Έκθεση της Κομισιόν δείχνει αύξηση ελέγχων, αλλά και προκλήσεις λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση σχετικά με τους τελωνειακούς ελέγχους συμμόρφωσης προϊόντων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, αναγνωρίζοντας τις προσπάθειες των τελωνειακών αρχών, αλλά υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βελτιωμένους ελέγχους και στενότερη συνεργασία. Κεντρική πρόκληση αποτελεί η εκρηκτική αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, καθώς πολλά εισαγόμενα προϊόντα –συμπεριλαμβανομένων αυτών που αγοράζονται διαδικτυακά– δεν πληρούν πάντα τους κανόνες της ΕΕ για την ασφάλεια, την υγεία ή το περιβάλλον. Το γεγονός αυτό δημιουργεί κινδύνους τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις επιχειρήσεις.
Η απάντηση της ΕΕ σε αυτές τις προκλήσεις έρχεται μέσω της προτεινόμενης Μεταρρύθμισης της Τελωνειακής Ένωσης, η οποία στοχεύει στη δημιουργία νέας Ευρωπαϊκής Τελωνειακής Αρχής και ενός Κεντρικού Κόμβου Δεδομένων. Οι αλλαγές αυτές θα ενισχύσουν τη διαχείριση κινδύνων, θα βελτιώσουν τη συνεργασία με τις αρχές εποπτείας της αγοράς και θα εκσυγχρονίσουν την επιβολή των κανόνων συμμόρφωσης.
Αύξηση ελέγχων, αλλά με αργό ρυθμό σε σχέση με το e-commerce
Σύμφωνα με τα στοιχεία της περιόδου 2022–2024, οι τελωνειακοί έλεγχοι παρουσιάζουν αυξητική τάση, με περισσότερα προϊόντα να σταματούν στα σύνορα και να απορρίπτονται λόγω μη συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ ή επειδή κρίνονται επικίνδυνα. Ενδεικτικά, το 2024 οι τελωνειακές αρχές απέρριψαν κατά μέσο όρο 13 προϊόντα ανά εκατομμύριο που εισέρχονταν στην ΕΕ.
Ωστόσο, η αύξηση των εισαγωγών μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου ξεπερνά τον ρυθμό με τον οποίο ενισχύονται τα μέτρα ελέγχου. Επιπλέον, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων ελέγχων χρειάζονται βελτίωση για να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις.
Η έκθεση τονίζει ότι, αν και οι τελωνειακοί έλεγχοι παραμένουν κρίσιμοι, η αποτελεσματική συνεργασία με τις αρχές εποπτείας της αγοράς είναι το «κλειδί» για να εμποδιστεί η είσοδος επικίνδυνων προϊόντων στην Ενιαία Αγορά. Παράλληλα, η ψηφιοποίηση θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για τον εκσυγχρονισμό των ελέγχων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προχωρήσει σε βήματα ψηφιοποίησης της επικοινωνίας μεταξύ τελωνείων και αρχών εποπτείας, ενώ η Μεταρρύθμιση της Τελωνειακής Ένωσης που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά τόσο τους ελέγχους όσο και τη διαχείριση κινδύνων.
Προστασία πολιτών και επιχειρήσεων
Η συμμόρφωση προϊόντων στην ΕΕ διασφαλίζει ότι πληρούνται αυστηρά κριτήρια σε λειτουργικότητα, τεχνικά χαρακτηριστικά, ασφάλεια, υγεία και περιβαλλοντικά πρότυπα. Έτσι προστατεύονται οι καταναλωτές και το περιβάλλον, ενώ δημιουργούνται ίσοι όροι ανταγωνισμού για όλες τις επιχειρήσεις.
Με την εφαρμογή ενιαίων κανόνων, ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης των προϊόντων, η ΕΕ επιτυγχάνει ένα δίκαιο εμπορικό περιβάλλον που προάγει την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη, προσφέροντας παράλληλα στους πολίτες ασφαλή προϊόντα και καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής.
Η Επιτροπή, με την πρόσφατη ανακοίνωσή της για ένα ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό «εργαλειοθήκη» για ασφαλές και βιώσιμο ηλεκτρονικό εμπόριο, επισημαίνει τη σημασία των ισχυρότερων τελωνειακών ελέγχων. Ο στόχος είναι ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για τις online αγορές των πολιτών και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά.
Η υπό διαπραγμάτευση Μεταρρύθμιση της Τελωνειακής Ένωσης προβλέπει τη σύσταση Ευρωπαϊκής Τελωνειακής Αρχής και ενός Κόμβου Δεδομένων, που θα ενισχύσουν τον εντοπισμό και την απομάκρυνση μη συμμορφούμενων προϊόντων, κάνοντας τους ελέγχους πιο αποτελεσματικούς, αποδοτικούς και διαφανείς.
Γιατί αφορά την Ελλάδα και τη Δυτική Μακεδονία
Η συζήτηση αυτή δεν είναι θεωρητική για τη χώρα μας. Ως εξωτερικό σύνορο της ΕΕ, η Ελλάδα –και ιδίως τα τελωνεία σε λιμάνια και χερσαία σύνορα– παίζει κομβικό ρόλο στους ελέγχους. Για τη Δυτική Μακεδονία, που διαθέτει διασυνοριακές πύλες με Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία, οι αυστηρότεροι έλεγχοι σημαίνουν περισσότερη προστασία για τους καταναλωτές αλλά και ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τις τοπικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, σε μια περίοδο που η Περιφέρεια προσπαθεί να ενισχύσει την εξωστρέφεια και τις εμπορικές της δραστηριότητες στο πλαίσιο της Δίκαιης Μετάβασης, η διασφάλιση ότι τα προϊόντα που εισέρχονται στην αγορά είναι ποιοτικά και ασφαλή αποτελεί προϋπόθεση για την εμπιστοσύνη των πολιτών και την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας.
Στατιστική βάση και μεθοδολογία
Η έκθεση βασίζεται σε στατιστικά δεδομένα που παρείχαν τα κράτη-μέλη για το διάστημα τριών ετών (2022–2024), καταγράφοντας παρεμβάσεις, αναστολές και απορρίψεις προϊόντων στα σύνορα της ΕΕ. Τα στοιχεία αναλύονται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/1020 για την εποπτεία της αγοράς και τη συμμόρφωση των προϊόντων.
Η Κομισιόν σημειώνει ότι τα δεδομένα αυτά βοηθούν στον καλύτερο συντονισμό των εθνικών τελωνειακών διαδικασιών, στην ενίσχυση της δίκαιης εμπορικής πρακτικής και στη διευκόλυνση ενός πιο ασφαλούς και απλούστερου περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
