Με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο, όπως και κάθε χρόνο, γιόρτασαν την Πρωτομαγιά οι γυναίκες του Κρόκου Κοζάνης τιμώντας την παράδοση και τα έθιμα τους.
Το έθιμο έχει να κάνει με το σμίξιμο της θεάς Δήμητρας με την κόρη της Περσεφόνη η οποία ανεβαίνει στη γη από τον Κάτω Κόσμο του Άδη. Η Δήμητρα χαρούμενη που ξανασμίγει με την κόρη της βγαίνει την Πρωτομαγιά να περπατήσει στους αγρούς χτυπώντας με τα πόδια της τη γη και καλώντας την να καρποφορήσει. Στο έθιμο κυριαρχούν οι γυναίκες ως φορείς της γονιμότητας, με τους άνδρες να έχουν δευτερεύοντα ρόλο.
Κάθε πρωτομαγιά, οι γυναίκες του χωριού συγκεντρώνονται στην περιοχή Λάκκος, η οποία έχει πολλά νερά ενώ πριν φύγουν από το σπίτι τους φορούν λουλούδια, τρώνε ή κρεμούν επάνω τους σκόρδο, ώστε να μην τους ματιάσουν και πιάνουν σίδερα για να είναι γερές όλο το χρόνο σαν το σίδερο. Μόλις φτάσουν στα ρέματα, ρίχνουν νερό στο πρόσωπο για να διατηρηθούν δροσερές όλο το χρόνο, βάφουν τα μάγουλα τους με κόκκινα αυγά ενώ παλαιότερα το έκαναν με παπαρούνες και ζώνονται με λυγαριές στη μέση για να είναι βεργολυγερές όλο το χρόνο και να μην έχουν πόνους στη μέση. Στη συνέχεια χορεύουν σε κύκλο παραδοσιακά τραγούδια του Μάη, βάζοντας μπροστά τους γκιούμια με νερό, στολισμένα με πασχαλιές ή λυγαριές. Στο τέλος κερνούν ρυζόγαλο, στο οποίο έχουν προσθέσει λίγους στήμονες του τοπικού φυτού του κρόκου.
Θένια Βασιλειάδου – Δημήτρης Στραβού
