ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Πόρος σήμερα Bor είναι μια πόλη στην επαρχία Νίγδης (Niğde ) στην περιοχή της Κεντρικής Μικράς Ασίας , σε μια ψηλή πεδιάδα (υψόμετρο 1.115 μέτρων
Είναι η έδρα της περιφέρειας Bor.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Ο Πόρος βρίσκεται , στους πρόποδες του Αντιταύρου, μέσα στην εύφορη κοιλάδα των Τυάνων, που ελέγχει το πέρασμα προς την Κιλικία << Κιλίκιες Πύλες / (Gülek Boğazı), >> στον ομώνυμο κάμπο του μεγάλου οροπεδίου. Πρόκειται πιθανόν για τη Βορησσό, σταθμό ανασύνταξης βυζαντινών στρατευμάτων.
Νοτιοανατολικά του Πόρου βρίσκεται σε απόσταση 7 χλμ σήμερα ένα μικρο χωριό που λέγεται Kemerhisar στα όρια του οποίου (απόσταση 4 χλμ ) βρίσκονται και τα ερείπια των αρχαίων Τυάνων τα οποία των οποίων εντυπωσιάζουν .
Στην ίδια απόσταση των 7 χλμ αλλά Βορειανατολικά όμως βρίσκεται η πρωτεύουσα της επαρχίας η Νίγδη .
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Διαχρονικά ο Πόρος είχε τα εξής ονόματα : Χρυσούπολη ,Βορησσός , Cihannüma , Πόρος ,Bor , πολλοί τον συνταυτίζουν με τα Τύανα ,αλλά αυτό είναι λάθος .
– Πόρος
Η ονομασία του οικισμού Πόρος που έφθασε μέχρι και σήμερα μια και η σημερινή ονομασία Μπορ (Μ +Πορ ) αποτελεί παραφθορά της αρχαίας Ελληνικής λέξης με πολλές σημασίες.΄
Πόρος σημαίνει : 1. Σημαίνει: διάβαση, φυσικό ή τεχνητό πέρασμα, πορθμός, γέφυρα για ποτάμι και θάλασσα ,το ποτάμι, η θάλασσα, ο πόντος |με τοπωνύμιο (Αἰγαῖος πόρος, Άχερούσιος πόρος, Διρκαῖος πόρος, Ἰόνιος πόρος, Ἑλλήσποντος (Ἕλλας) πόρος κ.ά.)
2.Σημαίνει: δρόμος, οδός, πορεία, ταξίδι 3..Σημαίνει: Πόρος, θεότητα, γιος της Μήτιδας και πατέρας του Έρωτα
–Χρυσούπολη
Η ονομασία του Πόρου επί βυζαντινών ήταν Χρυσούπολη
– Βορησσός
Ενδεχόμενα την εποχή των Βυζαντινών κάπα στιγμή να είχε και την ονομασία Βορησσός ( Βορ- ισσός) ,ονομασία ομόηχη με τα αρχαία Φάρασσα
– Cihannüma”
Έτσι την αποκαλεί ο Evliya Çelebi όταν περιγράφει τον Πόρο στο έργο του με τίτλο “Cihannüma”
— Πόρος
Οι Ελληνόφωνες πάντα αποκαλούσαν το συνοικισμό Πόρο έως και την
αποχώρηση τους .
Προφανώς τ γιατί εκεί κοντά βρίσκεται το πέρασμα για μετάβαση από την Καππαδοκία στην Μεσοποταμία
–Bor
Bor είναι απόσπασμα από τη λέξη Boris που βρίσκεται στα Χετταϊκά και Φρυγικά κείμενα . Το boris είναι κτίριο περιτριγυρισμένο από τείχη, που είναι και το αρχοντικό του του κυβερνήτη της περιοχής . Μ ια άλλη έννοια είναι το πράσινο και η αφθονία.
Υπάρχει βεβαία και η Τουρκική άποψη που προσπαθεί να εκτουρκίσει το όνομα και την λέξη Bor, προσπαθεί να την συνταυτίσει με Τούρκικες έννοιες όπου Μπορ σημαίνει ασβεστώδες-πηλό έδαφος, κιμωλία, γύψος, χωράφι, γκρίζο χρώμα, υγρότοπος, πράσινη γη.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Μετά από την κατάληψη από τους Οθωμανούς σε κατεξοχήν Μουσουλμανική κωμόπολη , όμως διαχρονικά διέθετε πάντα μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα μια υπολογίσιμη χριστιανική μειονότητα, αποτελούμενη από Έλληνες και Αρμένιους.
