Γράφουν οι Χαρίσιος και Κωνσταντίνος Μπουντούλας*
«Κάθε βράδυ, όταν πηγαίνω για ύπνο πεθαίνω. Και το επόμενο πρωί, όταν ξυπνήσω ξαναγεννιέμαι»
-M. Gandhi 1869-1948-
Όπως η σωματική άσκηση, έτσι και ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, σχεδόν όλα τα όργανα του ανθρώπου υπολειτουργούν. Με αυτό το τρόπο ο οργανισμός ξεκουράζεται και παίρνει δύναμη για την επόμενη μέρα. Κατά συνέπεια, η ώρα που πάμε για ύπνο το βράδυ δεν σηματοδοτεί μόνο το τέλος της μέρας που πέρασε, αλλά καθορίζει και την αρχή της επόμενης ημέρας, γιατί από τον ύπνο, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, θα εξαρτηθεί και η ποιότητα της ζωής μας την ημέρα που έρχεται. Η διάρκεια του ύπνου κατά τη νύχτα πρέπει να κυμαίνεται από επτά έως εννέα ώρες. Παρ’ όλα αυτά, το 30% περίπου των ατόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κοιμάται λιγότερο από επτά ώρες, και επιπλέον ποσοστό λιγότερο από 50% αναφέρει ότι έχει καλή ποιότητα ύπνου (ύπνο χωρίς διακοπές). Ανεπαρκής ή κακής ποιότητας ύπνος για μια ή δυο μέρες οδηγεί σε μειωμένη απόδοση στην εργασία ή στις σπουδές την επόμενη μέρα, και σε ορισμένες περιπτώσεις και σε ατυχήματα, εκτός των άλλων και τροχαία. Χρόνια έλλειψη ή κακή ποιότητα ύπνου, έχουν δυσμενείς και μακροχρόνιες συνέπειες στην υγεία μας όπως αναφέρεται παρακάτω.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, η καρδιακή συχνότητα, η αρτηριακή πίεση, η καρδιακή παροχή, η θερμοκρασία του σώματος, η συχνότητα της αναπνοής και ο μεταβολισμός ελαττώνονται. Επίσης, ελαττώνονται τα επίπεδα της αδρεναλίνης και κορτιζόνης και ουσιαστικά αλλάζει η λειτουργία ολόκληρου του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Όλα αυτά έχουν ως συνέπεια την ελάττωση του έργου της καρδίας και συμβάλλουν στην προστασία και την αναστολή της γήρανσης των αγγείων (διατήρηση της ελαστικότητας των αρτηριών). Επίσης συμβάλλουν στην ελάττωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής, στον καλύτερο μεταβολισμό του σακχάρου και των λιπιδίων και τη διατήρηση του σωματικού βάρους μέσα στα φυσιολογικά όρια. Απεναντίας, ανεπαρκής ή κακής ποιότητας ύπνος για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα έχουν ως αποτέλεσμα τη διαταραχή της ομοιόστασης του αυτόνομου νευρικού συστήματος, την αύξηση της αδρεναλίνης και της κορτιζόνης, και την ανάπτυξη μιας φλεγμονώδους αντίδρασης. Όλα αυτά ευνοούν στην ανάπτυξη πολλών νοσηρών καταστάσεων όπως είναι η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, η πνευμονική υπέρταση, η στεφανιαία νόσος (στηθάγχη, έμφραγμα του μυοκαρδίου), η κολπική μαρμαρυγή και η πρόωρος γήρανση, μεταξύ άλλων.
Εκτός από αυτά, ο ύπνος είναι απαραίτητος και για την ανάπτυξη και τη διατήρησή της φυσιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου. Υπάρχουν διάφορα στάδιά ύπνου. Κατά τη διάρκεια ενός σταδίου όπου ο ύπνος είναι «βαθύς», ενεργοποιείται ένα σύστημα που επιτρέπει τη διάχυση εγκεφαλονωτιαίου υγρού μεταξύ των νευρώνων. Με αυτό τον τρόπο γίνεται απομάκρυνση άχρηστων ουσιών, όπως π.χ. είναι το αμυλοειδές, συσσώρευση του οποίου συμβάλλει στην ανάπτυξη της νόσου του Alzheimer. Από πολλές μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι χρόνια έλλειψη ή κακής ποιότητας ύπνος αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης άνοιας και νόσο του Alzheimer. Γ’ αυτό το λόγο, ο ύπνος θεωρείται το καλύτερο φάρμακο για τη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου.
Για καλή ποιότητα ύπνου συνιστάται οι ώρες αυτού να είναι κατά το δυνατόν σταθερές, να αποφεύγεται η χρήση ποτών που περιέχουν καφεΐνη μετά τις απογευματινές ώρες (καφές, τσάι, κόκα-κόλα και άλλα). Επίσης, σχετικά ελαφρύ δείπνο και αποφυγή αλκοολούχων ποτών πριν τον ύπνο θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Σε αρκετές περιπτώσεις διαταραχή του ύπνου δυνατόν να οφείλεται σε άπνοια κατά τον ύπνο. Τα συμπτώματα αυτής της νόσου, είναι η διακοπή της αναπνοής για διαστήματα πολύ μεγαλύτερα του φυσιολογικού που συνοδεύονται με υποξία (χαμηλό οξυγόνο στο αίμα και στους ιστούς) και συνήθως με έντονο ροχαλητό. Πάνω από 50% των ατόμων που έχουν άπνοια κατά τον ύπνο, για αρκετό μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από αυτή τη νόσο. Εξάντληση και υπνηλία το πρωί δυνατόν να οφείλονται σε άπνοια κατά τον ύπνο, η οποία δεν είναι σπάνια, και για την οποία υπάρχει αρκετά ικανοποιητική θεραπευτική αγωγή σήμερα.
Επαρκής και καλής ποιότητας ύπνος, θα μας προφυλάξει από πολλές αρρώστιες όπως έχει αναφερθεί παραπάνω και θα αυξήσει όχι μόνο τη διάρκεια της ζωής αλλά και τη διάρκεια της υγιούς ζωής. Απεναντίας σύντομος ή/και κακής ποιότητας ύπνος, δυνατόν να οδηγήσει όχι μόνο σε σύντομη ζωή αλλά και σε ζωή χωρίς υγεία..
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
*Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon., Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem).
