Κίνδυνος για τον πρωτογενή τομέα και την επιβίωση των αγροτών
Σε κατάσταση απόγνωσης βρίσκονται οι καλλιεργητές και οι κτηνοτρόφοι της Πρέσπας, καθώς η πρωτοφανής λειψυδρία που πλήττει την περιοχή απειλεί την επιβίωση του πρωτογενούς τομέα. Σε συνέντευξή του στον Σταύρο Γεωργούλα (ΗΧΩ Φλώρινας), ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Πρεσπών Πρεσπών, Μιχάλης Ναλπαντίδης, κρούει τον κώδωνα του κινδυνου και περιγράφει με δραματικούς τόνους τη συνεχή πτώση της στάθμης της λίμνης και τη γενικευμένη έλλειψη νερού.
Όπως αναφέρει, ακόμη και οι πηγές και τα ποτάμια έχουν στερέψει, ενώ το μέλλον των καλλιεργειών είναι αβέβαιο. «Δεν γνωρίζουμε αν του χρόνου θα μπορέσουμε να ποτίσουμε τα χωράφια μας» δηλώνει, επισημαίνοντας ότι το έργο της στάγδην άρδευσης, που θα μπορούσε να προσφέρει λύση, έχει σταματήσει εδώ και ενάμιση χρόνο.
Η στάθμη της λίμνης, σύμφωνα με τον κ. Ναλπαντίδη, έχει μειωθεί κατά περίπου ενάμιση μέτρο από την άνοιξη. «Σε κάποια σημεία έχουν βγει πέτρες στη μέση της λίμνης, κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και αιώνες», σημειώνει, περιγράφοντας ένα φαινόμενο που οι παλαιότεροι της περιοχής θυμούνται μόνο από ιστορίες. Το νερό της μικρής Πρέσπας, εξηγεί, χάνεται υπόγεια προς τη μεγάλη, καθώς η διαφορά ύψους φτάνει τα δώδεκα μέτρα, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση. «Δεν υπάρχουν χιόνια πια, κι όλο το πρόβλημα ξεκινά από εκεί» προσθέτει, αποδίδοντας τη λειψυδρία στην κλιματική μεταβολή και στις αλλοιωμένες καιρικές συνθήκες.
Η έλλειψη νερού επηρεάζει άμεσα την καλλιέργεια φασολιών, που αποτελεί βασικό προϊόν της Πρέσπας. Ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ σημειώνει ότι η φετινή και η περσινή χρονιά ήταν οι χειρότερες των τελευταίων δεκαετιών. «Όταν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 36 βαθμούς, το φασόλι ρίχνει όλο το άνθος του. Πολλά χωράφια δεν έδωσαν σχεδόν τίποτα», αναφέρει. Οι αγρότες καθυστέρησαν ακόμη και τα αλώνια, περιμένοντας να ωριμάσουν οι ελάχιστοι λοβοί που απέμειναν. Το αποτέλεσμα είναι η δραστική μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων: «Από 16.000 στρέμματα φασόλια, φέτος καλλιεργήθηκαν μόλις 8.000 και πάμε προς το χειρότερο», δηλώνει.
Την ίδια ώρα, η κτηνοτροφία παρουσιάζει εικόνα κατάρρευσης. «Πριν 30 χρόνια είχαμε 3.500 αιγοπρόβατα και 300 αγελάδες. Σήμερα έχουμε 50 αγελάδες και 150 πρόβατα», τονίζει ο κ. Ναλπαντίδης, υπογραμμίζοντας ότι το φαινόμενο είναι γενικευμένο σε όλη τη Δυτική Μακεδονία. «Τα παιδιά έφυγαν. Δεν υπάρχει επόμενη γενιά αγροτών ή κτηνοτρόφων», λέει χαρακτηριστικά, αποδίδοντας την εγκατάλειψη της υπαίθρου στην απουσία στήριξης και στις στρεβλώσεις του συστήματος επιδοτήσεων. «Κάποιοι παίρνουν επιδοτήσεις χωρίς να έχουν ζώα, ενώ όσοι παράγουμε, δεν παίρνουμε όσα δικαιούμαστε. Έτσι οι νέοι πούλησαν τα κοπάδια τους και έφυγαν στο εξωτερικό», προσθέτει.
Ο ίδιος εκφράζει έντονη απογοήτευση για το γεγονός ότι το έργο της στάγδην άρδευσης, που θα εξασφάλιζε ορθολογική χρήση του νερού, παραμένει σε εκκρεμότητα. «Αν λειτουργούσε, θα χρησιμοποιούσαμε το ένα τρίτο του νερού που χρησιμοποιούμε σήμερα. Είναι σωτηρία για εμάς», επισημαίνει, καλώντας την πολιτεία να επιταχύνει την ολοκλήρωσή του. Οι καθυστερήσεις και η έλλειψη πληρωμών του εργολάβου έχουν αφήσει το έργο στα μισά, παρά τις προσπάθειες του ΤΟΕΒ να υπάρξει παρέμβαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ο πρόεδρος δεν παραλείπει να αναφερθεί και στις στρεβλώσεις της αγοράς. Όπως καταγγέλλει, φασόλια από το εξωτερικό διακινούνται ως «Πρεσπών» ή «Καστοριάς», παραπλανώντας τους καταναλωτές. «Όταν οι Αθηναίοι και οι Θεσσαλονικείς αγοράζουν από εμάς, λένε ότι δεν έχει καμία σχέση με αυτά που βρίσκουν στην αγορά. Μα δεν είναι φασόλι Πρεσπών, είναι βαφτισμένο», λέει, προτείνοντας την αυστηρή τήρηση των τιμολογίων ως μόνο μέσο ελέγχου.
Απαισιόδοξη είναι και η μαρτυρία του αγρότη Χρήστου Γεωργίου από το Ανταρτικό Πρεσπών, ο οποίος επιβεβαιώνει ότι τα ρέματα και οι πηγές έχουν στερέψει για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση. «Είχαμε λειψυδρίες και άλλες φορές, αλλά ποτέ δεν στέγνωσαν τα ρέματα. Τώρα χάθηκαν πηγές που λειτουργούσαν επί δεκαετίες», λέει. Προτείνει μικρές υποδομές, όπως φραγματάκια ή δεξαμενές, ώστε να συγκρατείται νερό για στάγδην άρδευση, όμως, όπως τονίζει, χωρίς τη στήριξη της πολιτείας δεν μπορεί να γίνει τίποτα.
Η εικόνα που μεταφέρουν οι παραγωγοί αποτυπώνει ένα πρωτοφανές φαινόμενο για τη λεκάνη της Πρέσπας. Η συνεχής πτώση της στάθμης των νερών, η εγκατάλειψη της γης και η απουσία μέτρων προσαρμογής συνθέτουν μια πραγματικότητα που απειλεί όχι μόνο την αγροτική παραγωγή αλλά και το ίδιο το οικοσύστημα. «Ο πρωτογενής τομέας τελείωσε», λέει ο κ. Ναλπαντίδης με πίκρα. «Αν δεν αλλάξει κάτι, εμείς θα είμαστε η τελευταία γενιά που ασχολήθηκε με τη γη της Πρέσπας»
Σωκράτης Μουτίδης, με πληροφορίες από την ΗΧΩ Φλώρινας – www.xronos-kozanis.gr