*- 1885
Σύμφωνα με τον λόγιο Αναστάσιο Λεβίδη, ο πληθυσμός του Πόρου κατά το 1885 αποτελούνταν από 3000 μουσουλμανικές και 430 χριστιανικές οικογένειες (από τις οποίες οι 350 ήταν Ορθόδοξες και οι υπόλοιπες Αρμενικές).
*- 1895
Μια δεκαετία αργότερα, το 1895, ο Πόρος διέθετε 20000 κατοίκους, ανάμεσά τους 1500 Ορθόδοξους και 600 Αρμένιους[
*- 1889
Το 1889 το Bor είχε διαμορφωμένους 13 μαχαλάδες, όλους μουσουλμάνων
*-1924
Το 1924 εδώ κατοικούσαν 1.184 Χριστιανοί σε 316 οικογένειες, 600 Αρμένιοι και 6.907 Τούρκοι, Κούρδοι και Κιρκάσιοι Μουσουλμάνοι, που συμβιώνουν ειρηνικά.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ιστορία της περιοχής μας χρονολογείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Κατά την αρχαιολογική ανασκαφή που έγινε στο Köşk Höyük, έγινε κατανοητό ότι ο οικισμός χρονολογείται από το 5000 π.Χ.
Χετταίοι και Ασσύριοι έδωσαν στην περιοχή το όνομα Tuwanuwa. Στην εποχή του Κύρου του Μικρού και του Μεγάλου Αλεξάνδρου ονομαζόταν Δάνα και στη συνέχεια από τους Ρωμαίους Τύανα (Θυάνα στα αρχαία ελληνικά).
Η περιοχή κατακτήθηκε από Χετταίους, τους Φρύγες τους Ιρανούς Αυτοκράτορες και των Καππαδόκες βασιλείς ,κάποια στιγμή και οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την περιοχή τον 1ο αιώνα π.Χ.
Όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χωρίστηκε στα δύο, η περιοχή πέρασε στην Ανατολική Ρωμαϊκή (Βυζαντινή) Αυτοκρατορία.
Κατά τη βυζαντινή περίοδο η πόλη ήταν το σημαντικότερο χριστιανικό κέντρο της περιοχής της ανατολικής Μεσογείου, όπως υποδηλώνει και η πρώην τουρκική ονομασία Kilisehisar («Πόλη των Εκκλησιών»).
Οι Τούρκοι άρχισαν να εγκαθίστανται στην περιοχή στον απόηχο της Μάχης του Μαντζικέρτ μετά το 1071.
Μετά από μια μακρά περίοδο Βυζαντινής κυριαρχίας, έγινε μια από τις σημαντικές διοικητικές και στρατιωτικές πόλεις των Σελτζούκων.
Από τον 11ο αιώνα πέρασε διαδοχικά υπό τον έλεγχο των Σελτζούκων, των Καραμανιδών και εν τέλει των Οθωμανών, οι οποίοι παγίωσαν την κυριαρχία τους στην ευρύτερη περιοχή κατά τα έτη 1470-1471.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, ο Πόρος παρουσίασε μεγάλη πληθυσμιακή ανάπτυξη τον 16ο αιώνα, εποχή κατά την οποία ορίστηκε ως έδρα καζά.
*-Evliya Çelebi
Ο Evliya Çelebi περιγράφει τον Bor στο έργο του με τίτλο “Cihannüma” ; Επαίνεσε τη συνοικία μας λέγοντας: «Υπάρχουν πολλοί χώροι αναψυχής στους κήπους της».
ΕΥΡΗΜΑΤΑ
– Kosk Höyük
Το Köşk Mound είναι ένας τύμβος που βρίσκεται 17 χλμ. μακριά από το κέντρο της πόλης Niğde στην περιοχή του Πόρου. .
Μεταξύ άλλων ευρημάτων, στο μουσείο εκτίθεται σε ακριβείς διαστάσεις ένα ομοίωμα της χαλκολιθικής κατοικίας που χρονολογείται από το 4883 π.Χ.
Οι ανασκαφές στον τύμβο, ο οποίος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1961, πραγματοποιήθηκαν το 1981
Διαπιστώθηκε ότι ο οικισμός συνεχίστηκε στην Πρώιμη Νεολιθική Εποχή , την Ύστερη Νεολιθική Εποχή και την Πρώιμη Χαλκολιθική Εποχή . Μια πισίνα που βρίσκεται στη νότια πλαγιά του τύμβου δείχνει έναν οικισμό από τη Ρωμαϊκή περίοδο.
Σε κτήριο βρέθηκαν τρεις φούρνοι. Δίπλα στους φούρνους υπήρχαν στρογγυλές αποθήκες. Κοντά βρεθήκαν πέτρες λείανσης, κονιάματα, γουδί και γουδοχέρια και πήλινα αγγεία .
Υπάρχουν επίσης δύο ειδώλια θεών και δύο κομμάτια σε σχήμα στυλιζαρισμένων κέρατων ταύρου δίπλα σε ένα βάζο για φαγητό
. Από όλα αυτά τα ευρήματα θεωρείται ότι ο τόπος ήταν ιερός.
Στα αγγεία που βρέθηκαν στο στρώμα διακρίνονται ανθρώπινα, ζωικά και γεωμετρικά ανάγλυφα.
Μητέρες θεές και άνδρες απεικονίζονται σε ανθρώπινες μορφές . Αγελάδα από την άλλη πλευρά? ταύρος; γάιδαρος; κατσίκα; έμβολο; χελώνα; αντιλόπη; Υπάρχουν επίσης διάφορα ανάγλυφα ζώων όπως πτηνά.
. Αυτή η ποικιλομορφία διακόσμησης της στρώσης κεραμικής παρέχει εκτενείς πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, τις πεποιθήσεις και την γύρω πανίδα των ανθρώπων αυτού του οικισμού.
Η ποικιλία των αγγείων είναι αρκετά μεγάλη. Ανακαλύφθηκαν φρουτιέρα, ορθογώνια κουτιά, κύπελλα, κύπελλα, μακριές και κοντές γλάστρες με στρογγυλή κοιλιά, πιθάρια και γλάστρες σε σχήμα γυναίκα
Τα περισσότερα λίθινα εργαλεία είναι από οψιανό.
Τα εργαλεία από οψιανό, όπλα , στιλέτα, μαχαίρια, βέλη και αιχμές δόρατος, ήταν προσεγμένα στην κατασκευή .
Αποκαλύφθηκαν νυφίτσες, βελόνες, στιλέτα, τελετουργικά τσεκούρια και σφραγίδες από κόκαλο .
Η ταφική παράδοση δείχνει ότι έθαβαν τους νεκρούς τους κάτω από τα σπίτια τους .
Από το εύρημα ζωγραφισμένου κρανίου γίνεται αντιληπτό ότι στον οικισμό του στρώματος υπήρχε προγονολατρία.
Η μαρμάρινη πισίνα που βρίσκεται στη νότια πλαγιά του τύμβου έχει βάθος 2,5 μέτρα και διαστάσεις 23 x 66 μέτρα. Η πισίνα παίρνει το νερό της από μια πηγή που βγαίνει από τον τυμβο.
Έχει υποστηριχθεί πως ο Πόρος συνδέεται με τη βυζαντινή Βορησσό.
Στα μνημεία του περιλαμβάνονται τα δύο οθωμανικά λουτρά, η χριστιανική συνοικία με τα πετρόκτιστα σπίτια, και το άλλοτε ελληνικό σχολείο
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα του Πόρου άνηκε στη Μητρόπολη Ικονίου
*Εκκλησίες
– Άγιος Γεώργιος
Υπήρχε ένα τριώροφο κτίριο που στέγαζε τον Ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Γεωργίου H Ελληνική εκκλησία, το μεγαλύτερο μέρος της που χρησιμοποιείται σήμερα ως αποθήκη, χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Αφέθηκε στην τύχη του αφού οι Έλληνες που έζησαν εδώ μετανάστευσαν στην Ελλάδα.
