Γράφει ο Χρυσοβαλάντης Δημήτριος Πάπιστας *
Ακραία φαινόμενα, ξηρασία και μεταβολές στο τοπίο φέρνουν νέα δεδομένα για τον τόπο και τους κατοίκους του ένας τόπος που ερημώνει όχι μόνο από τους κατοίκους αλλά και από το ίδιο του το κλίμα.
Ο τόπος εκπέμπει SOS πιο δυνατά από ποτέ!
Και η ερώτηση είναι, οι νέες γενιές τι να περιμένουν;
Ένα αβέβαιο μέλλον;
Βλέπουμε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.
Η Κλιματική κρίση δεν αποτελεί πλέον ένα μακρινό σενάριο. Στη Δυτική Μακεδονία, οι συνέπειές της γίνονται κάθε χρόνο πιο εμφανείς. Η περιοχή, γνωστή για το ψυχρό της κλίμα και τη φυσική της ομορφιά, βιώνει ολοένα πιο εντονότερες θερμοκρασιακές μεταβολές, μειωμένες βροχοπτώσεις και ακραία καιρικά φαινόμενα.
Τα στοιχεία δείχνουν πως η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 1,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου τις τελευταίες δεκαετίες. Παράλληλα, οι βροχοπτώσεις εμφανίζονται σπανιότερες αλλά εντονότερες, οι χιονοπτώσεις ακόμα λιγότερες προκαλώντας προβλήματα σε καλλιέργειες, υποδομές και φυσικά οικοσυστήματα.
Το περιβάλλον σε κίνδυνο
Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι ήδη ορατές. Τα δάση της Δυτικής Μακεδονίας απειλούνται από ξηρασία και πυρκαγιές, ενώ η μείωση των υδάτων επηρεάζει σημαντικά τις λίμνες της περιοχής, όπως τη Βεγορίτιδα και τη Ζάζαρη. Η βιοποικιλότητα αλλάζει, με είδη που δεν αντέχουν στις υψηλότερες θερμοκρασίες να υποχωρούν σταδιακά.
Επίσης, παρατηρούνται χαμηλά ποσοστά υδάτων στις λίμνες μας τα πιο σημαντικά παρατηρήθηκαν φέτος με χαμηλό ρεκόρ στην Πρέσπα και στον Αλιάκμονα.
Φέτος κατά τους θερινούς μήνες παρατηρήθηκαν σημαντικές πυρκαγιές στο νομό Κοζάνης κάποιες από αυτές απείλησαν κατοικημένες περιοχές και πολλές ακόμα διάσπαρτες στην υπόλοιπη περιφέρεια. Παρατηρούμε σημαντική αύξηση της ξηρασίας και αύξηση των ποσοστών πυρκαγιών στην περιφέρειά μας τα τελευταία χρόνια.
Η γεωργία και η οικονομία σε μετάβαση
Η κλιματική αλλαγή πλήττει άμεσα τη γεωργική παραγωγή. Οι παρατεταμένοι καύσωνες και οι απρόβλεπτοι παγετοί επηρεάζουν τη σοδειά των αγροτών, κυρίως στα φρούτα και στα δημητριακά. Παράλληλα, η αυξημένη ανάγκη για άρδευση ανεβάζει το κόστος παραγωγής.
Ο Κρόκος Κοζάνης: Το άνθος που ανθίζει μέσα στις αλλαγές
Μέσα σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, ο Κρόκος Κοζάνης παραμένει ένα φωτεινό παράδειγμα ανθεκτικότητας και οικολογικής ισορροπίας.
Το λεπτεπίλεπτο αυτό άνθος, από το οποίο παράγεται το πολύτιμο σαφράν, καλλιεργείται εδώ και αιώνες στα χωριά γύρω από την Κοζάνη και έχει γίνει παγκόσμιο σύμβολο ποιότητας και παράδοσης.
Η καλλιέργειά του δεν απαιτεί εντατικά λιπάσματα ή φυτοφάρμακα, συμβάλλοντας έτσι στη βιώσιμη γεωργία και στην προστασία του εδάφους.
Ωστόσο, οι μεταβολές του κλίματος αρχίζουν να επηρεάζουν και τον κύκλο του κρόκου: οι παρατεταμένες ξηρασίες και οι απότομες βροχές επηρεάζουν την άνθηση και τη συγκομιδή. Κροκοκαλλιεργητές λένε πως έχει χάσει την έντονη οσμή και την ποσότητα της ανθοφορίας του στα χωράφια, πλέον φυτρώνει διάσπαρτα στα χωράφια.
