Η μεγαλύτερη ξύλινη Ποντιακή λύρα δεσπόζει στην πλατεία Πενταβρύσου Εορδαίας, με τα επίσημα αποκαλυπτήρια να πραγματοποιούνται την περασμένη Κυριακή, εκπληρώνοντας το όραμα του αείμνηστου Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Γιάννη Πασσαλίδη.
Το έργο κατασκεύασε ο Νίκο Κοσμίδης και πλέον αποτελεί ένα χαρακτηριστικό μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού.
Ο καλλιτέχνης πάλευε 6 μήνες με το καραβίσιο ξύλο και με μεράκι, πείσμα κι επιμονή κατασκεύασε την πιο μεγάλη ποντιακή λύρα στον κόσμο.
Η Ποντιακή λύρα της Πενταβρύσου έχει μήκος 6.67μ. (8μ. με τη βάση στήριξης) και είναι πιστό αντίγραφο Κεμεντζέ που έφεραν από τον Πόντο πρόγονοι του Γιάννη Πασσαλίδη που τόσο πρόωρα «έφυγε» από τη ζωή δύο χρόνια νωρίτερα.
Ο 70χρόνος δεν είναι ξυλουργός, ούτε καλλιτέχνης, ωστόσο ανέλαβε εξ ολοκλήρου την κατασκευή της λύρας, από το αρχικό σχέδιο μέχρι και το δοξάρι. «Έψαξα στο διαδίκτυο να δω πού έχουν την πιο μεγάλη λύρα και βρήκα μια στην Τραπεζούντα στα πέντε μέτρα και ογδόντα εκατοστά. Οπότε σκεφτήκαμε να κάνουμε εδώ στην περιοχή μας μια μεγαλύτερη και τελικά φτάσαμε να είναι η δική μας στα έξι μέτρα και εβδομήντα εκατοστά», είχε δηλώσει ο κ. Κοσμίδης, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Η κατασκευή μόνο εύκολη δεν ήταν και εκτός από χρόνο, απαιτούσε προσοχή ακόμη και στην πιο μικρή λεπτομέρεια. Ο κ. Κοσμίδης κρατούσε τις σημειώσεις του σε χαρτί και όλες τις ημέρες της εργασίας του έγραφε τα πάντα: από την τεχνική μέχρι τις ώρες που αφιέρωνε στο σκάλισμα του ξύλου. «Είχα το παλιό μοντέλο του παππού, που είχε φέρει από την Πατρίδα ως πρωτότυπο, έκανα κλίμακα, έβρισκα τις αναλογίες και το πώς θα γίνει σε μεγέθυνση το κάθε κομμάτι της κατασκευής. Πήρα τα ξύλα, πάχους 21 χιλιοστών το καθένα, και άρχισα να κάνω τις συνδέσεις, τα κολλήματα, τα τριψίματα και τη συναρμολόγηση», εξηγεί, περιγράφοντας τη διαδικασία της δημιουργίας της τεράστιας λύρας.
Με λιγοστά εργαλεία και ένα απλό δισκοπρίονο, ο συνταξιούχος δούλευε με πάθος και όσο περνούσαν οι μέρες και ερχόταν πιο κοντά στο τελικό αποτέλεσμα, τόσο ένιωθε χαρά και ικανοποίηση, μέχρι που ο γνωστός κεμεντζές πήρε «σάρκα και οστά» σε διαστάσεις …XL!
Μικρασιάτης Καππαδόκης ο ίδιος, όχι μόνο δεν ξέρει να παίζει λύρα αλλά δεν είναι καν Πόντιος. Ωστόσο, τού άρεσε το συγκεκριμένο μουσικό όργανο και ήταν για τον ίδιο ένα στοίχημα με τον εαυτό του να τα καταφέρει. «Δεν ήταν εύκολο, αλλά είπα θα το κάνω. Αν βάλεις έναν στόχο και θέλεις, μπορείς να τα καταφέρεις» εξηγεί, σημειώνοντας πως η μεγάλη δυσκολία ήταν στον λαιμό της λύρας, το σημείο δηλαδή όπου ξεκινούν τα κουρδίσματα, καθώς εκεί χρειαζόταν ειδική επεξεργασία το ξύλο για τις καμπύλες.
Η ξύλινη ποντιακή λύρα είναι τόσο μεγάλη που, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κατασκευαστής της, χωράνε έως και πέντε άτομα να μπουν στο εσωτερικό της. Έχει και χορδές, οι οποίες είναι από απλό συρματόσχοινο έξι χιλιοστών και όσο για το δοξάρι, είναι από αλουμίνιο και βρίσκεται κολλημένο πάνω στη γιγάντια λύρα.
Ο κ. Κοσμίδης δεν είναι γέννημα- θρέμμα από το χωριό. Δούλευε σε ένα φαναρτζίδικο σε κοντινή περιοχή, αγάπησε την Πεντάβρυσο και τελικά μένει εκεί τα τελευταία είκοσι χρόνια με την οικογένειά του. Ασχολείται με το μποστάνι του, τις καστανιές και ανυπομονεί να βρεθεί στο στήσιμο της λύρας στην πλατεία του χωριού.