Το τμήμα του νάρθηκα της εκκλησίας, φτιαγμένο από κομμένη και μπάζα, έχει πλέον χωριστεί με τοίχους και έχει μετατραπεί σε κατάστημα.
ο μεγαλύτερο μέρος του είναι ερειπωμένος ναός με κατεστραμμένες αγιογραφίες κάτω από τα επιχρίσματα.
– Άγιοι Πέντε μάρτυρες
Ο προαναφερόμενος ναός του Αγίου Γεωργίου αντικατέστησε τον περίφημο ναό των Καππαδοκών Αγίων Πέντε Μαρτύρων, με τα πλούσια αναθήματα και λαμπρό πανηγύρι,
Ο ναός των Αγίων 5 Μαρτύρων κατεδαφίστηκε το 1835 για να επεκταθεί μία μεγάλη αγορά.
– Στο Kayabaşi τα Εισόδια της Θεοτόκου
Τον 19ο αι. στο Kayabaşi υψώνεται μεγαλόπρεπη εκκλησία αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και ο μητροπολίτης Ικονίου εδρεύει στη Νίγδη, λόγω του μεγάλου ποιμνίου ορθοδόξων στην περιοχή.
– Το Βυζαντινό μοναστήρι Eski Gümüs
Σε δέκα χιλιόμετρα απόσταση βρίσκεται το περίφημο βυζαντινό μοναστήρι Eski Gümüs με τις τοιχογραφίες του 10ου -11ου αιώνα.
*Μονή Gumusler
Το μοναστήρι Gümüşler είναι μια βραχώδης εκκλησία μοναστηριού λαξευμένη σε ένα μεγάλο βράχο τούφας στην πόλη Gümüşler της επαρχίας Niğde .
Είναι ένα από τα μεγαλύτερα μοναστήρια στην περιοχή της Καππαδοκίας και ένα από τα καλοδιατηρημένα δείγματα βυζαντινής τέχνης του 10ου αιώνα στην Μ. Ασία .
Αποτελείται από τετράγωνη κεντρική αυλή, εκκλησία και υπόγειους χώρους που συνδέονται με αυτή την αυλή.
Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του τμήματος Κεντρικού Kızılırmak της Κεντρικής Μ. Ασίας. .
Ήταν λαξευμένη σε ένα βράχο πλάτους 1500 μέτρων στο κέντρο της πόλης Gümüşler της Niğde .
Το μοναστήρι και ο υπόγειος οικισμός χτίστηκαν τον 10ο αιώνα, μακριά από μεγάλους οικισμούς.
Την εποχή εκείνη ονομαζόταν « Τράικας » Λόγω της παρουσίας αρχαίων κοιτασμάτων αργύρου, ονομαζόταν πόλη Eski Gümüşler κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία και το μοναστήρι χρησιμοποιήθηκε για λατρεία από τους μη μουσουλμάνους
Η συμφωνία της ανταλλαγής της Λωζάνης του 1924 απομάκρυνε πάρα την θέληση των γηγενών Χριστιανών κατοίκων που μετανάστευσαν στην Ελλάδα πάρα την θέληση τους, από τότε
το μοναστήρι έχασε τη λειτουργικότητά του και εγκαταλείφθηκε και δεν χρησιμοποιήθηκε για περίπου σαράντα χρόνια. Αναδύθηκε στην επιφάνεια για την τουριστικη κυρίως εκμετάλλευση από τους Τούρκους .
ΠΑΙΔΕΙΑ
Στα μέσα του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκε σχολείο για τις ανάγκες της Ελληνικής κοινότητας το κτήριο του οποίου όποιο διασώζεται ακόμα .
Το σχολείο της ελληνικής κοινότητας βρισκόταν κοντά στον Άγιο Γεώργιο
λειτουργούσε από το 1856.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Υπήρξε περιφερειακό εμπορικό και οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής με αξιόλογο παζάρι και ανεπτυγμένη ταπητουργία, ενώ η οικονομία του βρισκόταν κυρίως στον έλεγχο Ελλήνων και Αρμενίων.
Το 1815 περιγράφεται ως κωμόπολη με πλούσια βλάστηση και πολλά αμπέλια
τις πηγές, τα άφθονα νερά, τους οπωρώνες, τα αμπέλια, τους μπαξέδες και τα
μποστάνια του καταπράσινου και εύφορου Πόρο
Πολλοί απασχολούνται με το εξαγωγικό εμπόριο -προς την Πόλη, τη Μερσίνα, την Ταρσό ή το εξωτερικό- και την υφαντουργία με την παραγωγή βαμβακερών υφασμάτων και μπασμάδων.
Αλλάζουν οι επικυρίαρχοι συχνά στον Πόρο μέχρι να καταλήξει στους Οθωμανούς, για να εξελιχτεί στο σημερινό επαρχιακό, μάλλον ήσσονος σημασίας
Bor, που ακόμη διατηρεί το bedesten [: σκεπαστή αγορά] του 15ου αι. – ήδη από τότε ο Πόρος είχε απορροφήσει ένα μέρος από το εμπόριο της Νίγδης
Είναι μια πολιτεία με άλλοτε ακμάζοντα συνεταιρισμό ταπητουργών, τη «Μέλισσα του Πόρου»˙ διέθετε περισσότερους από 85, ίσως και εκατό αργαλειούς, που ύφαιναν υπέροχα ανατολίτικα χαλιά και κιλίμια, αλλά και βαμβακερούς αλατζάδες [:υφάσματα κατώτερης ποιότητας] και κάμποτ [:χοντρό βαμβακερό].
Τα χέρια της υφάντρας ανασυνθέτουν με δεξιοτεχνία χιλιόχρονα σχέδια, χωρίζουν, ενώνουν και κομποδένουν νήματα βαμμένα με βαφές από ρίζες φυτών σε χρώματα σταχτιά, κόκκινα και ώχρας.
Ήταν μια πόλη με ανθηρό εμπόριο και πασίγνωστο παζάρι, που προσελκύει πλήθη από τις γύρω κωμοπόλεις και χωριά.
«Πέρασε το παζάρι του Πόρου, τράβα το γάιδαρο σου στη Νίγδη» έλεγε χαρακτηριστικό γνωμικό και πολλά τραγούδια αναφέρονται σ’ αυτό.
Μεταπράτες και πραματευτές απ’ όλη την περιοχή έφερναν εδώ φορτωμένα σε ιππήλατους ή βουβαλοκίνητους αραμπάδες τα εμπορεύματά τους,όλα προϊόντα οικιακής οικονομίας ή οικοτεχνίας˙ μαλλί, λινάρι, τσανάκες πήλινες, δημητριακά, πουλερικά, λαχανικά, φρούτα- τα περίφημα μήλα και τα βερίκοκα Τοκάλογλου-, Σταφίδες, ακατέργαστα δέρματα, εργαλεία, μπακίρια,κιλίμια, υφαντά, σαμάρια…
Στην πολιτεία υπήρχαν 23 μύλοι, έντεκα φούρνοι, οκτώ τεκέδες, δύο καφενέδες, 660 μαγαζιά, 26 εργοστάσια, πολλά εργαστήρια και 4.472 σπίτια.
ΑΠΟΠΟΜΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥΣ
Το 1924, στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής ανταλλαγής πληθυσμών(Συνθήκη της Λοζάνης ), αποχώρησαν από το Μπορ περίπου 1200 Έλληνες κάτοικοί του.
ΠΡΟΣΩΠΑ
– Επίσκοπος Μελιτουπόλεως κύριος Ευγένιος
Ο Επίσκοπος Μελιτουπόλεως κύριος Ευγένιος κατά κόσμον Ευγένιος Νικηφορίδης γεννήθηκε στον Πόρο (Bor) της Καππαδοκίας.
Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1863.
Ήταν ανεψιός του επίσης Επισκόπου Μελιτουπόλεως Ευγενίου.
Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Ικονίου.
Στις 22 Ιανουαρίου 1878 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίων Θεοδώρων Βλάγκας Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Μελιτουπόλεως, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Αρχιερατικ’ος Προϊστάμενος της Κοινότητος Βλάγκας.
Τον Ιούνιο του 1881 διορίστηκε Βοηθός Επίσκοπος του Μητροπολίτου Νικαίας Διονυσίου.
Το 1886 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και διορίστηκε πάλι Αρχιερατικός Προϊστάμενος Βλάγκας.
