Της Αγνής Τσίπου*
Η κ. Μάγδα Τσολάκη είναι καθηγήτρια νευρολογίας του ΑΠΘ και διευθύντρια στην Α΄ Νευρολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών και επιστημονικά υπεύθυνη των Μονάδων Αντιμετώπισης της Νόσου Alzheimer. Μιλήσαμε μαζί της για την νόσο η οποία εμφανίζει αυξητικές τάσεις και όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζουμε γύρω από αυτή.
«Σήμερα πιστεύουμε ότι αν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε όλους τους γενικά αποδεκτούς περιβαλλοντικούς προδιαθεσικούς παράγοντες, θα ελαττώσουμε τον επιπολασμό της άνοιας κατά 40%» αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Τσολάκη.
Η νόσος Alzheimer
Είναι μία νόσος που προσβάλλει τον εγκέφαλο. Καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα και τις συνδέσεις μεταξύ τους. Η νευροπαθολογία της νόσου και οι βλάβες στον εγκέφαλο, περιγράφτηκαν για πρώτη φορά το 1906 από τον Α. Αλτσχάιμερ από τον οποίο πήρε το όνομά της.
Η κ. Τσολάκη επισημάνει ότι περίπου 50 εκατ. άνθρωποι πάσχουν σήμερα από τη νόσο σε όλο τον κόσμο και το 2050 υπολογίζεται να έχουν ξεπεράσει τα 150 εκατ. «Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις μελέτες που έχουμε κάνει εμείς τοπικά, υπολογίζουμε πως πάσχουν περίπου 150 με 160 χιλιάδες. Τα διεθνή δεδομένα ωστόσο μιλούν για 200 χιλιάδες πάσχοντες στην χώρα» προσθέτει.
Ανοδική η πορεία της νόσου
Η Σύμφωνα με την κ.Τσολάκη η νόσος εμφανίζεται στις ηλικίες άνω των 65 ετών σε ποσοστό 95 έως 99%. «Είναι μία σποραδική νόσος των μεγάλων ηλικιών και γι’ αυτό δεν ήταν τόσο συχνή στο παρελθόν. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα που ο μέσος όρος ζωής ήταν τα 50 έτη, ελάχιστοι άνθρωποι έπασχαν από άνοια» προσθέτει.
Τα συμπτώματα
Η Νόσος Alzheimer είναι η πιο συχνή άνοια. Υπάρχουν πολλά είδη άνοιας με διαφορετικά πρώτα συμπτώματα και διαφορετικά εργαστηριακά ευρήματα. Στα τελικά στάδια όλες οι άνοιες είναι ίδιες: Ο ασθενής δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, μένει στο κρεβάτι πλήρως εξαρτημένος με πλήρη αδυναμία να επιβιώσει αν δεν υπάρχει κάποιος δίπλα τους για να τον ταΐσει και να τον φροντίσει γενικότερα.
Υποκείμενα νοσήματα και γενετικοί παράγοντες
«Για τις εκφυλιστικές άνοιες πιστεύουμε ότι ο συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων οδηγούν στην εκφύλιση των νευρικών κυττάρων» αναφέρει η κ. Τσολάκη και προσθέτει πως «προδιαθεσικά γονίδια μαζί με νοσήματα που προκαλούν βλάβες στα αγγεία, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία, το κάπνισμα, η υπερομοκυστιναιία, η παχυσαρκία κλπ, όπως επίσης η έλλειψη άσκησης του νου και στου σώματος, η βαρηκοΐα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλης, η μόλυνση του περιβάλλοντος και η μοναξιά, θεωρούνται παράγοντες κινδύνου για την άνοια σήμερα.
Οι προγεροντικές μορφές, δηλαδή οι μορφές που εμφανίζονται σε νεαρότερες ηλικίες, κάτω των 65 ετών συνήθως οφείλονται σε μεταλλάξεις. Δηλαδή, υπάρχει πιθανότητα μια μετάλλαξη που έχει ένας από τους γονείς σε ένα από τρία χρωμοσώματα 21, 14 και 1 και την κληρονομούν το 50% των παιδιών. Σε ένα μεγάλο ποσοστό πιστεύουμε σήμερα πως είναι κληρονομική η νόσος Alzheimer, αλλά δεν σημαίνει ότι θα την πάθουν οπωσδήποτε τα παιδιά. Έχουμε βρει πάνω από 80 προδιαθεσικά γονίδια, και αν έχει κάποιος ένα από αυτά και συντρέχει κι άλλος ένας τουλάχιστον περιβαλλοντικός προδιαθεσικός παράγων, ο συνδυασμός τους μπορεί να οδηγήσει στην νόσο Αλτσχάιμερ. Δηλαδή αν έχουμε προδιαθεσικό γονίδιο δεν σημαίνει ότι θα πάθουμε οπωσδήποτε τη νόσο, ενώ αν έχουμε μία μετάλλαξη είναι βέβαιο» αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια.
Διάγνωση και οικονομική στήριξη
Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου. Τα κέρδη από την έγκαιρη διάγνωση είναι πολλά όπως:
- Καλός σχεδιασμός της φροντίδας εκ μέρους της οικογένειας,
- συμμετοχή σε μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις στα Κέντρα Ημέρας που υπάρχουν σε αρκετά κέντρα Ημέρας της Ελλάδος – Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Χανιά, Βόλος, Λάρισα, Κοζάνη., Ηράκλειο, Σέρρες, Πάτρα, Καλαμάτα, Ρόδος, Χαλκιδα, Γιάννενα.
- αλλαγή στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση)
- Τρόποι εξατομικευμένοι για βελτίωση της Ποιότητας ζωής
- Αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης που ελαττώνει το φορτίο του περιθάλποντα
- Καθυστέρηση της Ιδρυματοποίησης και
- Ελάττωση του κόστους φροντίδας.
Η έγκαιρη διάγνωση βέβαια απαιτεί τον συντονισμό και την συνεργασία του ασθενούς, του περιθάλποντα, της οικογένειας ολόκληρης, των γενικών γιατρών, των ειδικών νευρολόγων ή ψυχιάτρων, Των κοινωνικών υπηρεσιών και των χρηματοδοτών (Πολιτεία και Ιδρύματα). Στα τελικά στάδια, όταν ο ασθενής είναι κλινήρης και αδύναμος να αυτοεξυπηρετηθεί δικαιούται επίδομα συμπαράστασης.
*Η Aγνή Τσίπου, είναι απόφοιτος του Τμήματος Δημοσιογραφίας, Συντακτών και Ρεπόρτερ του Δημόσιου ΙΕΚ Κοζάνης
