Η λειτουργία των… χωριών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (φαινόμενο νεοφυλετισμού της μετανεωτερικότητας), ως «στεγανών έντασης», είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα της εποχής μας.
Πολλοί ξαφνιάζονται, ίσως όψιμα, με τη δύναμη που έχουν αποκτήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για την ακρίβεια οι ομάδες που αξιοποιούν τον τρόπο λειτουργίας τους, αλλά και το πως οι -κατά Έκο- «λεγεώνες ηλιθίων» έχουν καταφέρει να μονοπωλούν τη σύγχρονη αγορά.
Κρατούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα ακροατήριά τους παγιδευμένα στο φόβο και στο θυμό ή ενίοτε τους δίνουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εκτονώσουν εκεί τα συναισθήματά τους, αποσυμπιέζοντας την ένταση;
Αυτή τη στιγμή τα social media υποφέρουν από οχλαγωγία, ενώ οι περισσότερες προσπάθειες για να εξηγηθούν τα φαινόμενα γύρω από αυτά (βλ. hate speech/λόγος μίσους, cancel culture/ κουλτούρας ακύρωσης, character assassination/δολοφονία χαρακτήρα), γίνονται στη λογική του επίκαιρου θέματος (trending topic) και όχι της ανάγκης να αντιμετωπιστούν ουσιαστικά.
Αρκετοί αναγνώρισαν για πρώτη φορά με τρόμο τη ριζοσπαστικοποίηση, ως διαδικασία που επιτείνεται από τον τρόπο λειτουργίας των κοινωνικών μέσων, ότι όσα γίνονται on-line έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική ζωή.
Τι μπορεί, όμως, να αλλάξει; Και πως μπορεί να αλλάξει, ώστε να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα μεταξύ της δυνατότητας που έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να κινητοποιήσουν τον κόσμο και της αδυναμίας τους, από την άλλη, να εγγυηθούν την διατήρηση ενός δημόσιου διαλόγου που έχει νόημα;
Εδώ θα πρέπει να κινηθούμε με κάποιες βασικές παραδοχές. Η πρώτη είναι ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι παρά μια τεχνολογία, η οποία δεν πρέπει να δαιμονοποιείται, αλλά ούτε και αποθεώνεται.
Η δεύτερη είναι ότι ο εποικισμός τους από τους τεχνολογικούς κολοσσούς, αναφερόμενους και ως Big-Tech, οι οποίοι λειτουργούν με εμπορικούς όρους, έχει δημιουργήσει συνθήκες μιας σύγχρονης εκδοχής του Πανοπτικού, όπου τα προσωπικά δεδομένα όλων καταγράφονται και αξιοποιούνται. Ως εκ τούτου, οι Big-Tech έχουν πολλές φορές απασχολήσει για θέματα μονοπωλιακών πρακτικών, παραβίασης της ελευθερίας του λόγου και άλλα σχετικά ζητήματα. Το ερώτημα, ωστόσο είναι, μπορούν να αντιμετωπίζονται ως απλές ιδιωτικές επιχειρήσεις, την ώρα που όσα συμβαίνουν εντός τους παράγουν σημαντικά αποτελέσματα για τη λειτουργία της δημοκρατίας;