Από το 1889 μέχρι 1890 διετέλεσε Επίτροπος του Μητροπολίτου Νικαίας Σωφρονίου, ο οποίος διατελούσε Συνοδικός στην Κωνσταντινούπολη.
Τον Απρίλιο του 1890 τοποθετήθηκε Αρχιερατικός Προϊστάμενος της ενορίας Παναγίας Ελπίδος Κοντοσκαλίου Κωνσταντινουπόλεως.
Κατά τα τελευταία έτη της ζωής του υπηρετούσε ως Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Νικομηδείας.
Κοιμήθηκε στο Ελμαλί (Elmalik) της Γιάλοβας (Ελενουπόλεως) στις 26 Ιουλίου 1896
– Πρόδρομος Αθανασιάδης – Μποδοσάκης (1891 – 1979) .
Ο Πρόδρομος Μποδοσάκης – Αθανασιάδης υπήρξε ένας από τους κορυφαίους έλληνες επιχειρηματίες . Επί πενήντα πέντε χρόνια, οι επιχειρηματικές του δραστηριότητες κάλυπταν το 35% του συνολικού δυναμικού της ελληνικής βιομηχανίας.
Ο Πρόδρομος Αθανασιάδης γεννήθηκε το 1891 στον Πόρο της Νίγδης στην Καππαδοκία. Tο όνομα “Mποδοσάκης” με το οποίο έγινε γνωστός στη μετέπειτα ζωή του, αποτελεί παραφθορά του ονόματος “Πρόδρομος” στα Tουρκικά.
Τα παιδικά του χρόνια είναι δύσκολα. Σε ηλικία 7 ετών η οικογένειά του μετακομίζει στη Μερσίνα. Φοιτά στο Ελληνικό σχολείο και είναι ο πρώτος μαθητής. Μαθητής ακόμη ξεκινά την πρώτη του δουλειά, πουλώντας στους Έλληνες της Μερσίνας λιθογραφίες με τις μορφές των αγωνιστών του 1821 και πατριωτικά φυλλάδια που έφταναν κρυφά από την Αθήνα.
Στα 17 του χρόνια ενοικιάζει υδρόμυλο και ιδρύει αλευρόμυλο και εκκοκιστήριο.
Το 1912 παντρεύεται την Αυστριακή Ιωάννα Γκεμπάουερ, σύντροφο της ζωής του για 60 χρόνια.
Οι επιχειρήσεις του πολλαπλασιάζονται με επιτυχία.
Το 1918 εγκαθίσταται στην Κωνσταντινούπολη.
Αγοράζει το Πέρα Παλάς στην Κωνσταντινούπολη και το Σπόρτινγκ Κλαμπ στη Σμύρνη. Το 1919 ταξιδεύει στην Αθήνα
– Η εγκατάσταση στην Ελλάδα
To Νοέμβριο του 1923 εγκαθίσταται στην Ελλάδα, όπως είχε υποσχεθεί στο Βενιζέλο σε συνάντησή τους στη Λωζάνη, και ξεκινάει την επιχειρηματική του δραστηριότητα.
Το 1934 αναλαμβάνει την ΠΥΡΚΑΛ. Η ζήτηση για πολεμικό υλικό είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Κάνει εξαγωγές με μεγάλα κέρδη μέχρι την έναρξη του πολέμου.
– ΛΙΠΤΟΛ (Λιγνιτωρυχεία Πτολεμαΐδας)
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε και ένα έργο μεγάλης πνοής που ξεκίνησε ο Μποδοσάκης το 1955, αλλά δεν ευτύχησε να απολαύσει τους καρπούς των μόχθων του.
Η πρωτοβουλία του όμως αυτή δίνει το μέτρο της επιχειρηματικής φαντασίας του Μποδοσάκη.
Πρόκειται για το έργο αξιοποίησης της λιγνιτοφόρου περιοχής Πτολεμαΐδας, με παράλληλη δημιουργία Μονάδας Ηλεκτροπαραγωγής και άλλων βιομηχανιών, που θα χρησιμοποιούσαν τον λιγνίτη σαν πρώτη ύλη (π.χ. αζωτούχα λιπάσματα).
Ο Μποδοσάκης δημιούργησε για το σκοπό αυτό την ΛΙΠΤΟΛ (Λιγνιτωρυχεία Πτολεμαΐδας) και ξεκίνησε τη μεγάλη προσπάθεια.
