Θωρακίζεται η ελευθερία και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης
Από την Παρασκευή 8 Αυγούστου 2025, τέθηκε σε πλήρη ισχύ σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση ο European Media Freedom Act (EMFA), ένα κομβικό νομοθετικό εργαλείο με στόχο να διασφαλίσει το πολυφωνικό, ανεξάρτητο και διαφανές μέλλον των μέσων ενημέρωσης.
Η νέα νομοθετική πρωτοβουλία προβλέπει αυξημένες εγγυήσεις για τους παρόχους υπηρεσιών και τους δημοσιογράφους, με στόχο την προστασία τους από παρεμβάσεις, πολιτικές ή οικονομικές, και την εξασφάλιση συνθηκών ελεύθερης και απρόσκοπτης ενημέρωσης. Μεταξύ άλλων, θεσπίζεται ισχυρότερη προστασία των δημοσιογράφων απέναντι σε κατασκοπευτικό λογισμικό, διασφαλίζεται η ανωνυμία των πηγών τους, κατοχυρώνεται η συντακτική ανεξαρτησία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης και τίθενται περιορισμοί στην αφαίρεση περιεχομένου από μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες.
Σημαντική καινοτομία αποτελεί η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, ενός οργάνου που θα παρακολουθεί την εφαρμογή των κανόνων και θα παρεμβαίνει όπου κρίνεται απαραίτητο για την προστασία της ελευθεροτυπίας.
Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία, Χένα Βίρκουνεν, έκανε λόγο για «ορόσημο» στην προσπάθεια δημιουργίας ενός ισχυρότερου και ασφαλέστερου περιβάλλοντος μέσων στην ΕΕ. Από την πλευρά του, ο Επίτροπος Δημοκρατίας, Δικαιοσύνης και Κράτους Δικαίου, Μάικλ ΜακΓκραθ, τόνισε ότι τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης αποτελούν «τη ραχοκοκαλιά των δημοκρατιών» και πως ο νέος κανονισμός διασφαλίζει ότι οι ειδήσεις θα βασίζονται σε γεγονότα και όχι σε επιχειρηματικά ή πολιτικά συμφέροντα.
Οι περισσότερες διατάξεις τίθενται άμεσα σε ισχύ, ενώ ορισμένες, που σχετίζονται με την εξατομίκευση της πρόσβασης σε μέσα ενημέρωσης και τη διαχείριση των υπηρεσιών τους, θα ενεργοποιηθούν στις 8 Μαΐου 2027.
Τι Προβλέπει ο EMFA
- Ανεξαρτησία της Ενημέρωσης: Διασφαλίζει τη συντακτική αυτονομία και προστατεύει τη λειτουργία των δημόσιων μέσων από πολιτικές και οικονομικές παρεμβάσεις European Commission.
- Ασφάλεια των Δημοσιογράφων: Προστατεύονται οι πηγές και αποτρέπεται η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού χωρίς δικαστική εντολή European Commission.
- Διαφάνεια στη Δημοσιογραφία: Επιβάλλεται καθαρή ενημέρωση για την ιδιοκτησία των μέσων, τη χρηματοδότηση (περιλαμβανομένης της κρατικής διαφήμισης) και την ακροαματικότητα European Commission.
- Πολυφωνία και Πρόσβαση: Περιλαμβάνονται μέτρα κατά της αδικαιολόγητης αφαίρεσης περιεχομένου από μεγάλες πλατφόρμες και κατοχυρώνεται το δικαίωμα εξατομίκευσης πρόσβασης από διαφορετικές συσκευές και διεπαφές European Commission.
Νέος Ρόλος: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων
Το EMFA δημιουργεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, το οποίο αντικαθιστά την ERGA. Αυτό το νέο όργανο —με συμμετοχή εθνικών αρχών και υποστήριξη από την Επιτροπή— θα εποπτεύει την τήρηση των κανόνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ξεκινώντας τη λειτουργία του τον Φεβρουάριο του 2025.
Πέραν του EMFA, η ΕΕ στηρίζει ενεργά τα μέσα ενημέρωσης με:
- Χρηματοδότηση για καινοτόμα τοπικά και περιφερειακά ΜΜΕ (€2 εκατ.).
- Μέσα για την παρακολούθηση της πολυφωνίας (€1,1 εκατ.).
- Mηχανισμούς προστασίας δημοσιογράφων σε κίνδυνο (€3,1 εκατ.).
- Ένα Digital Hub για ανεξάρτητα ρωσικά και λευκορωσικά μέσα εντός ΕΕ (€2,9 εκατ.)
Τι αλλάζει για τον Έλληνα Δημοσιογράφο και τον Πολίτη
- Η συντακτική ανεξαρτησία και η πηγή πληροφόρησης προστατεύονται ακόμα πιο αποτελεσματικά.
- Παράγοντες επιρροής στο πληροφοριακό τοπίο (πολιτική, επιχειρηματική) αντιμετωπίζουν αυστηρότερες υποχρεώσεις διαφάνειας.
- Οι πολίτες αποκτούν πιο σαφή ενημέρωση για το ποιοι ελέγχουν τα μέσα ενημέρωσης και πώς λειτουργούν, ενώ αποκτούν δυνατότητα εξατομίκευσης της πρόσβασης.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