Παρά τις δυσκολίες, οι καλλιεργητές του Κρόκου Κοζάνης δείχνουν το δρόμο για το πώς η παράδοση μπορεί να συνυπάρξει με την καινοτομία και την περιβαλλοντική ευαισθησία, μετατρέποντας το τοπικό προϊόν σε διεθνές πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης.
Την ίδια στιγμή, η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται στη μέση μιας μεγάλης μεταλιγνιτικής μετάβασης. Η σταδιακή εγκατάλειψη του λιγνίτη, αν και θετική για το περιβάλλον, δημιουργεί νέες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις, όπως απώλεια θέσεων εργασίας και ανάγκη για νέες επενδύσεις.
Επιπτώσεις στην κοινωνία και την υγεία
Οι αλλαγές στο κλίμα δεν επηρεάζουν μόνο τη φύση, αλλά και την ανθρώπινη ζωή. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και η αυξημένη σκόνη επιβαρύνουν την υγεία, ιδιαίτερα όσων έχουν αναπνευστικά προβλήματα. Οι κάτοικοι αναγκάζονται να ξοδεύουν περισσότερη ενέργεια για ψύξη και μεγαλύτερα ποσοστά ενέργειας το χρόνο ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, ενώ η αυξημένη ξηρασία δημιουργεί ανησυχίες για την επάρκεια νερού, ενώ καταναλώνονται γρηγορότερα οι φυσικοί πόροι.
Καύση σκουπιδιών: Μια αμφιλεγόμενη λύση
Τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση για την καύση απορριμμάτων (RDF/SRF) για παραγωγή ενέργειας έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη περιφέρειά μας.
Η πρακτική αυτή παρουσιάζεται από ορισμένους ως εναλλακτική πηγή ενέργειας μετά τη μείωση του λιγνίτη. Ωστόσο, πολλοί φορείς και κάτοικοι προειδοποιούν ότι η καύση σκουπιδιών εκπέμπει τοξικές ουσίες και μικροσωματίδια, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ατμόσφαιρα μιας ήδη πιεσμένης περιοχής.
Η περιοχή έχει βιώσει για δεκαετίες τη ρύπανση από τη λιγνιτική δραστηριότητα· η μετάβαση σε μια νέα μορφή ρύπανσης μέσω απορριμμάτων θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση στην προσπάθεια για καθαρή ενέργεια και βιώσιμη ανάπτυξη.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις προτείνουν αντί για καύση, επένδυση στην ανακύκλωση μιας και ο τόπος το έχει ιδιαίτερη ανάγκη, την κομποστοποίηση και τη μείωση απορριμμάτων στην πηγή, ώστε η περιοχή να κινηθεί πραγματικά προς ένα πράσινο και βιώσιμο μέλλον.
Ανάγκη για πράσινες λύσεις
Παρά τις προκλήσεις, η Δυτική Μακεδονία έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει πρότυπο πράσινης ανάπτυξης. Η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας –αιολικών, φωτοβολταϊκών και βιομάζας– μπορεί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να μειώσει τις εκπομπές ρύπων.
Η στροφή στη βιώσιμη γεωργία, η προστασία των φυσικών πόρων και η ενίσχυση του οικοτουρισμού είναι βήματα προς μια πιο ανθεκτική και βιώσιμη περιφέρεια.
Η νέα γενιά του τόπου: Ελπίδα και ευθύνη
Ένα μέλλον που χτίζεται σήμερα για τα παιδιά μας για τους νέους που πρέπει να μείνουν στο τόπο τους να συνεχίσουν αυτό που άφησαν οι παλαιότερες γενιές.
Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ, όμως η αντίδρασή μας θα καθορίσει το μέλλον της Δυτικής Μακεδονίας. Με συνεργασία, περιβαλλοντική εκπαίδευση και επένδυση στην καινοτομία, η περιοχή μπορεί να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία. Το στοίχημα είναι μεγάλο — και μας αφορά όλους.Ευκαιρία = νέες προοπτικές για τον τόπο μας.
* Χρυσοβαλάντης Δημήτριος Πάπιστας – Απόφοιτος Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας
