερμοκρασιών» μας λέει ο κ. Βούλγαρης.
Σε κάθε αποστολή ο Αριστείδης Βούλγαρης κάνει μια βελτίωση στον Ίκαρο ή προσθέτει ένα όργανο σε σημείο που χρειάζεται βοήθεια και από άλλα άτομα για το χειρισμό. Ο Θανάσης Οικονόμου, γνώριμος της περιοχής μας από την υπόθεση του Αστεροσκοπείου στον Όρλιακα, είναι ένας από αυτούς που μαζί με τον Αριστείδη Βούλγαρη χειρίζονται τα όργανα, προκειμένου να συλλέξουν όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία.
Ο καθένας θα πρέπει να δει έστω μια έκλειψη στη ζωή του
Ρωτάμε τον κ. Βούλγαρη τι κλίμα επικρατεί κατά την ώρα της έκλειψης. «Κατά την έκλειψη του 2019 μετακινήθηκαν 1 εκ. άνθρωποι προς τη Χιλή για να δουν την έκλειψη. Φανταστείτε ποια θα ήταν η αίσθηση το 150 ή 180 πχ. Ίσως αυτό ήταν και το έναυσμα του κατασκευαστή του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Ο μέσος άνθρωπος πρέπει να δημιουργήσει δυνατότητες στον εαυτό να δει έστω μια έκλειψη για να καταλάβει πως είναι ένα μέρος του σύμπαντος και να σεβαστεί τη φύση» λέει ο κ. Βούλγαρης. Ανάμεικτες εκρήξεις θαυμασμού και μεγάλη ένταση επικρατεί την ώρα που κρύβεται και το τελευταίο τμήμα του ήλιου.
Έτοιμος για την επόμενη έκλειψη
Η επόμενη έκλειψη θα γίνει σε λίγες μέρες και συγκεκριμένα στις 20 Απριλίου στη βορειοδυτική μύτη της Αυστραλίας. Εκεί ο κ. Βούλγαρης θα βρεθεί μαζί με την ομάδα των «κυνηγών εκλείψεων» και η παρατήρηση θα γίνει από το έδαφος, ενώ θα δοκιμαστεί και το νέο όργανο advanced Ikarus little spectrograph, με σκοπό την πλήρη λειτουργία του οργάνου στην έκλειψη της Αμερικής τον επόμενο χρόνο.
Ο μεσήλικας Ήλιος
Κρατάμε τελευταία την ερώτηση σχετικά με το πότε θα σβήσει ο ήλιος. «Ο ήλιος θα σβήσει σ’ ένα χρονικό διάστημα 10 δις ετών. Τώρα είναι μεσήλικας. Τα θεωρητικά μοντέλα και οι παρατηρήσεις από άλλα αστέρια δείχνουν ότι αυτή θα είναι η εξέλιξή του» μας απαντά ο Αριστείδης Βούλγαρης. Μέχρι τότε δεν θα πάψει να μας ζεσταίνει και να μας επιφυλάσσει εντυπωσιακές στιγμές όπως οι ολικές εκλείψεις άλλοτε πάνω από χιονισμένα βουνά και άλλοτε στη θάλασσα.
Ακούστε τη συνέντευξη εδώ:
Όλα τα επεισόδια μπορείτε να τα βρείτε εδώ ή στις αγαπημένες σας πλατφόρμες όπως spotify, Google Podacast, apple podcast κ.α.)
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