Την ημέρα των εγκαινίων το 1957, ο Μποδοσάκης στην ομιλία του τονίζει «Το έργο αυτό αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της μελλοντικής εξέλιξης της οικονομίας της χώρας».
Με διάφορες μεθοδεύσεις, τα επόμενα χρόνια εξαναγκάστηκε να εκχωρήσει τα δικαιώματα του στο Ελληνικό Δημόσιο και τελικά στη ΔΕΗ.
Με δικαιολογημένη πικρία, ο Μποδοσάκης γράφει:
<< Αυτό είναι το έργο που χωρίς τη δική μου αποκλειστικά πρωτοβουλία, το δικό μου μόχθο, τις δικές μου γνωριμίες και τις δικές μου δαπάνες, δεν θα είχε γίνει ποτέ. >>
– ΠΥΡ-ΚΑΛ
Από τη στιγμή που τα δύο μέρη κατέληξαν σε συμφωνία, ο Μποδοσάκης άρχισε την αναβίωση της ΠΥΡ-ΚΑΛ.
Η πρώτη περίοδος λειτουργίας της μέχρι την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε κερδοφόρα, δεδομένου ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν αρχίσει τις πολεμικές προετοιμασίες, και η ζήτηση για πολεμικό υλικό ήταν ιδιαίτερα αυξημένη. Πολύ σημαντικές εξαγωγές πραγματοποιήθηκαν με αποδέκτη τη νόμιμη Κυβέρνηση της Ισπανίας, που είχε εμπλακεί σε εμφύλιο πόλεμο.
Στην Ελλάδα όμως, η στάση των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν εχθρική προς τον Μποδοσάκη.
Οι στρατιωτικού αμφισβητούσαν την ποιότητα των προϊόντων της ΠΥΡ-ΚΑΛ και συχνά προμηθευόντουσαν πυρομαχικά από το εξωτερικό, παρά την αναγνωρισμένη διεθνώς ποιότητα .
Οι στρατιωτικοί με υποκίνηση του Άγγλου αρχιστρατήγου Μέσης Ανατολή ,τον κατηγόρησαν και προφυλακίσθηκε γιατί δεν κατέστρεψε την πολεμική βιομηχανία σου προτού αναχώρηση από την Ελλάδα; και γιατί δεν ίδρυσε πολεμική βιομηχανία στη Νότια Αφρική (συζητούσες αυτό το ενδεχόμενο κατά την παραμονή του εκεί);
Η περιπέτεια του Μποδοσάκη θα διαρκέσει τέσσερις ολόκληρους μήνες.
Τελικά, χωρίς να του απαγγελθεί κατηγορία ή να δικαστεί, θα αποφυλακιστεί και προκειμένου να μην εξοριστεί στο Σουδάν, θα συμφωνήσει να εκτοπιστεί στον Λίβανο.
Ο βιογράφος του Κ. Χατζιώτης εκτιμά ότι η πραγματική αιτία της περιπέτειάς του ήταν η πορεία της συνεργασίας του με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.
«Κι αυτό ήταν ένα θέμα που ανησυχούσε και ενδιέφερε απόλυτα της βρετανικές υπηρεσίες. Διότι θεωρούσαν τη Μ. Ανατολή χώρο αποκλειστικής επιρροής του».
Όπως άλλωστε και την Ελλάδα…
Έφυγε από την ζωή το 1979.
ΜΠΟΔΟΣΑΚΕΙΟΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΟΣ
Το 1979, αμέσως μετά το θάνατο του Μποδοσάκη, το Ίδρυμα αποφάσισε να κατασκευάσει ένα μεγάλο έργο εις μνήμην του.
Σε συνεννόηση με την Κυβέρνηση, αποφασίστηκε η δημιουργία ενός σύγχρονου Γενικού Νοσοκομείου στη Δυτική Μακεδονία, που θα έφερε το όνομα του Μποδοσάκη.
ΣΗΜΕΡΑ
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής 2018, ο πληθυσμός της περιοχής του Πόρου Καππαδοκίας είναι 60.335. Ο δε πληθυσμός της πόλης το 2022 ήταν 41.999.
*Συγγραφέας– Ιστορικός ερευνητής
